Η πραγματικότητα βέβαια απέχει σημαντικά από τη θεωρία. Η συμπεριφορική οικονομική θεωρία έχει αποδείξει ότι οι επιλογές των πολιτών δεν ακολουθούν πάντοτε τη λογικότερη διαδρομή. Οι πολίτες τείνουν περισσότερο προς την κατανάλωση και για λόγους συντήρησης της κοινωνικής τους εικόνας, και σε περιόδους στασιμοπληθωρισμού, όπως αυτή στην οποία εισερχόμαστε, η αποταμίευση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη αφού το ήδη μειωμένο εισόδημα δεν αρκεί πλέον για να καλύψει τις ήδη υψηλές καταναλωτικές μας ανάγκες, ούτε τα αυξημένα επίπεδα δανεισμού της «μεσαίας τάξης». Είναι πιθανότερο, όπως ήδη αποδεικνύεται, οι «έχοντες» να αποσύρουν κεφάλαια προς πιο αποδοτικούς και ασφαλείς προορισμούς, μεταφέροντας μέρος της κατανάλωσης τους στο εξωτερικό (ψώνια, τουρισμό) και οι λοιποί Έλληνες να χρησιμοποιήσουν το όποιο απόθεμα μιας ζωής για να αποφύγουν την αποδιοργάνωση των συνηθειών τους. Από την άλλη ακόμα κι αν αυξανόταν η αποταμίευση ποια εχέγγυα δίνει η ως τώρα συμπεριφορά των τραπεζών, ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν τα φθηνά κεφάλαια που θα αντλήσουν για να τονώσουν την ασφυκτική έλλειψη ρευστότητας των θυγατρικών τους στην Ανατολική Ευρώπη;

Σε αυτό λοιπόν το κλίμα ας δούμε εκτενέστερα το δεύτερο μέρος των προτάσεων της ΝΔ για την αναθέρμανση της αγοράς. Το μέρος που αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στοχευμένες πολιτικές στήριξης των θεμελιωδών τομέων της οικονομίας μας όπως η οικοδομή, ο τουρισμός και η ναυτιλία.

· Το ΤΕΜΠΜΕ έχει ήδη χορηγήσει 5,2 δις ευρώ σε δάνεια και 4,2 δις σε εγγυήσεις προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προσφέροντας τεράστια υπηρεσία με την ανάληψη της ευθύνης για την κάλυψη του ρίσκου χορήγησης δανείων υψηλού κινδύνου με επιτόκια στα όρια του πληθωρισμού. Η δράση του πρέπει να στηριχθεί κι ενταθεί με ταυτόχρονη πίεση και έλεγχο στις τράπεζες για την ορθή κι εύρυθμη λειτουργία του προγράμματος. Το κυβερνητικό ανάθεμα σε παραλήψεις ή λάθη της προηγούμενης κυβέρνησης, όσον αφορά τη χρήση του, δεν βοηθούν. Έχουμε ανάγκη από χρήσιμες, δημιουργικέ πρωτοβουλίες και τέτοιες δεν βλέπουμε, προς το παρόν.

· Η προσπάθεια ρύθμισης των οφειλών των επιχειρήσεων προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά ταμεία, θα μπορούσε να γίνει μέσω ειδικών εξαιρετικά χαμηλότοκων δανείων, πρόταση που αποδέχονται φορείς της αγοράς. Ίσως βέβαια πιο χρήσιμος, στην συγκεκριμένη περίσταση, να ήταν ο άτοκος, μικρότερη διάρκειας διακανονισμός ή η πλήρης απάλειψη των τόκων υπερημερίας (με πιο αυστηρές ρήτρες για διακοπή λειτουργίας σε περίπτωση μη συμμόρφωσης) , ώστε και η αντίδραση των ενδιαφερομένων να είναι πιο άμεση και μαζική, αποφέροντας σίγουρα κρατικά έσοδα και δίνοντας τη δυνατότητα δυναμικής επανεισόδου στον ανταγωνισμό μεγάλου μέρους επαγγελματιών.

· Η κυβέρνηση με το πρόσχημα της καταπολέμησης της διαφθοράς (συναλλαγές με υπεύθυνους υπαλλήλους) της καλύτερης και ταχύτερης διαχείρισης των υποθέσεων και της προώθησης περισσότερων «πράσινων» πολιτικών, καθυστερεί την κρισιμότερη στιγμή την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων, παγώνοντας τη χρήση του Επενδυτικού Νόμου της ΝΔ. Θα πρέπει όμως να απολογηθούν στην κοινωνία για την απώλεια τόσων ευκαιριών για ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας.

· Ανάλογη είναι η κατάσταση όσον αφορά και την παροχή εγγυήσεων 2 δις ευρώ για επιχειρηματικά δάνεια από το Υπ.Οικονομίας που εξήγγειλε η προηγούμενη κυβέρνηση. Η πολιτική μικροπρέπεια και φοβία του ΠΑΣΟΚ να αποδεχτεί και ενισχύσει χρήσιμες πρωτοβουλίες της προηγούμενης κυβέρνησης στερεί από την αγορά ωφέλιμες ενέσεις ρευστότητας. Αντί να αναλώνονται σε προτροπή νοικοκυριών και επιχειρήσεων σε ένα ατέρμονο δικαστικό αγώνα με τις τράπεζες για ρύθμιση ή διαγραφή χρεών, με αβέβαιο αποτέλεσμα, θα προσέφεραν καλύτερες υπηρεσίες στον τόπο αν προωθούσαν γρηγορότερα τέτοιες θετικές πρωτοβουλίες.

· Η μη άμεση προώθηση της κοινοτικής πρωτοβουλίας JEREMIE που άρχισε η ΝΔ, στερεί άμεσα κεφάλαια 90 εκ ευρώ ως τον Ιούνιο και πολλά περισσότερα στο μέλλον. Το πρόγραμμα αφορά τη χορήγηση δανείων εγγυήσεων αλλά και την επιχειρηματική συμμετοχή σε νέες καινοτόμες επιχειρήσεις στο χώρο των νέων τεχνολογιών κι όχι μόνο, μέσω ενός κεντρικού εθνικού ταμείου στο οποίο κατατίθενται οι κοινοτικοί και εθνικοί πόροι κάθε σχετικού με χρηματοοικονομικά εργαλεία μέτρου των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της χώρας. Διασφαλίζει επίσης τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων μέσω μεταφοράς Ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας και εμπειρίας.

· Η ίδια μικροπολιτική λογική απαξίωσης των προσπαθειών των προκατόχων τους, οδηγεί τους κυβερνώντες στην κατάργηση προγραμμάτων για την αναβάθμιση, την εξέλιξη πολλών επιχειρήσεων όπως το «Πράσινη Επιχείρηση» (για μείωση ηχορύπανσης, αποβλήτων και ενεργειακής κατανάλωσης), το «Μετεγακτάσταση» ως συνεπίκουρο των σχεδιασμών για Επιχειρηματικά Πάρκα, το «Εξελίσσομαι» για την ανάπτυξη νέων, καινοτόμων παραγωγικών υποδομών, πιστοποιημένων προϊόντων & υπηρεσιών κλπ.

· Ο χώρος της οικοδομής διέρχεται μια παρατεταμένη περίοδο ύφεσης που ουσιαστικά είχε αρχίσει πριν την έναρξη της οικονομικής κρίσης λόγω της κόπωσης της αγοράς από μια δεκαετία συνεχούς αύξησης των τιμών και χαμηλότοκων δανείων που συντήρησαν τη ζήτηση σε υψηλά επίπεδα. Η επιδείνωση από την ραγδαία άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, την αύξηση του κόστους κατασκευής, την καθήλωση των εισοδημάτων και της γενικότερης κρίσης έχουν μειώσει δραματικά τον όγκο των μεταβιβάσεων, πίεσε τις τιμές προς τα κάτω, και περιόρισε σημαντικά τον όγκο εργασιών ενός μεγάλου αριθμού επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Είναι άμεση η ανάγκη λήψης μέτρων στήριξης, η κυβέρνηση όμως αντιμετωπίζει την απόκτηση ακίνητης περιουσίας σχεδόν ως «εγκληματική» πράξη, επιβαρύνοντας με αβάσταχτη φορολογία τους επενδυτές, σπρώχνοντας ιδιαίτερα τα ξένα κεφάλαια σε γειτονικές χώρες με απλούστερη και μικρότερη φορολογία.

Οι προτάσεις της ΝΔ βρίσκονται στην ορθή λογική προωθώντας μέτρα που ταυτόχρονα ενισχύουν την οικοδομική δραστηριότητα, καταπολεμούν την ανεργία και αυξάνουν τα κρατικά έσοδα με μηδαμινό δημοσιονομικό κόστος. Η επιχορήγηση του επιτοκίου των στεγαστικών δανείων για μια 10ετία, θα επέτρεπε ιδιαίτερα σε νέους οικογενειάρχες να προτιμήσουν την αγορά μιας κατοικίας από την ενοικίαση, εφόσον η μηνιαία δόση θα είναι εμφανώς μικρότερη. Θα μπορούσε μάλιστα αυτή η επιδότηση να αυξάνει ανάλογα με την οικονομική & οικογενειακή κατάσταση του αιτούντος, την περιοχή διαμονής, την ύπαρξη ειδικών αναγκών (υγείας) κλπ, διατηρώντας έτσι και μια μορφή κοινωνικής δικαιοσύνης.

· Ο ΟΕΚ θα μπορούσε να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην ενίσχυση της αγοράς ακινήτου με μαζικές αγορές απούλητων νέων κατοικιών και διάθεσης τους με επιδότηση σε δικαιούχους, με κριτήρια ανάλογα με αυτά που αναφέραμε παραπάνω.

· Η αναβολή του προγράμματος θερμοδυναμικής βελτίωσης των παλαιών κτιρίων στερεί πολύτιμο κύκλο εργασιών από πολλούς επαγγελματίες και τη δυνατότητα μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης νοικοκυρών & επιχειρήσεων με ταυτόχρονη άνοδο της αξίας των ακινήτων τους. Η δέσμευση κεφαλαίων από το ΕΣΠΑ δεν είναι τόσο περίπλοκη υπόθεση, αλλά το ΠΑΣΟΚ προτιμά για μια ακόμα φορά να προχωρήσει στην αναθεώρηση ενός καλά οργανωμένου προγράμματος.

· Στον τουριστικό τομέα η άρση του καμποτάζ (απαγόρευση επιβιβασμού πελατών σε ξένα κρουαζιερόπλοια από την Ελλάδα), χρόνιο αίτημα της αγοράς με σημαντική απόδοση κρατικών εσόδων. Χρήσιμο θα ήταν να δούμε και τη δυνατότητα μείωσης του ΦΠΑ για τις τουριστικές υπηρεσίες, τη στιγμή που ο γειτονικός ανταγωνισμός τον έχει ήδη ρίξει στο 9%, όπως και ο περιορισμός δημοτικών τελών κι άλλων επιβαρύνσεων (πχ στα αεροδρόμια), ώστε να τονωθεί ο όγκος και η ποιότητα των προσερχόμενων τουριστών. Ιδιαίτερη προσοχή θα έπρεπε να δοθεί και στις επενδύσεις σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού (αγροτικός, συνεδριακός, θρησκευτικός, θεραπευτικός), τη στιγμή μάλιστα που οι υποδομές (αυτοκινητόδρομοι, επέκταση φυσικού αερίου κλπ) βελτιώνονται ραγδαία.

· Η συγκέντρωση φορέα λιμανιών με ένταξη στο ΕΣΠΑ θα συνεισφέρει στη βελτίωση της ζωής των νησιωτών, μέσω της αναβάθμισης των υποδομών που αυξάνει την εμπορική δραστηριότητα αλλά και συμβάλλει στην άνοδο του επιπέδου των τουριστικών υπηρεσιών. Η επιτυχημένη μεταβίβαση της χρήσης μιας προβλήτας στο λιμάνι του Πειραιά στην COSCO, δείχνει το δρόμο για μια σειρά τέτοιων κινήσεων σε λιμάνια και μαρίνες που θα καταστήσουν την Ελλάδα κορυφαίο εμπορικό κόμβο στο χώρο της Μεσογείου. Η συνεννόηση και συνεργασία με τον εγχώριους ή μη, Ελληνικούς εφοπλιστικούς κύκλους κρίνεται αναγκαία για την καλύτερη διαχείριση του υπάρχοντος στόλου και τον πιθανό επαναπατρισμό μέρους αυτού που διακινείται υπό άλλη σημαία.

Τα στοχευμένα αυτά μέτρα αναζωογονούν τους βασικούς πυλώνες στήριξης της Ελληνικής οικονομίας, απελευθερώνουν καταπιεσμένες από την κρίση δημιουργικές δυνάμεις και δίνουν ευκαιρίες νέων παραγωγικών επενδύσεων σε καινοτόμους, σύγχρονους τομείς. Με αυτή την προσέγγιση προστατεύεται το δικαίωμα στην εργασία, αναπτύσσετε σημαντικά η περιφέρεια, και μεσοπρόθεσμα αυξάνουν σημαντικά και τα δημόσια έσοδα.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος