Ενημερωθήκαμε με πηγαίους τίτλους και τις γνωστές στομφώδεις ανακοινώσεις των ΜΜΕ, για τις διαφωνίες και τις αντεγκλήσεις στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο, με κύριο πεδίο σύγκρουσης την ακολουθούμενη κυβερνητική πολιτική στο χώρο των αποκρατικοποιήσεων. Η αναγκαία επικοινωνιακή προσέγγιση απαιτεί, από τη μια να περιγράφουμε ως επίπονο αλλά απαραίτητο μονόδρομο τις κυβερνητικές επιλογές, από την άλλη να προβάλουμε και τις αντιδράσεις, τις αντιρρήσεις κάποιων υψηλόβαθμων αξιωματούχων, ως αντιστάθμισμα στο λαϊκό αίσθημα αδικίας και τάσης προς κοινωνική έκρηξη.

Το βασικό πλέον πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ είναι η περίοδος των άλλοθι, των δικαιολογιών, των «εκβιασμών» και των σχεδιασμών έχει περάσει προ πολλού. Ιδιαίτερα μετά την προσφυγή στην οικονομική στήριξη Ε.Ε.-ΔΝΤ και τους σκληρούς δημοσιονομικούς όρους που μας επέβαλλαν με αποτέλεσμα τις περικοπές μισθών και συντάξεων, έχει έρθει η ώρα των μεγάλων διαρθρωτικών αποφάσεων για τη χώρα. Αποφάσεων που εκτείνονται από θεσμικές αλλαγές στο χώρο των κρατικών εξουσιών και της διοίκησης του δημόσιου τομέα μέχρι την αναδιοργάνωση του παραγωγικού ιστού και του αναπτυξιακού μοντέλου. Προκύπτει όμως ένα τεράστιο ζήτημα «ταυτότητας» για την κυβερνώσα παράταξη. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε με φυσικότητα ότι αυτά τα μέτρα δεν συνάδουν με την φιλοσοφία του ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τις δικές του προεκλογικές λεκτικές ακροβασίες σε καίρια ζητήματα όπως το ασφαλιστικό (ούτε τη μείωση των ταμείων σε 13 δεν δεχόταν), τις αποκρατικοποιήσεις (πρόθεση επανάκτησης μέρους της Ολυμπιακής), την παιδεία (άρνηση κάθε εκσυγχρονισμού), τη γεωργία (υπερθεμάτιζε τις διεκδικήσεις), τη συνολική διαχείριση της δημόσιας περιουσίας (το «ξεπούλημα» των κρατικών ασημικών).

Έρχεται λοιπόν αντιμέτωπος με αυτή την τεράστια αντίφαση. Να πρέπει να εξαγγείλει μεταρρυθμίσεις που ποτέ δεν πίστεψε, το ΠΑΣΟΚ αδιαλείπτως αντιστρατεύτηκε, δίνοντας αρχικά τον κομματικό μηχανισμό επιχειρήματα για αυτή την απότομη μεταστροφή και κατόπιν να πείσει τον Ελληνικό λαό και τις αγορές για την αξιοπιστία των λεγομένων του και τη δυνατότητα του να φέρει σε πέρας ένα τέτοιο διαρθρωτικό πρόγραμμα. Η εξίσωση μοιάζει δυσεπίλυτη. Το παρελθόν του ΠΑΣΟΚ αλλά και του ιδίου, ως κορυφαίου στελέχους που ανδρώθηκε και ανέλαβε καίριες κυβερνητικές θέσεις την περίοδο του άκρατου λαϊκισμού και της πελατειακής αντίληψης χωρίς ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις ή εναλλακτικές προτάσεις, δεν είναι εχέγγυο για την επιτυχή και με συνέπεια εφαρμογή τέτοιων αναδομητικών προτάσεων. Οι νοοτροπίες και οι αντιλήψεις δεν αλλάζουν εν μια νυκτί και το ΠΑΣΟΚ φυσικά και δεν μπορεί να εμφανισθεί ως η «φιλελεύθερη», εκσυγχρονιστική λύση για τον τόπο. Γι’ αυτό και φαντάζει απολύτως λογική η αντίδραση κορυφαίων στελεχών που συνειδητοποιούν την αδυναμία αφομοίωσης αυτών των επιλογών αλλά και την ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία να παρουσιαστούν αυτές στο κομματικό ακροατήριο ως συνεπείς με την ιδεολογική ιστορία του κινήματος.

Το αποτέλεσμα είναι οι τελικές κυβερνητικές κινήσεις να είναι συχνά φοβικές, νωχελικές με διάθεση να συμβιβάσουν ασύμβατα μεταξύ τους πράγματα. Χαρακτηριστικότατα παραδείγματα οι ιδιωτικοποιήσεις που γίνονται χωρίς χρονοδιάγραμμα, εισπρακτικούς στόχους, με διατήρηση του μάνατζμεντ (κρίθηκε προφανώς ως εξαιρετικά επιτυχημένο), το ασφαλιστικό με την πλήρη παραχώρηση της διαχείρισης των εργασιακών μας δικαιωμάτων στο ΔΝΤ, ενώ ταυτόχρονα τα ζητήματα της υπογεννητικότητας, της εισφοροδιαφυγής, της ολοκλήρωσης επιτέλους της μηχανοργάνωσης κλπ, έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα, οι μεταρρυθμίσεις που δεν προχωρούν ή μετά από διαβουλεύσεις παροπλίζονται από την ουσία της αρχικής στόχευσης τους (καμποτάζ, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων), η διαχείριση χρεών νοσοκομείων & φαρμακευτικών δαπανών που βαίνουν ανεξέλεγκτες και το βαρύ αυτό έργο ανατέθηκε σε πρώην πολιτευτές, συγγενικά πρόσωπα και ασχέτων με το γνωστικό αντικείμενο άτομα, η αδυναμία τιθάσευσης της αγοράς και των παραγωγικών ανορθολογισμών με συνέπεια την αύξηση του πληθωρισμού (το ΔΝΤ αναμένει τον αποπληθωρισμό που θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα μας!!), οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που καθυστερούν εγκληματικά τόσο όσον αφορά την ενεργοποίηση προγραμμάτων επιδότησης και πόρων του ΕΣΠΑ, όσο και το πλαίσιο ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας (αναπτυξιακό νόμο, διευκόλυνση έναρξης) και φυσικά το φορολογικό σύστημα που με τις έντονες αδικίες του, μειώνει περαιτέρω τα μεσαία εισοδήματα απομυζώντας χρήσιμους πόρους από την κατανάλωση με αποτέλεσμα την εντονότερη ύφεση.

Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο φαίνεται να δικαιώνεται απόλυτα η απόφαση του Αντώνη Σαμαρά, να μην συναινέσει στην υπερψήφιση των μέτρων που συναποφάσισε η κυβέρνηση με το ΔΝΤ, όπως αντίστοιχα έπραξε και η Ισπανική αντιπολίτευση. Η λογική ότι εφόσον καταλήγουμε, μετά από 7 μήνες αποτυχημένων και καθυστερημένων κυβερνητικών επιλογών, στο σενάριο της προσφυγής στο ΔΝΤ που έως τότε οι πάντες απεύχονταν, δημιουργώντας ένα μοναδικό αδιέξοδο δανεισμού της χώρας, θα πρέπει η αντιπολίτευση να είναι συνένοχη στην αποδοχή και εκτέλεση ενός πακέτου μέτρων που κορυφαίοι οικονομολόγοι δεν αποδέχτηκαν ποτέ ως ιδιαίτερα αποτελεσματικά, είναι τουλάχιστον υποβολιμαία και ύποπτη.

Λαϊκισμός δεν είναι το θάρρος να διαχωρίσεις τη θέση σου καταδεικνύοντας ότι υπήρχε και άλλος δρόμος μέσω στήριξης της ανάπτυξης και άμεσων ευρύτατων διαρθρωτικών αλλαγών που θα μπορούσε να έχει ανατάξει σε σημαντικό βαθμό την αξιοπιστία της χώρας στις αγορές επιτρέποντας το δανεισμό μας με επιτόκια του 5-6%, αλλά η προσπάθεια να επιβάλλεις στην κοινωνία μια επίπονη υφεσιακή διαδικασία αναπτύσσοντας μια ρητορική υπέρβασης διαχρονικά ατελέσφορων νοοτροπιών όντας συστατικό κομμάτι των μηχανισμών που ανέδειξαν τον πελατειακό, κομματικοδίαιτο λαϊκισμό σε κυρίαρχη πολιτική και κοινωνική ιδεολογία και αξιακό πυρήνα. Οι συνέπειες των πράξεων στη ζωή βαραίνουν εκείνους που τις δημιουργούν τις συνθήκες για να καταλήξουμε σε αυτές τις επιλογές και στην περίπτωση μας, η κυβέρνηση και όσοι θεώρησαν καλό να στηρίξουν αυτό το μίγμα πολιτικής θα πρέπει να υποστούν τη βάσανο της κοινωνικής κατακραυγής και να λογοδοτήσουν όσο μάλιστα ακόμα και τώρα δεν προχωρούν στην εξισορρόπηση των δημοσιονομικών μέτρων με καινοτόμες μεταρρυθμίσεις.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος