Τα πρόσφατα γεγονότα με τις τουρκικές προκλήσεις στο πεδίο βολής της Άνδρου και την ανακήρυξη του Κουρδικού κόμματος της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης ως παράνομου, είναι το έναυσμα για μια προσέγγιση στο παρόν και το μέλλον του γειτονικού μας έθνους.

Η Τουρκία αποτελεί σήμερα ίσως τον σημαντικότερο γεωπολιτικό σύμμαχο των ΗΠΑ στο χώρο του μουσουλμανικού κόσμου, παρά τις όποιες παροδικές διαφωνίες υπήρξαν μεταξύ τους στο παρελθόν. Επιθυμεί να λειτουργήσει ως καταλύτης και εξισορροποιητικός παράγοντας ανάμεσα στο μουσουλμανικό κόσμο και το δυτικό μοντέλο ανάπτυξης και διαβίωσης. Μπορεί να φαντάζει οξύμωρο μια χώρα σε ευθεία σύγκρουση με τον παραδοσιακότερο σύμμαχο των ΗΠΑ., το Ισραήλ, να αποτελεί την προμετωπίδα στον αγώνα για αλλαγή στον τρόπο διοίκησης των χωρών της Μέσης Ανατολής, αλλά ποιος άλλος θα μπορούσε να αναλάβει αυτό το ρόλο. Οι Τούρκοι διαθέτουν κοινές παραδόσεις και στενές σχέσεις φιλίας με αρκετές από τις άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής.

Μην ξεχνάμε βέβαια ότι πέρα από τις εκκλήσεις των Αμερικανών για καταπολέμηση της τρομοκρατίας κομβικό ρόλο στις αποφάσεις της υπερδύναμης παίζουν και τα ενεργειακά ζητήματα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο ) αλλά και ο έλεγχος των διόδων μεταφοράς τόσο των ενεργειακών πόρων όσο και των πρώτων υλών κι εμπορευμάτων που διοχετεύονται στις αγορές από τις ραγδαίως αναπτυσσόμενες Κίνα και Ινδία. Η Τουρκία λοιπόν λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των φυλετικών & ιστορικών σχέσεων με κάποιες από τις γειτονικές της πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες, μπορεί να διαδραματίσει έναν εξαιρετικά κρίσιμο ρόλο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ποια μπορεί να είναι η θέση και σε τι θα ωφεληθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και φυσικά η Ελλάδα από την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην κοινότητα. Ένα έθνος, που ακόμα κι αν εκδημοκρατιστεί σε σημαντικό βαθμό, ενσωματώσει ουσιαστικότερα τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες, θα παραμείνει πάντα στην ψυχή και το μυαλό της πλειοψηφίας των πολιτών και των κυβερνώντων της, η συνέχεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα ήταν υπερφίαλο και παράλογο να περιμέναμε να αποποιηθεί τις παραδόσεις της και να ενστερνιστεί πλήρως μια φιλελεύθερη, θεσμική, δημοκρατική διακυβέρνηση.

Η Ελληνική εξωτερική πολιτική ακόμα κι αν θα πρέπει να εμμένει στην θεωρητική στήριξη της πλήρης ένταξης των γειτόνων μας στην Ε.Ε., οφείλει να προσαρμόζει την τακτική της με βάση κάποιες αυταπόδεικτες αλήθειες.

Α) Τα διμερή μας θέματα (υφαλοκρηπίδα, γκρίζες ζώνες, μουσουλμανική μειονότητα, Κυπριακό), όσο κι αν έχουμε την εντύπωση ότι αντιμετωπίζονται από συμμάχους μου ως κοινά θέματα, ελάχιστα τους απασχολούν και θα μας παραπέμπουν διαρκώς στον ΟΗΕ και τα διεθνή δικαστήρια. Κάτι τέτοιο άλλωστε αποδεικνύει και η αδυναμία τους για ουσιαστική πίεση στην Τουρκία τόσο για το θέμα των μεταναστών και της FRONTEX, όσο και του ανοίγματος των λιμανιών της σε Κυπριακά πλοία.

Β) Η Ε.Ε αντιμετωπίζει ήδη σημαντικά προβλήματα με την ενσωμάτωση των χωρών του τέως ανατολικού μπλοκ, τόσο λόγω της αγκίστρωσης των περισσοτέρων από αυτές στο Αμερικανικό άρμα, όσο και της ανάγκης για περαιτέρω εμβάθυνση των θεσμικών και δημοκρατικών διαδικασιών σε κάποιες. Φανταστείτε σε αυτό το περιβάλλον την επιπρόσθετη προσπάθεια, το κόστος και τη δυσλειτουργία που θα επιφέρει η ανάγκη συναπόφασης με πάνω από 60 εκατομμύρια κατοίκων με εντελώς διαφορετική κουλτούρα και νοοτροπία από τη δική μας.

Πόσο χρονοβόρο και επίπονο θα αποδειχτεί το εγχείρημα; Και ποιες θα είναι οι συνέπειες στην πορεία της Ε.Ε όταν ακόμα και με τη σημερινή της μορφή αδυνατεί αν βρει με ευκολία κοινούς κώδικες συνοχής των μελών της, όπως αποδεικνύει και η αδυναμία ψήφισης ενός ουσιαστικού περιεχομένου Συντάγματος; Θα οδηγηθούμε στη σταδιακή αφομοίωση της Τουρκίας από το δυτικό πολιτισμό ή για μια ακόμα φορά αυτό που θα πρυτανεύσει θα είναι η ανάγκη για επιβίωση μιας διευρυμένης κοινής οικονομικής αγοράς με κάθε συνέπεια, ώστε τελικά μέσω της διαπραγμάτευσης να οδηγηθούμε στην αποδοχή από πλευράς της Ε.Ε πολλών από τις απαιτήσεις της Τουρκικής πολιτικής. Γι' αυτό και χώρες με σημαντικά μεγαλύτερη εμπειρία από τη δική μας στη διαχείριση έντονων φυλετικών και θρησκευτικών διαφορών, όπως η Γαλλία και η Γερμανία διατηρούν τις έντονες διαφωνίες τους σε αυτή την προοπτική. Εμείς τι σχεδιάζουμε και τι πράττουμε;

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος