Η προσφυγή μας στο μηχανισμό στήριξης Ε.Ε – ΔΝΤ και τα πρωτοφανή μέτρα που τη συνόδευσαν, σήμαναν την οριστική ολοκλήρωση του Μεταπολιτευτικού σκηνικού. Ένα πλαίσιο πολιτικής διαχείρισης με το αξιακό σύστημα και τις κοινωνικές αναφορές του, οδηγείται παρά τις δυο κορυφαίες στιγμές του (ένταξη στην Ε.Ε. και συμμετοχή στην Ευρωζώνη), στην ηθική απαξίωση και την πλήρη αναξιοπιστία. Τα πρώτα μεταδικτατορικά χρόνια, η αρχική συναίνεση, η εμπέδωση της δημοκρατίας και το Ευρωπαϊκό όραμα (όσο κι αν κάποιοι το πολέμησαν), έδιναν μια ισχυρή νότα αισιοδοξίας για τις μελλοντικές εξελίξεις. Την περίοδο όμως που διεθνώς η οικονομία άρχιζε να προσεγγίζεται με πιο φιλελεύθερα κριτήρια (με τους όποιους περιορισμούς κι υπερβολές), η Ελλάδα επέλεγε να ακολουθήσει την πιο ακραία λαϊκίστικη κρατικιστική λογική, με την επίφαση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αναδιανομής του πλούτου.

Τη στιγμή που παγκοσμίως οι οικονομίες περνούσαν σταδιακά από την κλειστοφοβική, εθνοκεντρική, εν πολλοίς κρατικά ελεγχόμενη οικονομική διάρθρωση σε θεωρήσεις για πιο ανοικτές, ανταγωνιστικές κι αλληλοεξαρτώμενες αγορές, η χώρα μας προχώρησε στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, προωθώντας τη διόγκωση του δημοσίου τομέα, την κατασπατάληση των κοινοτικών επιδοτήσεων (χωρίς να προχωρήσουμε καν στην δημιουργία των απαραίτητων υποδομών), και τον μη ανταποδοτικό δανεισμό για εξυπηρέτηση μικροκομματικών, πελατειακών συμφερόντων. Η επίπλαστη αίσθηση ευημερίας που προσέφεραν σε κάποιους οι πρακτικές της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, δεν οδήγησαν μόνο στην υπερχρέωση αλλά κυρίως ανέδειξαν κι εμπέδωσαν μια νοοτροπία που βασιζόταν στη συναισθηματική εκμετάλλευση των χειρότερων στοιχείων κι ενστίκτων του χαρακτήρα των Ελλήνων και στη στρεβλή αξιοποίηση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε με τη δράση μας στο εξωτερικό. Η διευρυμένη αφερεγγυότητα κι αναποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος ανέπτυξε υπερβολικά στους Έλληνες την τάση για παράκαμψη της νομιμότητας, για τον εύκολο προσεταιρισμό ιδίου οφέλους με την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια, για την υπερβολική εξάρτηση από την κρατική παρέμβαση. Ακόμα και ο ιδιωτικός τομέας σε μεγάλο βαθμό παρέμενε υπό την κηδεμονία και την εξάρτηση των εκάστοτε κυβερνητικών επιλογών (υποδομές, προμήθειες. παραχωρήσεις συμβάσεων κλπ).

Έκτοτε η οικονομία μας εισήλθε σε μια δίνη ατέρμονων σταθεροποιητικών προγραμμάτων από τα οποία όμως, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο, έλειπε η πολιτική βούληση για υπέρβαση του αδηφάγου γραφειοκρατικού μηχανισμού και κυρίως για σύγκρουση με την κατεστημένη πλέον κοινωνική νοοτροπία του κράτους «πατέρα». Οι προεκλογικές εξαγγελίες για μεταρρυθμίσεις κι εκσυγχρονισμό μετατρέπονταν πολύ γρήγορα σε λεκτικές πομφόλιγκες και η πολιτική διαδικασία περιορίζονταν σε συνεχείς και άνευ αποτελέσματος «κοινωνικούς» διάλογους και στην εξεύρεση σοβαροφανών δικαιολογιών για την καθυστέρηση στην εκτέλεση και την περιορισμένη επιτυχία των όποιων αρχικών στόχων. Η ανακύκλωση του διοικητικού και επιχειρηματικού μοντέλου της δεκαετίας του ΄80, η συντήρηση της συναισθηματικής προσέγγισης στις ραγδαίες οικονομικές εξελίξεις, συνεπικουρούμενα από τον διφορούμενο, «ξύλινο» πολιτικό λόγο και την κατευθυνόμενη ενημέρωση από μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ (που υπέθαλπε αβάσιμες διεκδικήσεις και υπερθεμάτιζε σε λαϊκισμό), οδήγησαν τη χώρα στο σημερινό δημοσιονομικό εκτροχιασμό που μετέτρεψαν σε πλήρες αδιέξοδο οι άστοχες και νωχελικές πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης.

Το πλέον τραγελαφικό έως εξοργιστικό είναι ότι η Μεταπολιτευτική γενιά που δημιούργησε, εξέθρεψε και συντήρησε τις δαιδαλώδεις κρατικές δομές, το υβριδικό κρατικοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο και συντηρητικοποίησε την κοινωνία (αντιδρώντας σε κάθε νεωτερισμό), στηριζόμενη σε υπερφίαλες υποσχέσεις και καθησυχαστικές παραινέσεις, προσπαθεί σχεδόν εν μια νυκτί να φορέσει το προσωπείο του καταγγέλλοντα των δικών της εγκληματικών παραλείψεων και να αναβαπτιστεί, αναδεικνυόμενη με περισσή θρασύτητα σε κύριο εκφραστή της αναμορφωτικής πορείας της χώρας. Συνεπείς με τις έως τώρα πρακτικές τους, επιχειρούν είτε τρομοκρατώντας τους πολίτες με την προοπτική οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών που οι ίδιοι όμως κατέστησαν εφικτές, είτε παρασύροντας τους σε έναν ακραίο επαναστατισμό με μαξιμαλιστικές, ουτοπικές επιδιώξεις, να τους κρατήσουν στοιχισμένους στις κομματικές τους διατάξεις. Αυτό όμως που αναζητεί πλέον η κοινωνία είναι ένα ολοκληρωμένο, αξιόπιστο όραμα τόσο για μια ταχύτερη, δικαιότερη αλλά και πιο αναπτυξιακή διαδρομή προς την έξοδο από την κρίση, αλλά κυρίως ένα ξεκάθαρο πλάνο για τη μετάβαση από τη Μεταπολίτευση στην Ψηφιακή εποχή.

Αυτό το όραμα οφείλει να στηρίζεται σε μια άλλη σχέση κράτους – πολίτη με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση να προσφέρει τεράστιες δυνατότητες περιορισμού της κρατικής παρέμβασης & των δαπανών, καταπολέμησης της διαφθοράς & της γραφειοκρατίας αλλά και να διευρύνει ουσιαστικά τη συμμετοχή του πολίτη στη λήψη αποφάσεων (η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ μοιάζει με κακόγουστη καρικατούρα). Να εκσυγχρονίσει τις οικονομικές δομές και το αναπτυξιακό μας μοντέλο προωθώντας πολιτικές που αναδεικνύουν τους τομείς στους οποίους διαθέτουμε ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα (τουρισμό, ναυτιλία, γεωργία, κατασκευές) και επενδύοντας στη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Να αναδιοργανώσει το εκπαιδευτικό σύστημα ώστε να αποτελεί ένα συνδυασμό κοινωνικής και ακαδημαϊκής ωρίμανσης, που θα δημιουργεί συνειδητοποιημένους πολίτες για όλα τα σύγχρονα ζητήματα (περιβάλλον, καταναλωτισμό, πολιτισμό, μετανάστευση) αλλά κι επαγγελματίες που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των αγορών.

Μπορεί και κυρίως δικαιούται η λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου» που βαρύνεται με τεράστιες ευθύνες για τα σημερινά αδιέξοδα να επιχειρεί να εμπνεύσει την Ελπίδα, ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές στις οποίες φόρτωσε το κύριο μερίδιο των συνεπειών; Μπορεί και κυρίως δικαιούται αυτή η γενιά που δεν επιχείρησε ή αντιδρούσε σε κάθε διαρθρωτική αλλαγή, να προσπαθεί να μας πείσει ότι ως εκ θαύματος αντιλήφθηκε, μετά από δεκαετίες, την αναγκαιότητα τους κι ότι έχει τα εχέγγυα να τις εκτελέσει αποτελεσματικά και με συνέπεια (το ΠΑΣΟΚ μιλά για μέτρα εκτός της ιδεολογίας του!!); Οι φωτεινές εξαιρέσεις που με τη διαδρομή και τις αξίες τους έχουν αποδείξει την αξιοπιστία τους, μπορούν να αποτελέσουν φωτεινό παράδειγμα και στήριγμα για τις νεώτερες γενιές που θα πρέπει να είναι η προμετωπίδα της νέας προσπάθειας. Νέοι άφθαρτοι άνθρωποι με γνώσεις, εμπειρία από την καθημερινότητα και τις οικονομικές & τεχνολογικές διαδικασίες, ανιδιοτέλεια, διάθεση για προσφορά και σκληρή δουλειά, μια διαφορετική αντίληψη, ύφος και λόγο για τα πράγματα, που μπορεί να σχεδιάσει και να πραγματοποιήσει καινοτόμες, δημιουργικές λύσεις μακριά από ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Το μεγάλο στοίχημα του Αντώνη Σαμαρά είναι να αφήσει οριστικά πίσω το σκηνικό του παρελθόντος και να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις δημιουργικές δυνάμεις των νεώτερων γενιών, προβάλλοντας διαχρονικές αρχές & αξίες, κι αναδεικνύοντας ένα σχεδόν ολοκληρωτικά ανανεωμένο πολιτικό προσωπικό που θα μπορεί να πείσει την κοινωνία για την ειλικρινή πρόθεση του να ταχθεί με όλες του τις δυνάμεις για την πλήρη αναδιοργάνωση ξεπερασμένων οικονομικών και κοινωνικών δομών. Οι μέχρι τώρα κινήσεις του Προέδρου της ΝΔ δείχνουν ξεκάθαρα την πρόθεση του να αποτελέσει το μπροστάρη σε αυτή την αναγεννητική προσπάθεια του τόπου. Η ελπίδα που γέννησε η εκλογή του μέσα από την ανατροπή των κατεστημένων μηχανισμών, τον φορτώνει με την τεράστια ευθύνη να ανοίξει άμεσα το δρόμο για την εποχή της Ψηφιακής δημοκρατίας με σύμμαχο του, όλους όσους επιθυμούν να αφήσουν πίσω τους τις θνησιγενείς για τη χώρα πρακτικές του χθες.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος