Οι επαναλαμβανόμενες, εδώ και καιρό, δηλώσεις του κ.Παπανδρέου για ουσιαστική εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων λόγω της οικτρής οικονομικής μας κατάστασης, αποδεικνύουν ότι μάλλον γνώριζε πολύ καλά την προδιαγεγραμμένη πορεία της χώρας προς αυτή την κατάσταση, ακόμα και προεκλογικά, και επέλεξε, ως ένα βαθμό για να αποφύγει τη λήψη των πολιτικών ευθυνών μιας μονομερούς επιβολής επίπονων διαρθρωτικών αλλά και δημοσιονομικών μέτρων από την κυβέρνηση του, να καταφύγει σε λογιστικές αλχημείες που δημιούργησαν ένα απελπιστικό κλίμα αδυναμίας ομαλής ανάταξης της οικονομίας, αλλά και στην επίδειξη μιας πρωτοφανούς νωχελικότητας κι αναποφασιστικότητας στη λήψη άμεσων αποφάσεων κι αντιμετώπισης των κερδοσκοπικών επιθέσεων, που μετέτρεψαν τη χώρα σε όμηρο των παγκόσμιων τραπεζικών ομίλων και των πελατών τους. Αν αυτή η δημαγωγική θεώρηση των δεδομένων δεν ικανοποιεί τον πρωθυπουργό, τότε θα πρέπει να επιλέξει ην αποδοχή της πλήρους ανικανότητας διαχείρισης κρίσιμων ζητημάτων, που αποτελεί ιδιαίτερα κολακευτικό συμπέρασμα συνολικά για το πολιτικό μας σύστημα.

Το έλλειμμα μας προφανώς δεν ήταν στο προβλεπόμενο 6%. Η ραγδαία πτώση της επιχειρηματικής δραστηριότητας (βιομηχανία, λιανικό εμπόριο, κατασκευές, τουρισμός) δεν επέτρεψαν ούτε καν την προσέγγιση των στόχων του προϋπολογισμού για τα έσοδα, και η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες χαλάρωσε ακόμα περισσότερο τους εισπρακτικούς μηχανισμούς και ενίσχυσε τα έξοδα πέρα από τα προβλεπόμενα. Όλα αυτά όμως οδήγησαν το έλλειμμα περίπου στο 9-9,5%. Το επιπρόσθετο ποσοστό (περίπου 3%) αφορά την κατάργηση της ρύθμισης για τους ημιυπαίθριους, την πρόωρη αποπληρωμή χρεών (γιατί άραγε), την μετάθεση εσόδων από ΕΤΑΚ κλπ στο 2010. Σε αυτά να προσθέσουμε και το έκτακτο επιδόμα αλληλεγγύης, τις αυξήσεις των αγροτικών συντάξεων που επιβάρυναν καίρια το τελικό ποσοστό του ελλείμματος. Ουδείς μπορεί να εξηγήσει τη σπουδή της κυβέρνησης, ενώ γνώριζε ότι όσο χειρότερη εικόνα δίνουμε διεθνώς, τόσο με επαχθέστερους όρους θα δανειζόμαστε, να προστρέξει σε όλες αυτές τις κινήσεις που μόνο θετικά δεν συνέβαλαν τη χαλιναγώγηση του δημοσιονομικού εκτροχιασμού. Επιπρόσθετα καταρρακώθηκε η πολλάκις τρωθείσα αξιοπιστία μας, δίνοντας το δικαίωμα στους εταίρους μας να μας κατηγορούν για διαχρονική κατάθεση ψευδών στοιχείων, λες και οι διάφορες λογιστικές τεχνικές δεν ανακαλύφθηκαν από κάποιους από αυτούς κι εμείς απλά θεωρήσαμε ως την πιο εύκολη κι αποδοτική λύση να προσαρμοστούμε σε αυτές τις λογικές.

Ο σχεδιασμός της ήπιας προσαρμογής που επέλεξε η ΝΔ, σε ένα όμως εντελώς διαφορετικό οικονομικό περιβάλλον, δεν βοήθησε στον εκσυγχρονισμό της Ελληνικής αγοράς ούτε και στην ουσιαστική εκμετάλλευση των ευκαιριών ανάπτυξης που μας έδωσε η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Βρεθήκαμε έτσι απροετοίμαστοι στο ξέσπασμα της κρίσης και με δομές ανίκανες να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα. Αυτό σε συνδυασμό με μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, που ουδόλως συνέφερε στην διοικητική σφριγηλότητα, οδήγησε στην πλήρη αποδιοργάνωση και την κατάρρευση. Για να είμαστε όμως ακριβοδίκαιοι καμιά κυβέρνηση δεν θεώρησε ποτέ πρώτιστο στόχο της την μετεξέλιξη της Ελληνικής κοινωνίας, την αναδιάρθρωση του τρόπου λειτουργίας του κράτους, το άνοιγμα και την ελαστικότητα των αγορών. Πολλές οι υποσχέσεις, πενιχρά τα αποτελέσματα, γι’ αυτό κι ο επιμερισμός ευθυνών, μοιάζει μάλλον ένας φαύλος κύκλος και η εμμονή Παπανδρέου σε εξεταστική επιτροπή που θα αφορά τις οικονομικές επιλογές των τελευταίων ετών, μοιάζει μια ακόμα κίνηση μικροκομματικής εκμετάλλευσης και αποποίησης των διαχρονικών ευθυνών του ΠΑΣΟΚ. Όλοι οι μέχρι σήμερα κυβερνώντες φέρουν ευθύνες, απλά η πρώτη δεκαετία από την ένταξη μας στην Ε.Ε που θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά για αυτές τις αλλαγές, αναλώθηκε σε μικροκομματικά παιχνίδια και πλήρη απενοχοποίηση της διαφθοράς.

Από την πλευρά της βέβαια η Ε.Ε ως οργανισμός έχει διαχρονικά αποδείξει την αναποτελεσματικότητα της στην προώθηση κοινών πολιτικών. Ειδικότερα στα οικονομικά θέματα προτίμησε την προσκόλληση στην επίτευξη κάποιων στόχων που αποτυπώνονταν με 3 νούμερα (πληθωρισμό, έλλειμμα, δημόσιο χρέος), ακόμα κι αν οι παγκόσμιες εξελίξεις διαφοροποιούν τις βασικές οικονομικές συνιστώσες, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον που απαιτεί λήψη πολιτικών με μακροπρόθεσμο ορίζοντα που μέσα από τη στήριξη της ανάπτυξης και της εργασίας θα οδηγήσουν στην ομαλή επίτευξη των αρχικών γνωστών στόχων. Με διαχρονικά μειωμένη πίεση στη λήψη διαρθρωτικών μέτρων η Κομισιόν έμοιαζε ικανοποιημένη από την απλή επίτευξη των στόχων ακόμα κι όταν αυτό συνέβαινε μέσα από εντελώς αντιφατικές πολιτικές λογικές που προφανώς δεν μπορούσαν και οι δυο να βρίσκονται στο σωστό δρόμο. Έρχεται λοιπόν τώρα με καθυστέρηση, κι αφού ουσιαστικά αποδέχτηκε την πλήρη αδυναμία της να ελέγξει το χρηματοοικονομικό σύστημα (άραγε τυχαία;) να επιβάλλει επώδυνα μέτρα περικοπής μισθών και αύξησης της φορολόγησης που θα βυθίσουν τη χώρα στην ύφεση και θα προκαλέσουν γενικευμένες κοινωνικές αντιδράσεις λόγω και της εκτίναξης της ανεργίας. Το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι να δυσκολευτούμε ακόμα περισσότερο στην επίτευξη των στόχων αφού χωρίς ρευστότητα στην αγορά δεν προκύπτουν αυξημένα έσοδα.

Η καθοριστική απορία λοιπόν για το πως βρεθήκαμε σε αυτή την κατάσταση είναι κατά πόσο είναι θέμα πολιτικής ανικανότητας ή άγνοιας της λειτουργίας της αγοράς, από την πλευρά της κυβέρνησης και της Ε.Ε., η γενικευμένη κερδοσκοπία που έφερε τη χώρα μας από την ομηρία των τραπεζών στο στραγγαλισμό της τριπλής επιτήρησης. Αγνοούσαν άραγε οι πάντες ότι οι μεγάλες τράπεζες που πωλούν τα Ελληνικά ομόλογα στις αγορές (Deutche Bank, Goldman Sachs, Morgan Stanley) ελέγχουν συντριπτικό μερίδιο στην αγορά ασφάλισης ομολόγων από τον κίνδυνο χρεοκοπίας, τα γνωστά CDS (Credit Default Swaps), το κόστος της οποίας εκτινάχθηκε όπως και τα γνωστά πλέον spreads δανεισμού, μετά τις συνεχείς υποτιμήσεις της Ελληνικής οικονομίας από τους ίδιους οικονομικούς οίκους και την έκθεση της Deutche Bank για πιθανή χρεοκοπία της Ελλάδας!! Έτσι οι ίδιοι τραπεζικοί όμιλοι που δημιούργησαν κλίμα χρεοκοπίας, αύξησαν τα ασφάλιστρα, εκτινάσσοντας τα spreads και πετυχαίνοντας μια κατάσταση win-win (όλοι νικητές) για τους πελάτες τους που αγόρασαν ομόλογα με ένα εξαιρετικό επιτόκιο και οι ίδιες επωφελήθηκαν από τα υψηλά ασφάλιστρα που χρέωναν.

Ελπίζω ειλικρινά η εντελώς αποτυχημένες κινήσεις της κυβέρνησης σε αυτό τον τομέα να οφείλονται σε άγνοια ή ανικανότητα γιατί αλλιώς θα πρέπει να προσχωρήσουμε σε άλλου είδους σενάρια, πολιτικής επιλογής της κυβέρνησης ώστε να μεταφέρει το πολιτικό κόστος των δύσκολων δημοσιονομικών και διαρθρωτικών αλλαγών στην πίεση της Ε.Ε. ώστε να μας στηρίξουν στην προσπάθεια εξόδου μας από την κρίση. Με αυτό το επιχείρημα και την ακατάσχετη κριτική στην κυβέρνηση Καραμανλή, λες και οι λάθος δομές της χώρας εγκαθιδρύθηκαν τα τελευταία 6 χρόνια, ο Παπανδρέου θα αισθάνεται πιο ασφαλής στη διαχείριση επιχειρημάτων ενόψει της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Αρκεί βέβαια αυτή η τακτική πολιτικής επιβίωσης να μην συνδυάζεται με άλλων ειδών διεθνείς συμφωνίες, ενόψει της αναμενόμενης βοήθειας από την Ε.Ε., για μεγαλύτερη ελαστικότητα στις συζητήσεις για τα ανοικτά εθνικά μας θέματα. Εκεί πλέον ο καιροκοπισμός αφήνει τη θέση του στην επικινδυνότητα κι αυτή δεν δικαιολογείται με πολιτικάντικα επιχειρήματα.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος