Συμπληρώθηκαν περισσότερες από 100 ημέρες από την κομβική για την πορεία της ΝΔ διαδικασία εκλογής ηγεσίας από την κοινωνία που με την αθρόα συμμετοχή πολιτών σηματοδότησε την απαρχή μιας νέας εποχής για την Ελληνική Κεντροδεξιά. Ήταν το έναυσμα για εντονότερη ενεργοποίηση του κόσμου στο πολιτικό γίγνεσθαι, μια σπίθα ελπίδας για πιο διαδραστική σχέση ανάμεσα στον πολίτη και τους εκπροσώπους του, ουσιαστικότερη συλλογική συνεισφορά στο παραγόμενο πολιτικό αποτέλεσμα. Η εκλογή Σαμαρά ήρθε σαν φυσικό επακόλουθο αυτής της κινηματικής διάθεσης επανακαθορισμού των ρόλων και διάλυσης των κλειστών μηχανισμών που απέκλειαν την ανάδειξη δημιουργικών δυνάμεων λειτουργώντας ως ασπίδα προστασίας κεκτημένων (γνήσια αποτύπωση της αντιδραστικής νοοτροπίας μας απέναντι στην εξέλιξη).

Το πλαίσιο μέσα στο οποίο κλήθηκε να διαχειριστεί αυτήν ελπίδα ο νέος Πρόεδρος ήταν ιδιαίτερο από κάθε άποψη. Κέρδισε την ηγεσία ενός κόμματος τους μηχανισμούς του οποίου δεν έλεγχε και όφειλε άμεσα να αναδιοργανώσει. Κληρονόμησε μια πλήρως απαξιωμένη παραταξιακή εικόνα, όπως αποδεικνύει και το ιστορικά χαμηλό ποσοστό των εθνικών εκλογών, ταυτισμένης με κυβερνητική διαφθορά, ελλιπή οικονομική διαχείριση και κοινωνική ανασφάλεια. Η χώρα αντιμετώπιζε τη βαθύτερη μεταπολιτευτική οικονομική κρίση και η κυβέρνηση άνοιγε συνεχώς νέα ζητήματα (ιθαγένεια μεταναστών, Καλλικράτης κλπ). Ενώ λοιπόν οι κυβερνήσεις χαίρουν μιας περιόδου χάριτος, όπου η ανοχή των πολιτών σε καθυστερήσεις, λάθος επιλογές, δυσλειτουργίες, ανεκπλήρωτες υποσχέσεις θεωρείτε δεδομένη, ο Σαμαράς βρέθηκε σε αυτό τον κυκεώνα των δύσκολων και περίπλοκων συγκυριών να απαιτείται να παράγει απτά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς. Αυτή η επίταση βέβαια δικαιολογείται από τη θεμελιώδη διαφορά ότι οι νέες κυβερνήσεις έχουν σημαντική χρονική απόσταση από την προηγούμενη του ιδίου κόμματος, οπότε σε μεγάλο μέρος των πολιτών η δύναμη της λήθης δρα καταλυτικά, ενώ η ηθική και συναισθηματική κατακρήμνιση των Νεοδημοκρατών είναι τόσο πρόσφατη και έντονη που ενισχύει την αγωνία και τον εκνευρισμό γύρω από τις πρωτοβουλίες ανάταξης του κλίματος που πρέπει να ληφθούν.

Πριν την αναφορά στις έως τώρα πολιτικές κινήσεις Σαμαρά, θα ήθελα να αναλογιστούμε για λίγο με ψυχραιμία και ειλικρίνεια την εντελώς ανθρώπινη πλευρά αυτής της εκλογής. Μετά από πολλά χρόνια πολιτικής μοναξιάς, μια δύσκολη και σταδιακή ολική επαναφορά στα δρώμενα και μια σχεδόν ανέλπιστη, με βάση τις αρχικές συνθήκες, νίκη, η προσαρμογή σε έναν εντελώς διαφορετικό, εξαιρετικά βαρύ ρόλο μέσα σε ένα άγνωστο κι εν πολλοίς όχι ιδιαίτερα φιλικό περιβάλλον, εμπεριέχει δυο βασικές προϋποθέσεις για να είναι εύρυθμη και αποτελεσματική. Την αποφόρτιση της συσσωρευμένης έντασης και την ανάγκη ενός χρονικού διαστήματος για τον ψυχοσωματικό συγχρονισμό στα νέα δεδομένα. Όλοι μας μπορούμε να ανακαλέσουμε από τη μνήμη μας στιγμές απότομων μεταβολών σε συνθήκες και ρόλους (θάνατο προσφιλούς προσώπου, σημαντική επαγγελματική αλλαγή, απρόσμενη οικονομική εξέλιξη) που απαίτησαν ένα διάστημα αφομοίωσης των νέων δεδομένων και επαναφοράς σε πλήρη λειτουργία. Ανεξαρτήτως αξιωμάτων ή προβολής οι ανθρώπινες διαδικασίες και τα στάδια τους παραμένουν αναλλοίωτα και πολύ συγκεκριμένα ακόμα κι αν πολλές φορές δεν έχουμε την πλήρη συναίσθηση τους ή προσποιούμαστε ότι δεν την έχουμε.

Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με το ότι ένα κόμμα για να εξελιχθεί οφείλει να εκσυγχρονίσει τη δομή και τους κανόνες λειτουργίας του και αυτά δεν μπορούν να επιτευχθούν παρά μέσα από καταστατικές αλλαγές που μόνο ένα συνέδριο μπορεί να επικυρώσει; Γι’ αυτό και η οργάνωση του επόμενου συνεδρίου αποτελεί βασική προτεραιότητα κι όλοι ευελπιστούν να αποτελέσει το έναυσμα για ιδεολογικές αναπροσαρμογές αλλά κυρίως ευρείες ανακατατάξεις σε επίπεδο προσώπων, θεσμικών μετατροπών και ενίσχυσης του ρόλου του πολίτη στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας. Προς το παρόν μέσα από ξεπερασμένες δομές, με μια συρρικνωμένη κοινοβουλευτική ομάδα και σημαντικό αριθμό άπειρων στελεχών είναι λογικό να υπάρχουν και προβλήματα στο βηματισμό του κόμματος. Αν προστεθεί και η διαχρονική προβληματική σχέση της ΝΔ με τα περισσότερα κυρίαρχα ΜΜΕ το όποιο πρόβλημα επικοινωνίας και διάχυσης των προτάσεων στην κοινωνία μεγεθύνεται χαρακτηριστικά. Να τονιστεί ότι η προβολή του πολιτικού λόγου έχει περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα από την τηλεόραση (μόνο δυο πολιτικά δελτία MEGA, ALTER που για διαφορετικούς λόγους το καθένα δεν είναι φιλικά προς τη ΝΔ και το Σαμαρά, ελάχιστες πολιτικές εκπομπές σχετικά υψηλής τηλεθέασης όπου συνήθως φιλοξενούνται πρόσωπα που θυμίζουν έντονα τις κυβερνητικές αποτυχίες του κόμματος). Σε αυτή μάλιστα την κρίσιμη περίοδο είναι ακόμα πιο έντονη η αποσιώπηση φωνών που αποδομούν τα κυβερνητικά επιχειρήματα με στόχο την εξάλειψη των κοινωνικών αντιδράσεων. Ίσως η εκπαίδευση και προώθηση στελεχών με διαφορετικό ύφος και λόγο που θα συνάδει περισσότερο με την γενικότερη εικόνα Σαμαρά, η εκτενέστερη αξιοποίηση της παράπλευρης ενημέρωσης (μπλογκς, ηλεκτρονική αλληλογραφία & κοινωνικά δίκτυα) αλλά και η τακτικότερη γραπτή παρουσίαση των προτάσεων στα μέλη, θα βοηθούσαν την καθημερινή πολιτική επιχειρηματολογία των πολιτών.

Η ξεκάθαρη αναφορά του Προέδρου στα λάθη και τις παραλείψεις του κυβερνητικού παρελθόντος της ΝΔ τον διαχωρίζει τελεσίδικα και αμετάκλητα από πρακτικές και αποφάσεις στις οποίες δεν είχε καμιά συμμετοχή και για τις οποίες δεν αξίζει να απολογείται. Είναι γεγονός ότι παρά τις σημαντικές ενεργειακές συμφωνίες την έστω και μερική προώθηση μεταρρυθμίσεων στην παιδεία και την ασφάλιση, την επιτυχή ιδιωτικοποίηση Ολυμπιακής, ΟΤΕ, προβλήτας στον Πειραιά, τα μεγάλα έργα (αυτοκινητόδρομοι, υποδομές, βέτο Βουκουρεστίου) η ήπια προσαρμογή και η νωχελική αντιμετώπιση της κρίσης καθήλωσαν την οικονομία μας, η επανίδρυση του κράτους δεν προχώρησε ποτέ στον αναμενόμενο βαθμό, η ασφάλεια του πολίτη κλονίστηκε. Ο Σαμαράς προτάσσει ένα νέο μίγμα οικονομικής, κοινωνικής και εθνικής πολιτικής ικανής να ξαναδώσει στους πολίτες το χαμένο αίσθημα υπερηφάνειας και εμπιστοσύνης στις δημιουργικές δυνατότητες τους.

Στα οικονομικά ζητήματα είναι διαυγής η προσέγγιση του για μια φιλελεύθερη αγορά με εποπτικό κρατικό ρόλο για τη διασφάλιση της ισονομίας και της ισομερούς διάχυσης των ευκαιριών. Το όραμα του ταυτίζεται με το πλήθος πλέον των Ευρωπαϊκών φωνών που αναζητούν μια άλλη προοπτική για την Ε.Ε. μακριά από το δογματικό μονεταρισμό και την άκρατη αριθμολαγνεία ενός αδιέξοδου μοντέλου ανάπτυξης. Πρότεινε συγκεκριμένα, άμεσα υλοποιήσιμα μέτρα για την αναθέρμανση της οικονομίας και όλων των σημαντικών τομέων ανάπτυξης της χώρας, δίνοντας ένα εναλλακτικό κοινωνικά φιλελεύθερο προσανατολισμό για τη χώρα. Προκάλεσε συζήτηση στη Βουλή για τη διαφθορά σε μια προσπάθεια συναίνεσης του πολιτικού κόσμου σε ξεκάθαρους κανόνες, διαφώνησε με τη βιαστική, χωρίς πόρους και συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες προώθηση του «Καλλικράτη», απέρριψε την πρόταση για Γερμανικό εκλογικό σύστημα που μετατρέπει τα ήδη αρχηγικά μας κόμματα σε κλειστά φέουδα των ηγετών, υδροκέφαλα και δυσλειτουργικά, και επέστησε την προσοχή για την ροπή προς διμερή χειρισμό των εθνικών μας θεμάτων.

Είναι γεγονός ότι μέρος πολιτών εκφράζει αμφιβολίες ή και δυσαρέσκεια από τη συνολική διαχείριση του ζητήματος της χορήγησης ιθαγένειας στους μετανάστες. Ανέμεναν δυναμικότερη αντιμετώπιση από τη ΝΔ με τη λογική ότι σε συνδυασμό με τη συσσωρευμένη οργή του κόσμου για τα αντιλαϊκά οικονομικά μέτρα, θα μπορούσε ο Σαμαράς να ηγηθεί ενός κοινωνικού μετώπου μαζικής αντίδρασης απέναντι στην κυβερνητική πολιτική (κάτι από τον Ανένδοτο του Γ.Παπανδρέου τη δεκαετία του ’60, μου θυμίζει). Καταρχάς να τονίσουμε ότι οι θέσεις Σαμαρά για το θέμα είναι απολύτως σαφείς, εθνικά και κοινωνικά υπεύθυνες (κατάργηση του νομοσχεδίου, υιοθέτηση ενός τροποποιημένου Γερμανικού μοντέλου με αυστηρές προϋποθέσεις, όπως το είχαμε έγκαιρα παρουσιάσει κι από εδώ) και έδωσε με δυναμισμό συγκεκριμένα επιχειρήματα για τις οδυνηρές συνέπειες της κυβερνητικής επιλογής. Πιθανότατα αυτές οι θέσεις να μπορούσαν να εκφραστούν λίγο νωρίτερα, ώστε να περιοριστεί η λαϊκίστικη εκμετάλλευση του θέματος από το ΛΑΟΣ αλλά και πάλι πρακτικό κοινοβουλευτικό αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί.

Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η ΝΔ είναι οργανωτικά ακόμα αδύναμη να συγκροτήσει και συντονίσει μαζικές κινητοποιήσεις, όχι ότι ήταν και ποτέ αυτό το ισχυρό της σημείο, ανεξάρτητα του κατά πόσο θα είχαν πρακτικό αποτέλεσμα ή όχι στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής. Εάν αληθεύουν τα σενάρια για συνολική διευθέτηση οικονομικών και εθνικών θεμάτων σε συνεννόηση με τους διεθνείς παράγοντες, οι κινητοποιήσεις μερικών χιλιάδων ανθρώπων πέρα από ένα ουσιαστικό μήνυμα δεν θα παρακινούσαν κανέναν σε πολιτική στροφή. Σε μια στιγμή μάλιστα που η διείσδυση της ΝΔ στην κοινωνία παραμένει ισχνή λόγω πρακτικών του κυβερνητικού παρελθόντος, η κυβέρνηση διανύει έστω και εν μέσω αμφιβολιών και δυσαρέσκειας την περίοδο χάριτος που της αναλογεί και τα κυβερνητικά μέτρα μόλις τώρα αρχίζουν αχνά να γίνονται αντιληπτά στην καθημερινότητα των πολιτών, η προσπάθεια μαζικοποίησης των αντιδράσεων θα είχε λογικά δυο πιθανά σενάρια.

Σύμφωνα με το πρώτο η αποτυχία του εγχειρήματος θα ήταν εκκωφαντική για τα μέτρα ενός κόμματος εξουσίας και το φιάσκο θα αποτελούσε την επικοινωνιακή ταφόπλακα της παράταξης. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει υπό τη συναισθηματική και πρακτική πίεση της οικονομικής ανέχειας που συχνά οδηγεί στην παθητικότητα και τη φοβία αλλά και λόγω των ευθυνών που επιρρίπτουν για το οικονομικό χάος και στη ΝΔ, οι πολίτες να έστρεφαν την πλάτη σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Αν παρόλα αυτά επιτυγχανόταν μια σημαντική μαζικότητα, σύμφωνα με το 2ο σενάριο, το πιθανότερο είναι είτε να «καπελωνόταν» από ακραίες ομάδες που θα επιχειρούσαν να εκμεταλλευτούν τη μεγάλη συμμετοχή του λαού για προβολή ή να δημιουργούνταν προβοκατόρικα εκρηκτικά σκηνικά (πχ θάνατος μετανάστη σε επεισόδια), ακόμα κι από παρακρατικούς, ώστε να υποβαθμιστεί στα μάτια της κοινωνίας η όλη προσπάθεια, σε επίπεδο εξτρεμιστικών κινήσεων. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στην Ελλάδα εκτός του πλήρως οργανωμένου ΚΚΕ με σαφείς κανόνες περιφρούρησης των κινητοποιήσεων του, οι λοιποί ελάχιστες τέτοιες οργανωτικές ικανότητες έχουν επιδείξει (με πρώτο το ΣΥΡΙΖΑ που κατάφερε να ταυτιστεί με τους αναρχικούς). Ιδιαίτερα η ΝΔ με την περιορισμένη απήχηση στα μεγάλα συνδικαλιστικά σωματεία θα δυσκολευτεί επιπρόσθετα να οργανώσει και διαφυλάξει το απρόσκοπτο μιας μαζικής κινητοποίησης.

Οι στίχοι του Κίπλινγκ που χρησιμοποίησε ο Σαμαράς στο προσυνέδριο της Χαλκίδας μπορεί να μην προσφέρουν άμεσα λύση στα πιεστικά προβλήματα, αποκαλύπτουν όμως τη νοοτροπία που οφείλει να έχει ένας υπεύθυνος ηγέτης που έχει αναλάβει τον ιστορικό ρόλο να εκσυγχρονίσει μια αρτηριοσκληρωτικά λειτουργούσα παράταξη, να αναδείξει μια σύγχρονη κοινωνικά φιλελεύθερη ιδεολογία και να εμπνεύσει σταδιακά στους πολίτες τη σιγουριά για ένα εναλλακτικό όραμα για τον τόπο. Παραφράζοντας τα λόγια του ποιητή, είναι μεγάλη αρετή να μπορείς να αναγνωρίζεις τη σοβαρότητα των ζητημάτων και τη συναισθηματική φόρτιση που δημιουργούν στους πολίτες, να ξεχωρίζεις το κεκαλυμμένο ψέμα από την αλήθεια, τον οραματικό στόχο από την εκτόνωση. Είναι όμως ακόμα μεγαλύτερη αρετή να μπορείς να μένεις νηφάλιος ώστε να ακολουθήσεις το σωστό, συχνά κακοτράχαλο μονοπάτι που θα σε οδηγήσει τελικά συντομότερα και επιτυχέστερα στο επιθυμητό αποτέλεσμα από ότι αν παρασυρμένος από τα θέλγητρα του ονείρου σου αποκοπείς από τη ρεαλιστική πραγματικότητα και καταφύγεις σε συχνά επικίνδυνους παρορμητισμούς που μπορεί τελικά να σε απομακρύνουν οριστικά από την επίτευξη του αρχικού σου στόχου.