Οι διαχρονικές αγκυλώσεις του οικονομικού και κοινωνικού μας ιστού που δημιούργησαν, με το λαϊκισμό, τον κρατισμό και την υπερχρέωση, το υπόβαθρο για τα σημερινά αδιέξοδα έχουν αναλυθεί επανειλημμένα. Οι κυβερνητικές ευθύνες που με τις παλινωδίες, τις λάθος εκτιμήσεις κι επιλογές της είχαν ως αποτέλεσμα την τελική καταφυγή στο ΔΝΤ και τις επιταγές του μνημονίου, έχουν γίνει πλέον εμφανείς σε κάθε πολίτη, όπως και η ξεκάθαρη άρνηση της ΝΔ να αποτελέσει συνένοχο σε ένα σκηνικό που διαχειρίστηκε κι έστησε το ΠΑΣΟΚ. Αυτό που αναζητείται πλέον από όλες τις πλευρές είναι οι τρόποι πιο άμεσης εξόδου από τους περιορισμούς των επιταγών της «Τρόικας».

Οι στόχοι είναι γνωστοί σε όλους. Δημοσιονομική προσαρμογή με αύξηση εσόδων και μείωση δαπανών και ταυτόχρονα αναπτυξιακή άνθηση που θα κάνει ευκολότερη την αποπληρωμή των χρεών και θα μειώσει τις συνέπειες των δημοσιονομικών μέτρων για την αγορά και τα νοικοκυριά. Όσο κι αν η χώρα έχει ανάγκη το άμεσο δημοσιονομικό «συμμάζεμα» είναι τουλάχιστον αφελές να τοποθετούν κάποιοι την αναπτυξιακή πλευρά της πολιτικής σε δεύτερο πλάνο, που θα ακολουθήσει την αρχική προσαρμογή και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Γι’ αυτό και είναι απορίας άξιον η αδυναμία μας να διεκδικήσουμε ένα μεγαλύτερο εύρος χρόνου προσαρμογής (με βάση τη διεθνή εμπειρία χρειαζόταν περίπου ο διπλάσιος χρόνος από αυτόν που μας δόθηκε), ώστε έλλειμμα και χρέος να αποκλιμακώνονται με μεγαλύτερη αντιστοιχία και η ανάπτυξη με τις διαρθρωτικές αλλαγές των επομένων ετών να έχουν ακόμη σημαντικότερα αποτελέσματα στη συνολική βελτίωση των οικονομικών μας δεδομένων.

Όσον αφορά τα κρατικά έσοδα είναι θεωρητικό δεδομένο, το αδιέξοδο της επιλογής αύξησης της φορολογίας και περικοπής των εισοδημάτων σε περίοδο κρίσης, αφού η μειωμένη κατανάλωση και άρα η ύφεση που δημιουργείται δεν επιτρέπει την επίτευξη των στόχων οδηγώντας σε φαύλο κύκλο. Η φορολόγηση φυσικών προσώπων κι επιχειρήσεων έπρεπε να βαίνει μειούμενη, με ταυτόχρονη αύξηση κινήτρων για μεγαλύτερη παραγωγικότητα που θα φέρει έσοδα, αντί να διώχνει κεφάλαια καταθετικά και επενδυτικά από τον τόπο.

Αν καταφέρναμε με ολοκληρωμένη μηχανογράφηση παντού, σωστά εκπαιδευμένο προσωπικό, σκληρή εφαρμογή του πόθεν έσχες και ευρύτατη αντιπαραβολή στοιχείων να μειώσουμε τη φοροδιαφυγή στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, τα κέρδη θα υπερκάλυπταν τα έσοδα από την οριζόντια, άδικη περικοπή μισθών και συντάξεων. Άλλωστε ακόμα και στα πλαίσια της επόμενης τριετίας δεν έχει λογική η τόσο εμπροσθοβαρής δημοσιονομική λογική που θέτει ως στόχο τη μείωση του ελλείμματος σχεδόν κατά 50% τον 1ο χρόνο. Άρα αν υπήρχε η πρόθεση για άμεση αναδιοργάνωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού θα μπορούσαν να υπάρξουν εντυπωσιακά αποτελέσματα εντός της τριετίας. Για το θέμα της συλλογής αποδείξεων έχουμε επισημάνει ότι θα ήταν πολύ πιο αποδοτικό αν υπήρχε στοχευμένη επιπλέον πριμοδότηση για αποδείξεις από τους τομείς που καταγράφουν τη μεγαλύτερη φοροδιαφυγή.

Ο περιορισμός των επιδομάτων κι άλλων μορφών πρόσθετων αμοιβών ήταν μια θεμιτή επιλογή, η προσοχή όμως όσον αφορά τον τομέα των εξόδων, έπρεπε να δοθεί κυρίως στην τεράστια κρατική σπατάλη. Οι αμυντικές δαπάνες κρατούνται σε υψηλότατα επίπεδα, κυρίως για λόγους διακρατικών πολιτικών σχέσεων. Ο στενός δημόσιος τομέας, οι ΔΕΚΟ και η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελούν βασικούς πυρήνες σπατάλης και καλό θα ήταν να έχουν υπάρξει πιο άμεσες παρεμβάσεις για μείωση προσωπικού ή μετατάξεις σε άλλες υπηρεσίες περιορίζοντας τις συνολικές προσλήψεις, συγχώνευση και κατάργηση υπηρεσιών, συμβουλίων και ανούσιων επιτροπών. Οι δήμοι κι οι περιφέρειες θα πρέπει να έχουν τους αντίστοιχους πόρους που θα είχε και η κεντρική διοίκηση για τις υπηρεσίες που προσφέρουν, όχι όμως και να καλύπτουν τα χρέη και το κόστος της γραφειοκρατίας και της αναποτελεσματικής διαχείρισης των κοινοτικών κονδυλίων με κρατικές εγγυήσεις.

Η περιβόητη επιτελική λειτουργία του κράτους που αναγγέλλεται σχεδόν εδώ και δυο δεκαετίες, με περιορισμό υπουργείων και πολυεπίπεδων κυβερνητικών θέσεων και παραγόντων παραμένει όραμα, όπως και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση που πέραν του τεράστιου κόστους διαφθοράς μειώνει και τις ανάγκες για προσωπικό. Όσο για τη διαχείριση ασφαλιστικών ταμείων και νοσοκομείων από τη μια η εισφοροδιαφυγή έχει γίνει θέσφατο αφού με τις αλλεπάλληλες ρυθμίσεις έχει πάψει να αποτελεί κίνδυνο διακοπής λειτουργίας μιας επιχείρησης, ενώ από την άλλη τα αποθεματικά και η περιουσία τους συνθλίβονται από την αναξιόπιστη διαχείριση, (γιατί άραγε δεν επενδύουν μαζικά σε ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου με λογικό επιτόκιο γύρω στο 4%;), και την ανικανότητα για κεντρική, ηλεκτρονική διαχείριση προμηθειών και συνταγογραφήσεων. Αντίστοιχης λογικής είναι και η πρόταση για «λαϊκό» ομόλογο ή/και ομόλογο «εφοπλιστών» σύμφωνα με την πρόταση του κ.Ρέστη, ώστε με ένα εξόχως ανταγωνιστικό επιτόκιο, να συγκεντρωθεί ένα αρκετά σημαντικό ποσό.

Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά μπορούν όχι μόνο να αντιστρέψουν το κλίμα αναξιοπιστίας, δίνοντας πίσω την χαμένη εμπιστοσύνη στις δημιουργικές δυνάμεις αλλά και να συνεισφέρουν αποφασιστικά στην αύξηση του ΑΕΠ. Πλήρες άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων (όχι με υποχωρήσεις που ακυρώνουν τις καλές προθέσεις, όπως έγινε με τα φορτηγά), ολοκληρωτική άρση του καμποτάζ (όχι μερική με πληθώρα ειδικών συνθηκών που αναιρούν τα όποια κέρδη), απελευθέρωση των μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών αγορών (ιδιαίτερης σημασία ο τομέας της ενέργειας), άμεση αποκρατικοποίηση των ΔΕΚΟ, τραπεζών και των περισσοτέρων άλλων κρατικών επιχειρήσεων. Οι αλλαγές σε ασφαλιστικό και εργασιακό έγιναν και πάλι με μια οριζόντια λογική χωρίς προβλέψεις με βάση δημογραφικούς, ηλικιακούς ή άλλους όρους, και κυρίως λησμονώντας τις χρόνιες παθογένειες της παραγωγικής μας διαδικασίας (μονοπώλια, καρτέλ, μεσάζοντες κλπ), χωρίς επί της ουσίας να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σε βάθος χρόνου.

Όσον αφορά τώρα τον αναπτυξιακό βραχίονα της πολιτικής, επιγραμματικά θα αναφέρουμε την ανάγκη άμεσης αξιοποίησης όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους της δημόσιας ακίνητης περιουσίας (μέσω ΣΔΙΤ, παραχώρησης χρήσης κι όχι με χρηματιστηριακούς όρους κεφαλαιοποίησης όπως ακούγεται ότι θα κάνει το ΠΑΣΟΚ – ειδικό δικαστικό σώμα για την ταχύτατη λύση διεκδικήσεων). Προσέλκυση μεγάλων ξένων επενδύσεων (αναφερθήκαμε στην προηγούμενη ανάρτηση για το πως τις διώχνουμε) μέσω και ειδικού φορολογικού καθεστώτος για μια πενταετία. Στήριξη των κατασκευών με μείωση ΦΠΑ και φόρου μεταβίβασης ακινήτων. Κίνητρα επαναπατρισμού ναυτιλιακών εταιρειών κι όχι αύξησης φορολογίας όπως σχεδιάζει το ΠΑΣΟΚ. Ενίσχυση του τουρισμού με μείωση ΦΠΑ, φόρων και δασμών στις ευρύτερες τουριστικές και ταξιδιωτικές υπηρεσίες, αλλά και προώθηση εναλλακτικών μορφών (συνεδριακό, θρησκευτικό, αγροτικό) με βάση τις τοπικές ιδιαιτερότητες και τις ιστορικές, πολιτισμικές καταβολές. Κίνητρα για εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με σύμπραξη με μεγάλες ξένες εταιρείες αλλά και προώθηση του φτηνότερου υγρού φυσικού αερίου (ίσως να πρέπει να ανοίξει και μια ειλικρινής συζήτηση για τη χρήση πυρηνικής ενέργειας τη στιγμή που ακόμα κι οι «ευαίσθητοι» την επιλέγουν. Αγρότες και μικρομεσαίοι επαγγελματίες οφείλουν να δουν με νέο επιχειρηματικό μάτι το μέλλον τους και να σκεφτούν σοβαρά την εκμετάλλευση των οικονομιών κλίμακος με συγχωνεύσεις, νέους συνεταιρισμούς με αποκλειστικά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και ευρύτατη χρήση της τεχνολογίας.

Φυσικά ένα τεράστιο κεφάλαιο ανάπτυξης, με διαχρονικά πολλά ανεκμετάλλευτα κεφάλαια, παραμένουν τα Πακέτα Στήριξης από την Ε.Ε. Το ΕΣΠΑ μπορεί να αποτελέσει κινητήριο μοχλό ανάπτυξης αρκεί να υπάρξει ελαστικοποίηση και ταχύτητα στους όρους διαχείρισης και προώθησης των κεφαλαίων, στήριξη στη σύνταξη και κατάθεση επιχειρηματικών πλάνων, στενή συνεργασία με επιστημονικούς κύκλους, εντός κι εκτός της χώρας, για την εκπόνηση μελετών για σύγχρονα προϊόντα και τεχνολογικές καινοτομίες καθώς και αντικειμενική καταγραφή των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης των πλούσιων φυσικών πόρων μας.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος