Αυτό το απλό σύνθημα χρησιμοποιήθηκε πριν από κάποια χρόνια, για να παρακινήσει τους Έλληνες ώστε να ζητήσουν με μεγαλύτερη επιμονή και συνέπεια την έκδοση αποδείξεων. Τα αποτελέσματα φυσικά και δεν ήταν τα καλύτερα, αφού οι κυβερνώντες δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να συνειδητοποιήσουν ότι οι προσκλήσεις σε δράση στηριγμένες στο συλλογικό θυμικό και το φιλότιμο σπάνια αποδεικνύονται επιτυχημένες, εκτός κι αν αφορούν ζητήματα εθνικής υπερηφάνειας ή υπάρχει απτό προσωπικό όφελος. Κι αυτό συμβαίνει γιατί διαχρονικά η πλειοψηφία των Ελλήνων, πέρα από πολιτικές πεποιθήσεις, δεν δείχνει καμιά διάθεση να εξυπηρετήσει τους στόχους ενός κράτους που θεωρεί αναποτελεσματικό και μη ανταποδοτικό.

Οι τωρινές κυβερνητικές προθέσεις για σύνδεση του αφορολόγητου ορίου με το σύνολο των αποδείξεων που θα συγκεντρώσει ο κάθε φορολογούμενος, αρχικά δημιουργεί δυο βασικά συναισθήματα στους πολίτες. Ένα αίσθημα δικαιοσύνης, ότι με αυτόν το τρόπο πιθανώς να αναγκαστούν να συνδράμουν φορολογικά ισομερώς και αυτές οι κοινωνικές ή επαγγελματικές ομάδες που διαχρονικά καταφέρνουν να φοροδιαφεύγουν, κι από την άλλη την πίεση του εξαναγκασμού να υπακούσει σε μια πολύπλοκη και κοπιαστική διαδικασία που πιθανότατα να οδηγήσει σε αρκετές αδικίες και απρόσμενη αύξηση φόρου σε πολλές μικρομεσαίες οικογένειες και επιχειρήσεις.

Τη στιγμή που ακούμε υπερφίαλες ανακοινώσεις για φορολόγηση των off-shore εταιριών, που δεν ιεραρχούμε ως πρώτιστο στόχο το κυνήγι των πλαστών τιμολογίων που κατακλύζουν την αγορά & τις πλασματικές εταιρίες που δημιουργούνται για την έκδοση τους, ο μεσαίος οικονομικά πολίτης τοποθετείτε και πάλι στο στόχαστρο και στην προκειμένη περίπτωση στο ρόλο του πειραματόζωου (αποδεικνύεται από τις καθημερινές ανατροπές με νέες ανακοινώσεις για το θέμα).

Καταρχάς είναι γνωστό τοις πάσει ότι πολύ συγκεκριμένες εργασιακές ομάδες φοροδιαφεύγουν σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο του μέσου όρου και η δική τους συμβολή στη συνολική φοροδιαφυγή είναι ποσοστιαία πολύ μεγαλύτερη από πολλών άλλων, λόγω του αυξημένου τζίρου τους. Χωρίς διάθεση γενίκευσης γιατροί, δικηγόροι, μπαρ & νυχτερινά μαγαζιά, πολλά από τα λεγόμενα κλειστά επαγγέλματα που φορολογούνται με χαμηλό τεκμαρτό εισόδημα (ταξί, ιδιωτικά λεωφορεία, φορτηγά – βυτία), συμβάλλουν δυσανάλογα πολύ στην απόκρυψη εισοδημάτων κι εκεί θα έπρεπε να επικεντρωθούν οι κύριες προσπάθειες του κράτους, με σύσταση ομάδας υψηλόμισθων επίλεκτων φοροτεχνικών, τακτικότερους & ποιοτικά ουσιαστικότερους ελέγχους. Είναι επίσης προφανές ότι αν ο στόχος δεν ήταν απλά η όσο πιο άμεση συλλογή των ποσών που θα κλείσουν τη δημοσιονομική «μαύρη τρύπα», θα έπρεπε να επιλεγεί η επιπλέον έμμεση «επιδότηση» στον πολίτη για τη συλλογή αποδείξεων από τους συγκεκριμένους επαγγελματίες, να υπολογίζονται δηλαδή με σημαντικά θετικό συντελεστή (τουλάχιστον 130%) όσες αποδείξεις προέρχονται από αυτούς τους χώρους.

Ένας σημαντικός ανορθολογισμός που αν δεν προβλεφθεί άμεσα, θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα με αποτέλεσμα την φορολόγηση πολλών μικρομεσαίων εισοδημάτων (είναι πολύ πιθανό, άνθρωποι που ίσως να μην πλήρωναν καθόλου φόρο μέχρι χθες, να αναγκαστούν τώρα να καταβάλουν περίπου 1000 ευρώ), είναι η «Προκρούστια» λογική της ζήτησης συγκεκριμένου αριθμού αποδείξεων με μόνο κριτήριο το εισόδημα του φορολογούμενου (και την οικογενειακή του κατάσταση όπως ήδη ισχύει). Με αυτή τη λογική όμως η διαφορά καταναλωτικού προτύπου αλλά και γενικότερων στόχων που έχουν οι διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, δεν λαμβάνονται υπόψη, κυρίως όμως υπάρχει πλήρη αδιαφορία για το βαθμό χρέωσης του κάθε νοικοκυριού.

Η δυναμική ηλικιακά και εργασιακά μεσαία τάξη που ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία πρόστρεξε να ενισχύσει την αγορά ακινήτου με θεαματική αύξηση στον αριθμό των στεγαστικών δανείων, αλλά και να συμβάλλει καίρια στην αύξηση της καταναλωτικής πίστωσης με την χορήγηση κάθε είδους καταναλωτικού δανείου (αμέτρητος ο διαφορετικός τρόπος διαφήμισης τους), Κοινωνική δικαιοσύνη και ισονομία δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν υπάρξει ένας τρόπος συνυπολογισμού του βαθμού χρέωσης του φορολογούμενου. Για σημαντικό αριθμό συμπολιτών μας τα ποσά που δίδονται σε δάνεια έχουν ξεπεράσει το 30% του εισοδήματος, και μια δίκαιη κίνηση θα ήταν αυτά τα ποσά να ήταν ένα είδος αφορολόγητου κι αφού αφαιρεθούν από το συνολικό εισόδημα, να ζητείται ένα ποσό αποδείξεων ως ποσοστό του εναπομείναντος εισοδήματος, οπότε ο καθένας θα είχε ένα προσωπικό απαιτητό ποσό από καταναλωτικές δαπάνες.

Το ποσό αυτό θα μπορούσε να επηρεάζεται κι από έναν επιπρόσθετο συντελεστή με βάση την ηλιακή ομάδα του πολίτη που διαφοροποιεί τις καταναλωτικές συνήθειες του. Άλλωστε υπάρχουν στατιστικά δεδομένα που θα μπορούσαμε να τα αναλύσουμε, ώστε να χρησιμοποιείται διαφορετικός συντελεστής για συγκεκριμένες δαπάνες (πχ αυξημένος για ιατρικές δαπάνες στις μεγάλες ηλικίες, κι αντίστοιχα για διασκέδαση στις μικρότερες ηλικίες). Φυσικά μοιάζει ανώφελο να ζητείται από τα χαμηλά εισοδήματα ακόμα και ένα μικρό ποσό αποδείξεων, αφού κυρίως καταναλώνουν για σίτιση και βασικές ανάγκες όπου η φοροδιαφυγή είναι αρκετά μειωμένη.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος