Η εμφάνιση του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ αποτέλεσε μια απογοήτευση όχι τόσο για την προσπάθεια του να μας πείσει ότι βρέθηκε προ τετελεσμένων γεγονότων που οδηγούσαν στη χρεοκοπία (οι δηλώσεις Προβόπουλου έχουν λύσει αυτό το ζήτημα προ πολλού) και ότι ο ίδιος επιτέλεσε εθνικό έργο προσφεύγοντας στο μηχανισμό στήριξης της Τρόικας (αποσιωπώντας τις ευθύνες της άστοχης κυβερνητικής πολιτικής του), αλλά κυρίως γιατί επιχείρησε να δώσει μια ωραιοποιημένη αίσθηση για τη σημερινή οικονομική κατάσταση και πάνω απ’ όλα για τις μελλοντικές εξελίξεις. Μην έχοντας «λαγούς» κοινωνικής πολιτικής να βγάλει από το καπέλο του (αυτή την ελπίδα άφηναν οι διαρροές πληροφοριών), θέλησε να εμφυσήσει μια ανύπαρκτη νότα αισιοδοξίας με ορίζοντα την απαρέγκλιτη ολοκλήρωση του μνημονίου το 2013.

Προσπάθησε να καθησυχάσει τους πολίτες όσον αφορά τη μη λήψη περαιτέρω μέτρων (εννοώντας αυτά που αναφέρονται στο μνημόνιο και φυσικά δε έχουν ακόμα ολοκληρωθεί), κι αυτό υπό την αίρεση της αποτελεσματικότητας των υπαρχόντων που δεν μοιάζει και πολύ πιθανή!! Στην αγωνία του μάλιστα να στηρίξει την επιλογή του μνημονίου ανέδειξε πλήρως την ιδεολογική αντίφαση και το πολιτικό αδιέξοδο του ΠΑΣΟΚ.

Δεν μπορείς να περιγράφεις, ένα χρόνο πριν, ως καταστροφική τη συνεισφορά του ΔΝΤ όπου αυτό παρενέβη κι από την άλλη να θες να πείσεις για τη χρησιμότητα του στη χώρα μας με πρόφαση τη συμμετοχή της Ε.Ε. και της ΕΚΤ που υποτίθεται ότι διαφοροποιεί τους όρους της σύμβασης. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικές οι δηλώσεις Στρος-Καν περί της πίεσης από την πλευρά της Ε.Ε. για ταχύτερη δημοσιονομική προσαρμογή και σκληρότερα μέτρα αλλά και η διαβεβαίωση του ότι η Τρόικα θέτει το περίγραμμα της πολιτικής οι τελικές επιλογές αφορούν τις προτεραιότητες της Ελληνικής κυβέρνησης.

Ακόμα πιο τραγική ήταν η εικόνα της πλήρους αδυναμίας να απαντήσει στην καίρια εξ’ «αριστερών» ερώτηση για το κατά πόσο ο Σοσιαλισμός (πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, άλλωστε) είναι χρήσιμος για τις ομαλές περιόδους αλλά σε στιγμές κρίσης ανεξαρτήτως θεωρητικού ιδεολογικού υπόβαθρου οι λύσεις είναι μόνο φιλελεύθερες. Αυτό είναι κομβικό ερώτημα για την πλειοψηφία των παραδοσιακών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ που αισθάνονται να έχουν απομακρυνθεί πλήρως από τον πυρήνα της ιδεολογία τους και να αναγκάζονται να υπερασπίζονται πολιτικές στις οποίες λίγους μήνες πριν αντιτίθονταν δυναμικά.

Επέρριψε μάλιστα την αγωνία και την απογοήτευση των πολιτών όχι στις κυβερνητικές ανακολουθίες και αντιφάσεις αλλά στα ΜΜΕ που δεν προβάλλουν επαρκώς το παραγόμενο έργο και διαστρεβλώνουν τα γεγονότα. Προφανώς λησμονεί ή ευσχήμως αποκρύπτει το δεδομένο της διαχρονικής στήριξης του μεγαλύτερου μέρους των ΜΜΕ προς το κόμμα και την κυβέρνηση του, και την αγαστή συνεργασία συγκεκριμένων δημοσιογράφων με τα κέντρα εξουσίας τα οποία τους προμηθεύουν με σωρεία πληροφοριών, κυρίως με τη λογική της έμμεσης καταγραφής της λαϊκής αντίδρασης πριν την ανακοίνωση κάποιων μέτρων, ώστε η τελική επιλογή πολιτικής να συναντά τις μετριοπαθέστερες των κινητοποιήσεων.

Θέτοντας ως ορόσημο ελπίδας την ταχύτατη, επιτυχή εκτέλεση των όρων του μνημονίου, βασίζει την αισιοδοξία του σε ανύπαρκτα δεδομένα. Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι η κατάσταση της χώρας όπως προδιαγράφεται με το πέρας του μνημονίου δεν θα είναι και η πιο ιδανική. Πέρα από τις ανυπέρβλητες κοινωνικές πληγές που θα έχει δημιουργήσει (τεράστια, ανεργία, συσσωρευμένη ύφεση γύρω στο 10%, συρρίκνωση της αγοράς), θα αφήνει την χώρα έρμαιο και πάλι των αγορών αφού παρά την παροδική μείωση του ελλείμματος δεν θα έχει υπάρξει ισόρροπος περιορισμός του χρέους το οποίο έχοντας εκτοξευθεί στο 150% του ΑΕΠ θα είναι σχεδόν αδύνατο να εξυπηρετηθεί, αναζωπυρώνοντας τα σενάρια ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Θα χρειάζεται μια σταθερή, ισχυρή ανάπτυξη του 4-5% και αντίστοιχα χαμηλά επιτόκια δανεισμού ώστε η χώρα να έχει ελπίδες μεσοπρόθεσμου ελέγχου του χρέους κι αυτό δεν φαντάζει ως το πιθανότερο σενάριο.

Ούτε οι αγορές θα εκτιμήσουν εύκολα την οικονομία μας ως άξια να δανείζεται με 4-5% (πιθανότερο φαντάζει το 7-8%), ούτε οι επενδυτές θα προχωρήσουν σε τοποθετήσεις κεφαλαίων σε μια ασταθή οικονομία με υψηλή φορολογία και έντονα ζητήματα διαφθοράς, γραφειοκρατίας, αγκυλώσεων για τα οποία διαχρονικά εξαγγέλλονται πολλά, στην πράξη ελάχιστα πραγματοποιούνται. Έχουμε αναφέρει επανειλημμένα ότι όσο καθυστερούν οι διαρθρωτικές αλλαγές για την πιο εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, δεν δημιουργείται ένα νομικό και φορολογικό περιβάλλον φιλικό στην επιχειρηματικότητα και δεν αναζητούνται τρόποι της καλύτερης δυνατής εκμετάλλευσης του φυσικού και ανθρώπινου πλούτου, η προοπτική ενός 2ου μνημονίου θα γίνεται μέρα με τη μέρα όλο και πιο κοντινή.


Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος