Επανειλημμένα έχουμε αναφέρει τις διαχρονικές ευθύνες των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων και τις χαμένες ευκαιρίες μετά την ένταξη μας στην Ε.Ε, τη δεκαετία του ’80, αλλά και της εισόδου μας στην Ευρωζώνη στις αρχές της δεκαετίας. Κανείς δεν αρνείται τις ευθύνες και των κυβερνήσεων Καραμανλή, που κρυπτόμενες πίσω από μια αναξιόπιστη απογραφή, τη λογική της ήπιας προσαρμογής που θα εξασφάλιζε την επανεκλογή της ΝΔ και κάτω από τη λυσσαλέα αντίδραση αντιπολίτευσης και συνδικαλιστών, δεν προχώρησαν παρά σε περιορισμένες μεταρρυθμίσεις, που άφησαν τη χώρα ανυπεράσπιστη σε σημαντικό βαθμό απέναντι στον οικονομικό «τυφώνα». Υπήρξε όμως τουλάχιστον από πλευράς της, μια ειλικρινής καταγραφή της πραγματικότητας προεκλογικά, και ένα ξεκάθαρο σχέδιο για περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και προώθηση, έστω και καθυστερημένα, διαρθρωτικών αλλαγών. Το ΠΑΣΟΚ με περίσσια λαϊκισμού παραπλάνησε το λαό (σημερινή δημοσκόπηση καταγράφει ότι αυτό θεωρούν το 65,2% των πολιτών) δημιουργώντας ένα κλίμα δυνατότητας ευδαιμονικής προσέγγισης που διαψεύστηκε άμεσα μετεκλογικά με σαθρές και ανυπόστατες δικαιολογίες περί άγνοιας της ακριβούς κατάστασης.

Μπορεί όντως τα προεκλογικά επιτόκια δανεισμού της χώρας (περίπου 4,3%) να μην αντικατόπτριζαν πλήρως τη δημοσιονομική μας κατάσταση, τα οποία με βάση τα πραγματικά δεδομένα ή ακόμα και με τα επί τα χείρω αναθεωρημένα από τη νέα κυβέρνηση στοιχεία, θα έπρεπε να βρίσκονται πέριξ του 5%. Μπορεί όντως τα κερδοσκοπικά παιχνίδια, δομικό πλέον στοιχείο του χρηματοοικονομικού ρίσκου, που σε σημαντικό βαθμό κατευθύνονται από αυτούς που κατόπιν μας δάνειζαν (μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι), να δικαιολογούσαν την περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων στα επίπεδα του 5,5-6%. Η κυβέρνηση όμως μετά από 7 μήνες διαχείρισης οφείλει να αναλογιστεί και να τις καταλογισθούν οι ευθύνες που τις αναλογούν για την εκτίναξη των επιτοκίων στο 9% μέσα σε ένα μήνα από τη Σύνοδο Κορυφής που αποφάσισε τη δημιουργία ενός μηχανισμού στήριξης και τους εκτενείς, πρόωρους πανηγυρισμούς για την «επιτυχία» της κοινής Ευρωπαϊκής ανακοίνωσης που θα δημιουργούσε το κατάλληλο κλίμα, ώστε η Ελλάδα να δανείζεται απρόσκοπτα από τις αγορές!! Οι πολίτες ήδη αρχίζουν να της αποδίδουν σημαντικές ευθύνες, θεωρώντας την τωρινή κυβέρνηση εξίσου υπεύθυνη για την κρίση με την προηγούμενη σε ποσοστό 50% (στοιχεία της παραπάνω αναφερθείσας δημοσκόπησης)!!

Υπάρχουν δυστυχώς σημαντικά ζητήματα που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν με καμιά επικοινωνιακή μεθοδολογία. Η απόσταση ανάμεσα στις προβλέψεις του προϋπολογισμού και του προγράμματος σταθερότητας που καταθέσαμε περίπου ένα μήνα μετά, και της πραγματικότητας των κρατικών εσόδων και εξόδων του 1ο τριμήνου (παρόλη την προσπάθεια ωραιοποίησης), αλλά και των εσόδων από το ΦΠΑ (οι προσδοκίες απόδοσης του μέτρου της συλλογής αποδείξεων μάλλον διαψεύδονται οικτρά, τουλάχιστον με τη μορφή που επιχειρήθηκε). Οι εσωκομματικές διαφωνίες πάνω στην αμεσότητα και την έκταση της προώθησης διαρθρωτικών αλλαγών, που είχε ως αποτέλεσμα την πρωτοφανή καθυστέρηση λήψης αποφάσεων, που ακόμα κι όταν παίρνονταν γίνονταν με περιορισμούς κι επιφυλάξεις κυρίως για μικροκομματικούς λόγους(πχ εξαίρεση βυτιοφόρων από τη ρύθμιση για τα φορτηγά). Οι επαναλαμβανόμενες, ατυχέστατες δηλώσεις περί οικονομίας - Τιτανικού και χρήσης πιστολιών με ανούσιο εκβιαστικό ύφος, το μόνο που κατόρθωσαν ήταν να επιτείνουν το κλίμα αναξιοπιστίας και να ενισχύουν τις κερδοσκοπικές πιέσεις.

Το στρατηγικό όμως λάθος της κυβέρνησης που ήρθε σε συνδυασμό με όλα τα παραπάνω να μας οδηγήσει στο ΔΝΤ, ήταν οι άστοχοι χειρισμοί στο θέμα της δημιουργίας μηχανισμού στήριξης. Μια προσπάθεια που μέσα από επικοινωνιακά τερτίπια για τον «ιπτάμενο» πρωθυπουργό που συναντάται με όλους τους ισχυρούς ηγέτες και διαπραγματεύεται με σύνεση και αποφασιστικότητα , επιχειρήθηκε να ενισχύσει το προφίλ του κ.Παπανδρέου. Επί της ουσίας όμως πέρα από παραινέσεις, νουθεσίες και ευχολόγια οι συγκεκριμένες επαφές δεν είχαν κάποιο απτό αποτέλεσμα για τη χώρα. Η εμμονή μας γύρω από το μηχανισμό στήριξης θα είχε νόημα αν η Ε.Ε. μπορούσε άμεσα να ομονοήσει στους όρους και τις προϋποθέσεις, ενεργοποιώντας τον πριν μπει στη βάσανο των αγορών αποκαλύπτοντας μέρα με τη μέρα το πλήθος των ασαφειών του. Γνωρίζαμε όμως ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει, τόσο λόγω των Γερμανικών διαφωνιών, όσο και της συλλογικής έλλειψης εμπειρίας στη διαχείριση κρίσεων.

Η κατάληξη λοιπόν ήταν την ανακοίνωση του κειμένου της αρχικής συμφωνίας να ακολουθήσει ένα μπαράζ συνεχών αυξήσεων των επιτοκίων δανεισμού μας, αφού στην εγχώρια αναξιοπιστία είχε προστεθεί και η Ευρωπαϊκή!! Η δική μας αμήχανη αντίδραση σε αυτή την εξέλιξη (δεν προσπαθήσαμε καν να καταφύγουμε σε άμεσο βραχυπρόθεσμο δανεισμό, ανακοινώνοντας ταυτόχρονα την άμεση ψήφιση σειράς νομοσχεδίων διαρθρωτικού περιεχομένου), είχε το αποτέλεσμα που μας ανακοίνωσε στο διάγγελμα του ο πρωθυπουργός. Δεν θα μπορούσαμε άραγε η Ε.Ε. να έχει απλά ανακοινώσει στις 25/3 την έναρξη ενός μακρόπνοου ουσιαστικού διαλόγου για την οικονομική διαχείριση, την ίδρυση ΕΝΤ και την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, διαχωρίζοντας το όλο ζήτημα από την Ελληνική δημοσιονομική κρίση, αφού τέτοιες σοβαρές αποφάσεις όταν παίρνονται υπό πίεση μόνο επιβαρυντικά μπορούν τελικά να λειτουργήσουν. Έτσι πιθανότατα θα διατηρούμασταν σε επιτόκια του 6%, που θα μπορούσαν να αποκλιμακωθοιύν σημαντικά με τις μεταρρυθμίσεις που θα ακολουθούσαν.

Μοιάζει λοιπόν η όλη διαδικασία με ένα κακόγουτο αστείο με προδιαγεγρμμένο τέλος. Τώρα καλείται μια κυβέρνηση που τα μέλη της δηλώνουν ευθαρσώς ότι οι ακολουθούμενες πολιτικές δεν τους εκφράζουν (λογικό αφού εναντιώνονταν μαχητικά σε αυτές, όταν τις προωθούσε η ΝΔ) να εκσυγχορνίσει την παραγωγική διαδικασία, να θέσει σε λειτουργία τον αρτηριοσκληρωτικό κρατικό μηχανισμό, να αφυπνίσει συνειδήσεις και να ξεπεράσει νοοτροπίες που το κόμμα τους σε μεγάλο βαθμό δημιούργησε. Άραγε αυτό σημαίνει ότι όταν κι εφόσον ξεπεραστεί η οικονομική κρίση, στόχος τους θα είναι η μερική αποδόμηση κάποιων από των τωρινών πρωτοβουλιών τους, εφόσον δεν συνάδουν με την ιδεολογία τους;

Μέσα σε αυτή την εντασσόμενη αναξιοπιστία των εξαγγελιών μας και τις προτάσεις του ΔΝΤ (κάποιες εκ των οποίων αφορούν λογικές κινήσεις εκσυγχορνισμού) που συχνά μοιάζουν να αγνοούν τις Ελληνικές ιδιαιτερότητες (γρφειοκρατία, διαφθορά & φοροδιαφυγή δεν καταπολεμώνται παρά μόνο με επίλεκτες καλοπληρωμένες ομάδες - η λογική του αποπληθωρισμού μάλλον θα έχει πενιχρά αποτελέσματα αν δεν καταπολεμηθούν τα καρτέλ κι οι μεσάζοντες - η μεγάλη ελαστικότητα στις εργασιακές σχέσεις θα οδηγήσει στο Μεσαίωνα της εκτεταμένης υπενοικίασης υπαλλήλων) το μέλλον της χώρας φαντάζει αβέβαιο, χωρίς αναπτυξιακό όραμα και προοπτική. Δεν γνωρίζουμε αν οι εσφαλμένες κινήσεις της κυβέρνησης οφείλονται απλά σε ανικανότητα χειρισμού ή αν το σχέδιο απενοχοποίησης του ΠΑΣΟΚ με άλλοθι τα λάθη της ΝΔ έφτανε τόσο μακριά, αλλά η απόφαση προσφυγής στο ΔΝΤ μοιάζει με μια προειλημμένη απόφαση που τουλάχιστον οι κοινωνικές επιπτώσεις του θα έχουν αναφορά και στις επόμενες γενιές.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος