Αν και τα νέα φορολογικά μέτρα θα ανακοινωθούν εκτενώς αργότερα, θα επιχειρήσουμε μια πρώτη «δίκη» προθέσεων. Κανείς δεν διαφωνεί με ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα, ώστε να συνεισφέρει ο καθένας βάσει των δυνατοτήτων του. Υπάρχει όμως εντελώς διαφορετική αντίληψη για τον τρόπο που αυτό επιτυγχάνεται. Ας δούμε λοιπόν τους πιθανότερους στόχους της κυβερνητικής φορολογικής πολιτικής και την αποτελεσματικότητα τους.

Η ενιαία φορολόγηση επιδομάτων, μερισμάτων κλπ, μοιάζει λογική και είχε προβλεφθεί κι από την προηγούμενη κυβέρνηση. Όσον αφορά όμως τα επιδόματα, δεν αποτελεί εικόνα σοβαρού κράτους να υπάρχουν ακόμα δημόσιοι υπάλληλοι που μεγάλο μέρος των εισοδημάτων τους στηρίζονται στα επιδόματα, απλά για να είναι μικρότερη η βάση υπολογισμού των ετήσιων αυξήσεων (βασικός μισθός). Από την άλλη στο θέμα των μερισμάτων ακούσαμε από τον πρωθυπουργό την πρόθεση για συμψηφισμό των ζημιών στον υπολογισμό, χωρίς καμιά εξήγηση για το πως αυτό μπορεί να είναι πρακτικά εφικτό, υποθέτουμε στην ίδια λογική που θα φορολογήσει τα μπόνους των golden boys με 90% (θα είναι μια παγκόσμια πατέντα τον τρόπο εφαρμογής της οποίας δυσκολευόμαστε ακόμα να κατανοήσουμε). Πιθανότατα πρόκειται για λαϊκίστικες υποσχέσεις συμβολικού τύπου που ακόμα κι αν πραγματοποιούνταν τα οφέλη θα ήταν εξαιρετικά περιορισμένα, τη στιγμή που αναζητούμε περίπου 25 δις για να επιστρέψει το έλλειμμα στο 3%.

Η φοροδιαφυγή αποτελεί το χρόνιο νόσημα της οικονομίας μας, πέρα όμως των μηχανισμών ελέγχου και της μηχανοργάνωσης και τεχνολογικής υποστήριξης που χρήζουν άμεσης βελτίωσης, πρέπει να παραδεχτούμε ότι επιπρόσθετο πρόβλημα για την Ελλάδα αποτελεί ο μεγάλος κατακερματισμός της αγοράς, αφού και λόγω ιδιοσυγκρασίας είμαστε μια χώρα με εξαιρετικά μεγάλο αριθμό αυτοαπαχαλούμενων. Ένα γεγονός που δυσχεραίνει τον έλεγχο και διευρύνει τις δυνατότητες απόκρυψης εισοδημάτων. Η χρήση τεκμηρίων διαβίωσης, πιθανότατα πιο σκληρών κι από αυτά που είχε θέσει ως στόχο η ΝΔ να αποτελούν μια λύση, τουλάχιστον για την προφανή αντίθεση ανάμεσα στο επίπεδο ζωής και τα εισοδήματα κάποιων. Καλό θα είναι όμως να αποφευχθεί το λαϊκίστικο κυνηγητό κοινωνικών ομάδων (όπως έγινε με τους γιατρούς του Κολωνακίου), γιατί και πάλι ο συμβολισμός είναι σε επίπεδο χαμηλών ενστίκτων.

Το άνοιγμα το κλειστών επαγγελμάτων συζητιέται εδώ και χρόνια, αλλά κανείς δεν παίρνει την απόφαση να συγκρουστεί με επαγγελματικές ομάδες που έχουν επιβάλλει τους δικούς τους όρους παιχνιδιού πολλές φορές σε βάρος του καταναλωτή (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ιδιοκτήτες βυτιοφόρων με άμεση επίδραση στο κόστος των καυσίμων). Είναι αδιανόητο να μην μπορεί να υπάρξει συνεννόηση των μεγάλων κομμάτων για άνοιγμα όλων των κλάδων στον ανταγωνισμό, υποκύπτοντας σε συντεχνιακές, συνδικαλιστικές πιέσεις ανάλογα με το ποιοι ωφελούνται πολιτικά από αυτή τη στάση.

Οι φοροαπαλλαγές έχουν νόημα όταν πληρούν συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια αν θέλουν να ενισχύσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές όπως η αγορά Α’ κατοικίας, η γέννηση ενός παιδιού κλπ, κι ελπίζουμε όχι μόνο να μην υπάρξει σαρωτική κατάργηση κάποιων από αυτών αλλά ενίσχυση τους (απαλλαγή όλων των τόκων για αγορά Α’ κατοικίας, μεγαλύτερο αφορολόγητο για κάθε παιδί).

Η ΝΔ είχε ανακοινώσει σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών στο 20% για ποσά έως 30000 ευρώ, χωρίς βέβαια τιμαριθμοποίηση γεγονός που απορροφάει μεγάλο κομμάτι του όποιου κέρδους για τον πολίτη. Ούτε όμως το ΠΑΣΟΚ έχει δώσει ρητή δέσμευση ότι θα προχωρήσει σε τιμαριθμοποίηση, αλλά ακούγεται ότι θα προσθέσει περισσότερες κλίμακες. Πιθανότατα αυτό να είναι επωφελές για όσους δηλώνουν έως 30000 ευρώ, επί πόσα όμως ακόμα χρόνια θα συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε αυτό το χρηματικό όριο ως την πύλη για την είσοδο του πολίτη στο κλαμπ των προνομιούχων. Η αποτύπωση που έχει γίνει για τις ανάγκες μια τετραμελούς οικογένειας στις μέρες μας, αποδεικνύει ότι μόνο για να καλυφθούν βασικές ανάγκες της εποχής μας, αυτό το ποσό μόλις οριακά μπορεί να επαρκεί. Μοιάζει λοιπόν άκρως υποκριτικό και για ακόμα μια φορά λαϊκίστικο να μιλάμε για φοροελαφρύνσεις στη μέση οικογένεια.

Τέλος δεν γνωρίζω αν υπάρχουν σκέψεις ώστε εφόσον δεν αποδώσουν τα συγκεκριμένα μέτρα να προχωρήσουν σε αύξηση του ΦΠΑ, αλλά αυτό θα ήταν καταστροφικό και αντιφατικό με τα λεγόμενα Παπανδρέου για αναθέρμανση της οικονομίας. Σαν να μην φτάνει δηλαδή η προγραμματισμένη αύξηση σε έμμεσους φόρους (καύσιμα, ποτά, τσιγάρα), τους πιο άδικους κοινωνικά φόρους όπως τους χαρακτήριζε διαχρονικά το ΠΑΣΟΚ, η αύξηση ΦΠΑ θα ήταν το επιστέγασμα της κοινωνικής αδικίας και η ουσιαστική εξανέμιση κάθε αύξησης στους μισθούς.

Σε περιόδους κρίσης οι οικονομίες πέρα από προσεκτικές ενέσεις δημοσίων δαπανών έχουν ανάγκη κι από τόνωση της κατανάλωσης, κι όταν δημιουργούμε ένα κλίμα επιπρόσθετης φορολόγησης σε όλους τους δυναμικούς τομείς της οικονομίας, όπως ;κάνει η κυβέρνηση Παπανδρέου, το αποτέλεσμα θα είναι η συνεχής ύφεση. Η μείωση των φορολογικών συντελεστών και η μείωση του ΦΠΑ ώστε να ανεβάσει ρυθμούς η βαρέως πληγωμένη Ελληνική αγορά είναι ο μόνος λογικός δρόμος ανάκαμψης.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος