Τα συνεχή υπονοούμενα Παπανδρέου για επαπειλούμενη προσφυγή στο ΔΝΤ και η επιμονή της Γερμανίας, μετά τις τελευταίες δηλώσεις Μέρκελ, να μην θεωρεί κρίσιμη την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, που συνεχίζει να δανείζεται με διπλάσια επιτόκια από αυτά που δικαιολογούν τα θεμελιώδη οικονομικά της στοιχεία, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο θα πρέπει να πορευτούμε το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Αν αποδειχθεί ότι η απλή ικανοποίηση που εκφράζουν οι Ευρωπαίοι για τη συμμόρφωση της χώρας στις επιταγές των πολιτικών του ξεπερασμένου οράματος της Λισσαβόνας δεν συνοδευτεί άμεσα με συγκεκριμένες πολιτικές οικονομικής στήριξης όπως η χορήγηση εγγυήσεων από μεγάλους τραπεζικούς ομίλους, και τα spreads των Ελληνικών ομολόγων συνεχίσουν να κυμαίνονται στα γνωστά δυσθεώρητα ύψη, η αβάσταχτη επιπρόσθετη επιβάρυνση σε συνδυασμό με την εντασσόμενη ύφεση θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην ανάγκη λήψης νέων μέτρων. Όπως ήδη έχουμε αναλύσει η εμπλοκή του ΔΝΤ μπορεί να προσφέρει «ζεστό», φθηνό χρήμα, οι συνολικότερες όμως μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο κύρος της χώρας, την αξιοπιστία, την προοπτική, την διαπραγματευτική θέση της, το μελλοντικό κόστος δανεισμού από τις αγορές, τις συμμαχίες μας, μετατρέπουν αυτή την επιλογή σε στρατηγικό λάθος χειρισμό.

Ο Παπανδρέου έδειξε στην προεκλογική περίοδο ότι κινήθηκε σε δυο επίπεδα με πολλαπλούς στόχους. Από τη μια η ακατάσχετη παροχολογία και η έντονη κριτική στα πεπραγμένα της προηγούμενης κυβέρνησης (σκανδαλολογία, αντιμετώπιση κρίσης) δημιούργησαν το υπόβαθρο για τη συναισθηματική αποστροφή του κόσμου από τη ΝΔ και την ατυχή όπως αποδεικνύεται αναζήτηση της ελπίδας στο ΠΑΣΟΚ. Δυστυχώς οι συνειρμοί με το σοσιαλιστικό παρελθόν του κόμματος και την οικογενειακή ιστορία του ονόματος Παπανδρέου, συνεχίζουν ακόμα να λειτουργούν θετικά σε μεγάλη μερίδα πολιτών, ανεξαρτήτως των περί του αντιθέτου δεδομένα. Από την άλλη έδειξε την τάση να παίξει ένα προσωπικό κι εν πολλοίς αμφιλεγόμενο παιχνίδι στη διεθνή σκακιέρα, εγείροντας διεκδικητικά ζητήματα προς τη Ρωσία όσον αφορά τη συνέχιση κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Τα περιβαλλοντικά επιχειρήματα και κυρίως οι παρόμοιες αιτιάσεις του δεξιού, άκρατα φιλοαμερικανού προέδρου της Βουλγαρίας δεν μοιάζουν να εξηγούν πειστικά αυτή την επιλογή. Δεν είναι άλλωστε τυχαία τα προεκλογικά υπονοούμενα της ΝΔ, για εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ΗΠΑ, που επανειλημμένα έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκεια τους για την ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας από τη Ρωσία.

Πέντε μήνες μετά δικαιούμαστε να αποτιμήσουμε την τακτική Παπανδρέου και να αναζητήσουμε απαντήσεις στις απορίες που μας έχουν δημιουργήσει οι επιλογές του. Σε ποιο βαθμό μπορούν οι ασυγχώρητες καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων, να αποδοθούν στην έλλειψη συντονισμού, την αναποφασιστικότητα, τον φόβο του πολιτικού κόστους, γενικά την ανικανότητα στην αντιμετώπιση των ιδιαίτερων συνθηκών που εκλήθησαν να αντιμετωπίσουν; Η άγνοια των δεδομένων έχει αποκλειστεί μετά τις δηλώσεις Προβόπουλου, η άμεση ενημέρωση για την ανά υπουργείο κατάσταση είχε πραγματοποιηθεί σε σύντομο σχετικά διάστημα, και η γνώση του τρόπου λειτουργίας των κερδοσκοπικών αγορών αλλά και η έλλειψη σαφών κανόνων και διαδικασιών χειρισμού μιας κρίσης από την Ε.Ε. είναι εκ των ουκ άνευ, για κάποιον που διαχειρίζεται τα δημόσια πράγματα.

Δεν είναι λοιπόν θεμιτό ο πολίτης να υποθέσει ότι είναι πιθανό και το εναλλακτικό σενάριο, ενός προμελετημένου προεκλογικού σχεδίου από το ΠΑΣΟΚ. Ενός σχεδίου που προέβλεπε την κατάκτηση της εξουσίας στηριγμένοι στην αντιδιαστολή των προτάσεων τους από τη ΝΔ με έμφαση στο κοινωνικό κράτος και τη διαφάνεια, και στη συνέχεια την αποφυγή λήψης άμεσων σκληρών μέτρων, η ευθύνη των οποίων θα βάρυνε την κυβέρνηση, τη μη πίεση στην Ε.Ε. (ακόμα και με την απειλή προσφυγής στο ΔΝΤ) για στήριξη της Ελληνική οικονομίας, και την παθητική αντίδραση στα κερδοσκοπικά παιχνίδια των αγορών.

Το αποτέλεσμα θα ήταν η πλήρης απαξίωση και αναξιοπιστία της χώρας που θα έφερνε την επιβολή των πιο επώδυνων περιοριστικών μέτρων ως επιβαλλόμενα από την Ε.Ε. για να μην καταρρεύσει η χώρα και καταστεί αδύνατη η προσπάθεια διεθνούς δανεισμού, χρεώνοντας όμως όλη την πολιτική ευθύνη στις αστοχίες της προηγούμενης κυβέρνησης, τις οποίες η κοινωνία έχει ακόμα πρόσφατες στο νου του κι έτσι συνειρμικά θεωρεί πιο εύκολο να ρίξει στην εξαετή διακυβέρνηση το ανάθεμα, παρά σε μια νεότευκτη, με μεγάλη πλειοψηφία και σε περίοδο χάριτος κυβέρνηση. Πόσο δε μάλλον που η αδυναμία της Ε.Ε. να αποκτήσει σύγχρονο, ευέλικτο όραμα, αδυνατίζει την εικόνα και την ισχύ της ως σημαντικού πόλου σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, γεγονός που εξυπηρετεί τους στόχους των ΗΠΑ και του τραπεζικού συστήματος που τρέφεται από τις διαχειριστικές αδυναμίες και την έλλειψη κοινού ολοκληρωμένου σχεδίου.

Οι εντατικές διεθνείς επαφές του Γ.Παπανδρέου, όντας πρόεδρος της Σοσιαλιστικούς διεθνούς και πρώην υπουργός Εξωτερικών, δεν δείχνουν να αποτυπώνουν ξεκάθαρα τον στρατηγικό προσανατολισμό της χώρας. Στο επίπεδο της κρίσης αρκεστήκαμε στα ευχολόγια των Ευρωπαίων και δεν επιδιώξαμε εντονότερα πολιτικές πρωτοβουλίες σε συνεργασία με άλλες χώρες που είτε αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τα δικά μας είτε δείχνουν να συνειδητοποιούν το τέλμα του σημερινού οράματος της ΟΝΕ. Δημιουργήσαμε απρόκλητα μια απόσταση στις σχέσεις μας με τη Ρωσία, στρέφοντας την σε στενότερη ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία και προσβλέπουμε εμφανώς στην προσάρτηση μας στο άρμα των ΗΠΑ, που όμως πέρα των σοβαρών εσωτερικών τους ζητημάτων έχουν στραμμένο το βλέμμα τους περισσότερο στη Μέση Ανατολή (με την Τουρκία να διεκδικεί κομβικό ρόλο) και την Κίνα, παρά στα ζητήματα της περιοχής μας. Η πρόσκληση Ομπάμα την κρίσιμη στιγμή για την Ελληνική οικονομία και η προσπάθεια από πλευράς μας διμεροποίησης εθνικών θεμάτων όπως το Σκοπιανό και οι Ελληνοτουρκικές διαφορές (γνωστές οι πάγιες θέσεις των ΗΠΑ σε αυτά τα ζητήματα) δεν μπορούν αν θεωρηθούν τυχαία συμβάντα.

Αν όλα αυτά συνδυαστούν με την σπουδή του ΠΑΣΟΚ να προωθήσει ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για τη χορήγηση ιθαγένειας σε μετανάστες, με ελαστικούς όρους που μέσα στο ιδιαίτερο, από γεωπολιτικής και εθνικής πλευράς, Ελληνικό περιβάλλον θα δημιουργήσει περισσότερα και με μακροπρόθεσμες συνέπειες προβλήματα από αυτά που κλίνεται να λύσει, είναι απολύτως λογικό να εγείρονται ισχυρές αμφιβολίες για τα άδολα κίνητρα του πρωθυπουργού και ιδιαίτερες υποψίες για τους πραγματικούς στόχους της ιεράρχησης των προτεραιοτήτων του. Ο χρόνος είναι ο κριτής όλων και αυτός θα αποκαλύψει με τις επερχόμενες εξελίξεις και τις συνέπειες τους, το βάσιμο των δεύτερων σκέψεων γύρω από τις έως τώρα επιλογές Παπανδρέου. Μακάρι, για το καλό του τόπου, να αποδειχτεί απλά προϊόν καχυποψίας και ατυχών συγκυριών η έντονη ανησυχία μας για το μέλλον.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος