Ενώ αρχικά δόθηκε η εντύπωση ότι είχε υπάρξει μια αρχική συμφωνία στη χορήγηση βοήθειας μέσω διμερών συμφωνιών από κρατικές τράπεζες, η μετέπειτα απρόσμενη δήλωση του εκπρόσωπου Τύπου του κ. Βαν Ρομπέυ, δεν έχει την πρόθεση να περιλάβει στην ατζέντα του συμβουλίου κορυφής το ζήτημα της δανειοδοτικής στήριξης της ελληνικής οικονομίας, θόλωσε για μια ακόμα φορά το τοπίο. Αν αυτό ισχύσει μετατίθεται το βάρος της απόφασης για ανακίνηση του θέματος στην Ελληνική κυβέρνηση με τον κίνδυνο απόρριψης αν συνεχισθούν οι αντιρρήσεις των Γερμανών και των συμμάχων τους. Τα περιθώρια για τη χώρα μας στενεύουν αφού όσο κι αν διατείνεται ο κ.Παπακωνσταντίνου ότι εμείς θα επιλέξουμε τη στιγμή που θα απευθυνθούμε στις αγορές, οι δανειακές μας ανάγκες είναι άμεσες και δεν μπορούμε να τις καθυστερήσουμε για πολύ ακόμα. Η έλλειψη ρευστότητας θα οδηγούσε σε τέτοιο δημοσιονομικό βραχνά που η αδυναμία πληρωμής μισθών και συντάξεων θα ήταν πλέον προ των πυλών.

Οι πάντες γνωρίζουν πολύ καλά την εξέλιξη που προμηνύεται αν δεν υπάρξει άμεση συμφωνία στον κοινό τρόπο δράσης, από τη στιγμή που η χώρα μας δεν αντέχει να δανείζεται με επιτόκια άνω του 6%, αφού κάθε προσπάθεια μείωσης του δημόσιου κόστους ακόμη και με τις άδικες περικοπές μισθών θα έπεφταν εντελώς στο κενό αφού δεν θα αρκούσαν ούτε καν για να καλύψουν τους επιπρόσθετους τόκους που αναγκαζόμαστε να πληρώνουμε. Θα αναγκαζόμασταν να απευθυνθούμε στο ΔΝΤ με τις όποιες συνέπειες θα είχε αυτό τόσο για το κύρος της Ελλάδας αλλά πολύ περισσότερο για τη συνοχή και την αξιοπιστία της Ε.Ε. Τι δημιουργεί λοιπόν αυτή την αδυναμία χάραξης κοινής πορείας των Ευρωπαϊκών κρατών σε αυτό το θέμα;

Δυστυχώς υπάρχει η ατυχής συγκυρία ο βασικός οικονομικός πυλώνας της Ε.Ε. να συγκυβερνείται κι από τους φιλελεύθερους που παραμένουν αμετανόητοι στις μονεταριστικές επιταγές του Μάαστριχτ, να έχει καλλιεργηθεί κυρίως με δικά μας επικοινωνιακά και πολιτικά λάθη ένα γενικευμένο κλίμα απαξίωσης της χώρας στα μάτια των Γερμανών πολιτών που δεν θέλουν να επωμιστούν επιπρόσθετα βάρη για λάθη άλλων (τη στιγμή μάλιστα που η χώρα τους για να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα της έχει καθηλώσει το εργασιακό κόστος), αλλά πρωτίστως η στήριξη της οικονομίας τους στον υπέρογκο εξαγωγικό τομέα τους δίνει το περιθώριο να ανησυχούν λιγότερο για την πιθανή αποδυνάμωση του ευρώ. Γι’ αυτό και διατηρούν επιφυλάξεις για μια λύση που θα επέτρεπε στην Ελλάδα να δανειστεί με επιτόκια κοντά στο 4.5% (τα θεμελιώδη μας μεγέθη δεν δικαιολογούν επιτόκια άνω του 5%), προσπαθώντας να βρουν τη χρυσή τομή που θα επιτρέψει στην οικονομία μας να μην καταρρεύσει με τις μικρότερες όμως συνέπειες (εσωτερικές κι εξωτερικές) για τους ίδιους. Προσθέστε σε αυτά τα δεδομένα και την γενικότερη αδυναμία συνεννόησης στην Ε.Ε. για έλεγχο των επενδυτικών κινήσεων των hedge funds (αντιδράσεις από του Βρετανούς με το φόβο πιθανής μετακίνησης επενδυτών προς την Άπω Ανατολή) αλλά και της αγοράς των ασφαλειών χρεών (CDS) στην οποία η Deutche Bank αποτελεί κυρίαρχο πόλο. Επίσης η όποια πρόταση λύσης θα πρέπει προς το παρόν να γίνει με τέτοιο τρόπου που να αποτρέπει άλλες χώρες σε σχετικά άμεσο παρόμοιο αίτημα.

Επειδή δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις συνεννοήσεις του παρασκηνίου, κατά πάσα πιθανότητα οι εξελίξεις θα είναι οι ακόλουθες:

Η Ελλάδα αναγνωρίζοντας την αδυναμία της να δανειστεί από τις αγορές με spreads κάτω των 250 μονάδων βάσης, και μετά από προσυνεννόηση με τους εταίρους της ζητεί επίσημα οικονομική στήριξη στη Σύνοδο Κορυφής αφού της εξηγηθούν πλήρως οι προϋποθέσεις, το επιτόκιο δανεισμού και οι συνέπειες μιας τέτοιας επιλογής. Εφόσον οι εταίροι έχουν πεισθεί ότι ένα μήνα μετά τη λήψη των δημοσιονομικών μέτρων που της ζητήθηκαν η Ελλάδα δεν έχει ωφεληθεί στο επίπεδο των spreads της, προχωρούν στη ρητή δέσμευση ότι εφόσον στην επόμενη προσπάθεια της για δανεισμό η χώρα μας αντιμετωπίσει το ίδιο περιβάλλον, ένα ποσό των 20-25 δις υπάρχει διαθέσιμο για ανάλογη χρήση, με ένα επιτόκιο που θα μπορούσε να είναι λίγο πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (4,8 - 5%) ώστε σε κάποιο βαθμό να ικανοποιούνται όλες οι πλευρές από την απόφαση. Στόχος θα είναι να πεισθούν οι αγορές για την αξιοπιστία του εγχειρήματος, ώστε να αποκλιμακωθούν τα επιτόκια χωρίς ίσως να χρειαστεί καν η εκταμίευση του ποσού.

Αν βέβαια οι Γερμανοί θεωρήσουν τελικά ότι ούτε με αυτό το σκηνικό μπορούν να πετύχουν την εσωτερική συνοχή στη χώρας τους (κυβερνητική και κοινωνική), είναι πιθανό να οδηγηθούμε σε ένα σενάριο προκαθορισμένης και σε συνεννόηση με την Ε.Ε. προσφυγής μας στο ΔΝΤ, το οποίο θεωρούμε ότι δεν θα απαιτήσει συμπληρωματικά μέτρα (οι μαζικές απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και οι ριζικές αλλαγές στο ασφαλιστικό είναι συνήθεις πρακτικές του) και θα ανακοινώσει την ύπαρξη «εφεδρικού πιστωτικού μηχανισμού» που θα βρίσκεται στη διάθεση της Ελλάδας εφόσον τον χρειαστεί. Η εγνωσμένη αξιοπιστία του ΔΝΤ θεωρείται ότι θα πείσει άμεσα τις αγορές για το ανώφελο της περαιτέρω προσπάθειας κερδοσκοπίας. Υπάρχουν βέβαια δυο βασικά ερωτηματικά. Θα υπάρξει όντως τόσο άμεση ανταπόκριση των αγορών ή η αναξιοπιστία με την οποία αντιλαμβάνονται τις Ελληνικές διακηρύξεις θα συμπαρασύρει και τους διεθνείς οργανισμούς; Από την άλλη το σενάριο του ΔΝΤ που προφανώς θα οδηγήσει τουλάχιστον σε μερική διολίσθηση του ευρώ είναι αποδεκτό από τους λοιπούς πλην Γερμανίας εταίρους που θα υποστούν σε μεγάλο βαθμό τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης; Πέραν βέβαια του ότι θα αποδείκνυε περίτρανα την αδυναμία συντονισμού της Ε.Ε. και τον κυρίαρχο ρόλο των ΗΠΑ στο διεθνή οικονομικό στίβο, αφού μάλιστα θα έχει κατορθώσει να "δέσει" στο άρμα της μια χώρα του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης

Η «διπλωματική» προσέγγιση των οικονομικών εξελίξεων συχνά ανατρέπει σε μηδαμινό χρόνο συνθήκες και παραδοχές. Γι’ αυτό πολλά από αυτά που ειπώθηκαν ή θα ειπωθούν αυτό το διάστημα μπορεί απλά να αποτελούν κινήσεις σε μια ευρύτερη πολιτική σκακιέρα. Πιθανότατα η πραγματική στρατηγική να αποκαλυφθεί την τελευταία στιγμή εκπλήσσοντας όλους μας, θετικά ή αρνητικά, με τις εξελίξεις.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος