Οι προθέσεις της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό ζήτημα, ανέδειξαν ολοκάθαρα, ως αντικατοπτρισμός των βασικών κοινωνικών μας χαρακτηριστικών, το χάσμα ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές. Από τη μια η γενιά του Πολυτεχνείου που σήμερα είναι ο κύριος εκφραστής των φορέων εξουσίας και διοίκησης στην πολιτική, την αγορά και την κοινωνία, κι από την άλλη οι νεότερες γενιές (από generation x και μετά) που βρίσκονται ακόμα στην αρχή της επαγγελματικής τους καριέρας και της κοινωνικής τους δραστηριοποίησης.

Δυο αντίθετοι ηλικιακά πόλοι με ξεχωριστές εμπειρίες και περιβάλλον ανατροφής, διαφοροποιημένους προσωπικούς στόχους, άλλους κώδικες και διαύλους επικοινωνίας, που σήμερα βρίσκονται στη δυσχερή θέση, κάτω από την πίεση της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης αλλά και της αδυναμίας μας ως χώρα να αντιληφθούμε το αδιέξοδο των έως σήμερα επιλογών μας, να πρέπει να συνδιαλεχθούν δημιουργικά για να δρομολογήσουν την αποτροπή της κατάρρευσης του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Οι σύγχρονοι Έλληνες έχουμε δυστυχώς καταγραφεί πλέον ως μια κοινωνία αντιδραστική στην καινοτομία και την εξέλιξη σε όλα τα επίπεδα, καχύποπτη και εξαιρετικά επιφυλακτική στις αλλαγές και τους νεωτερισμούς, που προτιμά να αναλώνεται στην αποποίηση των ευθυνών της για τις όποιες εξελίξεις, αναζητώντας συνεχώς αποδιοπομπαίους τράγους και θύματα για να φορτώσει τις συνέπειες των λάθος επιλογών της. Είναι σύνηθες οι παλαιότερες γενιές να αμφισβητούν την ορθότητα και αποτελεσματικότητα των σκέψεων και προτάσεων των επιγόνων τους, και συχνά να λαμβάνουν αποφάσεις που υποθηκεύουν το μέλλον των νεώτερων, μέσα στην αδυναμία και πιθανώς ανικανότητα να προσαρμοστούν στις ραγδαίες αλλαγές και να προτείνουν συμβατές λύσεις. Συνήθως αρκούνται σε μακρόπνοες επεμβάσεις επί των προβλημάτων, που εφόσον δεν αγγίζουν τους ίδιους και πιθανότατα τα μελλοντικά οικτρά τους αποτελέσματα να μην έχουν καν τη δυνατότητα να τα δουν να πραγματώνονται.

Αυτή ακριβώς την αίσθηση μου άφησε και το πλάνο της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό, που περιλαμβάνει και μέτρα που είχαν αρχίσει να υλοποιούνται επί ΝΔ υπό τις σφοδρές αντιδράσεις και του ΠΑΣΟΚ (ενοποίηση ταμείων σε 3, εθελοντική παραμονή στην εργασία ως τα 67 έτη, αύξηση ορίων συνταξιοδότησης των γυναικών). Αντί να ξεκινήσουν άμεσα από μια ολοκληρωμένη, αξιόπιστη αναλογιστική μελέτη μιας εξειδικευμένης επιτροπής ειδημόνων (διαχρονικά κατατίθενται αποσπασματικές μελέτες), την ταχύτατη κι ευρύτατη μηχανογράφηση, την πιο εύρυθμη αναδιοργάνωση των υπηρεσιών (κρίσιμο για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής & της αδήλωτης εργασίας), την ανάδειξη και διαχείριση της υπογεννητικότητας, την καθιέρωση ενός σταθερού συστήματος διακανονισμού οφειλών (προτείνεται από τον υπουργό, αλλά μάλλον δεν προκρίνεται), την επείγουσα συνεννόηση με το Υπ.Υγείας για τον έλεγχο των δαπανών περίθαλψης και την άκρατη συνταγογράφηση, προτίμησαν να στραφούν πρωτίστως σε ζητήματα περικοπής παροχών, αύξησης ορίων συνταξιοδότησης και περιορισμού δικαιωμάτων σε βάθος χρόνου, μεταθέτοντας τις επιπτώσεις των επιλογών τους στις επόμενες γενιές, τη στιγμή μάλιστα που οι ίδιοι ως αντιπολίτευση επανειλημμένα τόνιζαν τα περιορισμένα οφέλη αυτών των επιλογών για τη βιωσιμότητα του συστήματος.

Ο εξορθολογισμός των βαρέων κι ανθυγιεινών με δραστικό περιορισμό τους (αποτελούμε μοναδική περίπτωση χώρας με εκατοντάδες επαγγελματικές ομάδες που χαρακτηρίζονται έτσι), αναφέρεται στις προτάσεις του υπουργείου ως «θέσπιση ενιαίου καθεστώτος σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα», γεγονός που προϊδεάζει για επουσιώδεις παρεμβάσεις. Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, μια επιλογή που μπορεί να δώσει έναυσμα στην ανάπτυξη και να επιφέρει περιορισμό της ανεργίας, αντιμετωπίζεται φοβικά, νωχελικά ακριβώς επειδή αγγίζει κοινωνικές ομάδες με δυνατότητες πολιτικής και κοινωνικής πίεσης (νομικούς, συμβολαιογράφους, ιδιοκτήτες ταξί & βυτιοφόρων) και πιθανότατα θα εισαχθεί αποσπασματικά γεγονός που θα περιορίσει δραστικά τη δυναμική του.

Η επενδυτική αξιοποίηση των αποθεματικών των ταμείων, αν και δεν εξαρτάται από αυτά η πληρωμή συντάξεων, θα μπορούσε να συνεισφέρει στην αύξηση των πόρων που θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις ανάγκης. Αναξιοποίητοι επί δεκαετίες πόροι, "παρκαρισμένοι" με μηδενικά επιτόκια στην Εθνική τράπεζα ή αποσπασματικά τοποθετημένοι σε ελληνικά ομόλογα ή και δομημένα προϊόντα τα οποία βιάστηκαν να ρευστοποιήσουν χάνοντας μελλοντικά κέρδη. Μόνο λειτουργώντας με ένα κοινό φορέα αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας και λειτουργίας με μεθόδους funds αναζητώντας ευκαιρίες σε project ανά τον κόσμο, με μεγάλες αποδόσεις..

Η γεμάτη δάφνες «προοδευτικότητας» και αγωνιστικότητας προηγούμενη γενιά, επαναπαυμένη στη δόξα της αστικής της μετουσίωσης, αφού απέτυχε σε μεγάλο βαθμό να εκμεταλλευτεί αποτελεσματικά για τον τόπο τις τεράστιες ευκαιρίες ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της χώρας με την ένταξη της στην Ε.Ε., αφού διαχειρίστηκε τεράστιο αριθμό πόρων με μικροκομματικές, πελατειακές λογικές, αφού εκπαίδευσε τον Έλληνα στη μισαλλοδοξία, τη μικροπρέπεια και την κοινωνική αδιαφορία σε ζητήματα πέρα από το συντεχνιακό του συμφέρον, αφού ανάδειξε την ανάγκη επίδειξης μιας επίπλαστης καταναλωτικής ευμάρειας ως μέσου κοινωνικής καταξίωσης, έρχεται τώρα να συλλογιστεί πάνω στα αποκαΐδια των δικών της καταστροφικών επιλογών πως θα διαχειριστεί το μέλλον της ασφάλισης και περίθαλψης των επόμενων γενιών, με τις λιγότερες δυνατές συνέπειες για την ίδια.

Με πρόφαση την οικονομική κρίση, απεμπολείται κάθε επίφαση ιδεολογίας, κοινωνικής ευαισθησίας και συνοχής των γενεών, και προκρίνεται η δημιουργία ενός περιβάλλοντος λιγότερων δικαιωμάτων και χειρότερης οικονομικής διαβίωσης όσων νεότερων επένδυσαν ουσιαστικά στη γνώση και την εκπαίδευση τους, για να καταλήξουν τελικά να βρεθούν αντιμέτωποι με μια σκληρότερη, ανταγωνιστικότερη πραγματικότητα κι ένα αβέβαιο, μάλλον δυσοίωνο μέλλον.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος