Μισθοί και συντάξεις αυξήθηκαν πάνω από τον πληθωρισμό και ταυτόχρονα διασφαλίζονται τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, η φοροδιαφυγή καταπολεμήθηκε αποτελεσματικά αποδεικνύοντας ότι όντως «υπάρχουν λεφτά» και το φορολογικό σύστημα έγινε δικαιότερο, οι σπατάλες στα νοσοκομεία κι οι «περίεργες» προμήθειες εξορθολογίστηκαν, το κυβερνητικό σχήμα είναι μικρό κι ευέλικτο, η παιδεία αναβαθμίζεται με νέους πόρους και έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία, το αναπτυξιακό μοντέλο αλλάζει στηρίζοντας την «πράσινη ανάπτυξη», τον εναλλακτικό τουρισμό, τη ναυτιλία και τις σύγχρονες υπηρεσίες, οι πολίτες αισθάνονται πιο ασφαλείς από την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και της λαθρομετανάστευσης και φυσικά προωθήθηκαν θεσμικές αλλαγές που περιορίζουν τη διαφθορά και αλλάζουν τη σχέση κράτους – πολίτη. Αυτή θα έπρεπε να είναι η Ελλάδα μετά από ένα χρόνο κυβερνητικής θητείας του ΠΑΣΟΚ με βάση τις προεκλογικές του εξαγγελίες, αλλά οι βαρύγδουπες υποσχέσεις του κ. Παπανδρέου αποδείχτηκαν πολύ γρήγορα όνειρο απατηλό.

Με άλλοθι την εκτόξευση του ελλείμματος από το αναμενόμενο 10% σε άνω του 13%, που και διεθνώς πλέον αναγνωρίζεται ότι οφείλεται σε κυβερνητικές πρακτικές (καταβολή κοινωνικού επιδόματος, αναβολή της ρύθμισης για τους ημιυπαίθριους και της είσπραξης του ΕΤΑΚ κλπ), άρχισε μια πρωτοφανή κατασυκοφάντηση της χώρας στο εξωτερικό, θεωρώντας ότι ρίχνοντας τις ευθύνες για την κατάσταση της οικονομίας ολοκληρωτικά στην προηγούμενη κυβέρνηση, θα μπορούσε να αποποιηθεί τις ευθύνες του για τις όποιες δικές του επιλογές. Ουσιαστικά δηλαδή ενώ συνέχιζε να μιλά για πάση θυσία αποφυγή προσφυγής στο ΔΝΤ, λειτουργούσε λες κι επρόκειτο για έναν μονόδρομο που δεν μπορούσε να αποφύγει. Απλά απέφευγε να το ανακοινώσει άμεσα στον Ελληνικό λαό.

Κατέθεσε μάλιστα το Δεκέμβριο, με βάση τα αναθεωρημένα προς το χειρότερο στοιχεία, ένα προϋπολογισμό που δεν «έβλεπε» την προοπτική ύφεσης, όπως συνέβη κι ένα μήνα αργότερα με το πρόγραμμα σταθερότητας που κινούνταν στην ίδια λογική. Τέσσερις μήνες διακυβέρνησης, με βάση τα δικά τους οικονομικά στοιχεία, δεν ήταν αρκετοί για να αντιληφθούν την πραγματική κατάσταση και να προβούν σε συγχρονισμένες κινήσεις θωράκισης της οικονομίας. Να εκμεταλλευθούν δηλαδή τον έως τότε φθηνό δανεισμό, να εξαγγείλουν και να προχωρήσουν ταχύτατα σε μεταρρυθμίσεις (λιγότερο ισοπεδωτικές από αυτές που να αναγκάστηκαν να προωθήσουν!), να τονώσουν τη ρευστότητα στην αγορά (κι όχι να καταργούν ή να αναβάλουν παλαιότερα προγράμματα), να βελτιώσουν το επενδυτικό κλίμα με φοροελαφρύνσεις και νομικές παρεμβάσεις που διευκολύνουν την επιχειρηματικότητα.

Προτίμησαν όμως να περιδιαβαίνουν τις ξένες χώρες ζητώντας μια αόριστη πολιτική στήριξη που ουδείς κατάλαβε τι θα μας προσέφερε από μόνη της, στη δύσκολη συγκυρία που οι αγορές είχαν αρχίσει πλέον να αμφισβητούν την ικανότητα μας να ελέγξουμε την κατάσταση, ανεβάζοντας σταδιακά τα επιτόκια δανεισμού, για να καταλήξουν τελικά να επαιτούν για οικονομική στήριξη την Ε.Ε. Ακόμα όμως και σε εκείνη την ιδιαιτέρως δύσκολη συγκυρία, τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης ήταν αρκούντως αργά.

Σύρθηκε σε μια ατέρμονη συζήτηση για το ύφος και το εύρος του μηχανισμού στήριξης, με τους εταίρους να μην αντιλαμβάνονται πλήρως την κρισιμότητα της κατάστασης και να διαχειρίζονται επιπόλαια το θέμα λόγω των αντικρουόμενων συμφερόντων, για να καταλήξει υπό την πίεση της πλήρης αδυναμίας δανεισμού από τις αγορές, να δεχτεί αδιαπραγμάτευτα ένα μίγμα πολιτικής που δίνοντας μονοδιάστατη σημασία στην ταχύτατη μείωση του ελλείμματος με δημοσιονομικές περικοπές, βύθισε την αγορά σε διαρκή ύφεση.

Μια πολιτική που και οι ίδιοι οι «σύμβουλοι»μας δέχονται πλέον, ότι δεν αντιμετωπίζει τις χρόνιες παθογένειες της οικονομίας μας, γι’ αυτό και οι βασικοί τους στόχοι για αποπληθωρισμό και αύξηση των κρτικών εσόδων δεν επετεύχθησαν. Κατέφυγαν λοιπόν στις "πατροπαράδοτες" συνταγές τω ρυθμίσεων ασφαλιστκών και φορολογικών τποθέσεων. Μια πολιτική που δεν μπορεί να αφομοιωθεί από τον πυρήνα των στελεχών και μελών του ΠΑΣΟΚ που αναγκάζονται σήμερα να υπερασπίζονται μεταρρυθμιστικές πολιτικές (αποκρατικοποιήσεις, ασφαλιστικό κλπ) τις οποίες με ένταση πολέμησαν σαν αντιπολίτευση.

Το ζήτημα πλέον δεν είναι η απλή καταγραφή του χρονικού της προσφυγής στο μνημόνιο. Είναι το αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται η χώρα με την πιθανότητα αδυναμίας εξόδου στις αγορές, μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου προγράμματος το 2013, να είναι υπαρκτή. Γι’ αυτό άλλωστε και ήδη επεξεργάζονται εναλλακτικά σενάρια, για παράταση της αποπληρωμής των δανεικών προς την Τρόικα, πιθανή συνέχιση του μνημονίου με νέα μορφή και όρους κλπ.

Η κυβέρνηση δυστυχώς δεν μπορεί να εμπνεύσει την ελπίδα και να επενδύσει σε μια πιο δημιουργική προοπτική. Η απογοήτευση των πολιτών δεν ανατάσσεται με τις βραβεύσεις του κ. Παπανδρέου για το «θεάρεστο» έργο του, ούτε με τη συνεχή υπερφορολόγηση που έχει προ πολλού εξαντλήσει την αποτελεσματικότητα της. Χρειάζεται μια συνολικά διαφορετική πολιτική προσέγγιση, άλλες προτεραιότητες και στόχους που θα δίνουν το έναυσμα μιας αισιόδοξης πορείας. Κι αυτό δείχνει να επιτυγχάνει η συγκροτημένη, εναλλακτική πρόταση της ΝΔ και του Αντώνη Σαμαρά.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος