Φαντάζει κοινότυπο αλλά ακούγεται συχνά από τα χείλη των πολιτικών ( η ίδια η κ. Μπακογιάννη το έχει αναφέρει ουκ ολίγες φορές το τελευταίο διάστημα), ότι τα νέα κόμματα δημιουργούνται μέσα από τις διεργασίες που προκύπτουν από τις κοινωνικές ανάγκες κάθε εποχής. Πρέπει λοιπόν να διερευνηθεί το κατά πόσο ένα νέο πολιτικό μόρφωμα έχει λόγο ύπαρξης, εάν δηλαδή κατορθώνει με τα συστατικά του στοιχεία (πρόσωπα και διαδρομές, ιδεολογία και ρητορική προσέγγιση), να εκφράσει τις κυρίαρχες ανάγκες, αλλά κυρίως να αντιληφθεί τις «υπόγειες» κοινωνικές αναταράξεις που συχνά αργούν να εκδηλώσουν πλήρως τη δυναμική τους, αλλά σταδιακά καθορίζουν το πλαίσιο των μακροπρόθεσμων εξελίξεων. Σήμερα καθοριστικό ρόλο στο λαϊκό αίσθημα για την άσκηση της πολιτικής διαδραματίζουν 3+1 καίριοι παράγοντες. Όποιος δεν τους αντιλαμβάνεται πλήρως ή συνειδητά παραβλέπει ή διαστρεβλώνει το νόημα τους, είναι καταδικασμένος στην αποτυχία και την περιθωριοποίηση, διαγράφοντας επί της ουσίας, μια προσωπική διαδρομή με κίνητρο τα απωθημένα του παρελθόντος και τα αδιέξοδα του μέλλοντος.

• Θεσμοί - Η μεταπολιτευτική οργάνωση του πολιτικού συστήματος και της λειτουργίας κράτους και κοινωνίας, έχει εξαντλήσει προ πολλού τα όρια της. Η επιμήκυνση του χρόνου ζωής του, οφειλόταν στη διακομματική συντήρηση μηχανισμών και διαδικασιών που ανακύκλωναν μια γραφειοκρατική, διεφθαρμένη διοίκηση.

Η ΝΔ κι ο Α. Σαμαράς (ως άτομο εδώ και 2 δεκαετίες!) έχουν κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για το ζήτημα και πρόσφατα επανέφεραν την απαιτητική ανάγκη για Συνταγματικές αλλαγές που θα δώσουν νέα ορμή και αξιοπιστία στο σύστημα. Η κ. Μπακογιάννη πέρα από συστατικό στοιχείο αυτού του συστήματος αποτελεί κι ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα νεποτισμού στην πολιτική ζωή. Ποιες ήταν διαχρονικά οι προτάσεις της για θεμελιώδεις θεσμικές αλλαγές, πέρα από την συμπαράσταση στην πρόταση του ΠΑΣΟΚ για ένα Γερμανικό μοντέλο εκλογικού νόμου που μετατρέπει σε ακόμα πιο αρχηγικά κι ελεγχόμενα από μηχανισμούς τα κόμματα; Άλλωστε ακόμα και στην εσωκομματική εκλογή της ΝΔ, αυτή ήταν που υπεραμύνθηκε μέχρις εσχάτων τον περιορισμό στην έκφραση της παραταξιακής βάσης, ευελπιστώντας σε νικηφόρα αποτέλεσμα λόγω των καλύτερα οργανωμένων, επί μακρό χρονικό διάστημα, κομματικών μηχανισμών!

• Μεταρρυθμίσεις - Η ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών στο παραγωγικό – αναπτυξιακό μας μοντέλο είναι προφανής, όπως και η αλλαγή αντίληψης για το ρόλο του δημοσίου τομέα. Αυτό όμως δεν σημαίνει, ούτε ότι η κοινωνία συναινεί με ευκολία σε αυτή την προοπτική, ούτε ότι όσοι τώρα προστρέχουν να στηρίξουν αυτές τις επιλογές είναι ειλικρινείς στις προθέσεις τους ή τις αντιλαμβάνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο.

Η πελατειακή νοοτροπία και η λογική του κράτους «ομπρέλα» που καλύπτει κάθε οικονομική και κοινωνική δράση αποτελεί πλέον, με ευθύνη του μεταπολιτευτικού σκηνικού, μέρος του DNA μας! Η ΝΔ, παρά τις παραλείψεις και την ανοχή σε φαινόμενα παθογένειας, με συνέπεια εκπροσωπεί τη δύναμη των μεταρρυθμίσεων στη χώρα, έχοντας απέναντι της σύσσωμη την αντιπολίτευση και τα συνδικαλιστικά κινήματα. Το αποδεικνύει και σήμερα στηρίζοντας, μακριά από λαϊκισμούς και μικροκομματικά οφέλη, μεγάλο μέρος των διαρθρωτικών αλλαγών που προωθεί η, εσχάτως αναφερόμενη σε δομικές αλλαγές, κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Μοιάζει δύσκολο να κατανοήσει κανείς τι διαφορετικό πρεσβεύει η κ. Μπακογιάννη, εκτός κι να σκοπεύει να ασπαστεί τις ακραίες νεοφιλελεύθερες θέσεις που αποδείχτηκε και πρακτικά ότι στην αχαλίνωτη λογική τους υποκρύπτουν την αδυσώπητη κερδοσκοπία και την ανεξέλεγκτη καταπάτηση κάθε έννοιας κοινωνικού δικαίου.

• Ανανέωση – Είναι επιτακτική η ανάγκη για ανανέωση του πολιτικού προσωπικού και υπέρβαση του «ξύλινου» λόγου. Είναι ανέξοδο να αναφέρεσαι γενικώς σε αυτή την παλλαϊκή απαίτηση, αλλά εξαιρετικά δύσκολο να την υπηρετείς με συνέπεια, κι ακόμα πιο μοναδικό να την εκφράζεις προσωπικά ως ηγέτης.

Η ανάδειξη μιας νέας γενιάς πολιτικών με σαφείς κοινωνικές αναφορές, προσωπική και ακαδημαϊκή αξιοσύνη, άδολη διάθεση για συνεισφορά στην αναγέννηση του ρόλου του πολιτικού, της σχέσης και των τρόπων επικοινωνίας του με τους πολίτες, αποτελεί ένα από τα βασικά ζητούμενα των καιρών μας. Είναι όμως παράταιρο να το επιχειρούν πολιτικοί με πολύ συγκεκριμένη πολιτική ιστορία, που αναδείχθηκαν στο προσκήνιο μέσα από ενδοοικογενειακές συγκυρίες και στηριγμένοι στην κληρονομιά προσωποκεντρικών μηχανισμών ακολουθούσαν επί χρόνια, πολύ καλά σχεδιασμένες διαδρομές που θεωρούσαν ότι θα οδηγούσαν στην αρχηγία της παράταξης. Ακόμα και το στελεχιακό δυναμικό του νέου κόμματος αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από γνωστούς προσωπικούς συνεργάτες της κ. Μπακογιάννη.

Άλλωστε είναι αδύνατο να εκφραστεί η οργή των νέων ανθρώπων για τη μεταπολιτευτική διαχείριση από άτομα που αντιπροσωπεύουν την οικογενειοκρατία και τους διαπλεκόμενους πολιτικοοικονομικούς μηχανισμούς που στερούν διαχρονικά από τους νέους την πρόσβαση στα κέντρα λήψης των αποφάσεων αλλά και περιορίζουν τη δυνατότητα αξιοποίησης των ικανοτήτων τους.

• Το Μνημόνιο - Η συζήτηση για την ψήφιση του μνημονίου έχει πλέον εξαντληθεί. Είναι προφανές ότι αυτή ήταν η αναγκαία αφορμή για την επισημοποίηση ενός πολιτικού «διαζυγίου» που η ίδια η κ. Μπακογιάννη είχε εξαρχής αποφασίσει. Έκτοτε και για να στηριχθεί η προσπάθεια αναγόρευσης του Α. Σαμαρά σε λαϊκιστή, έχει αναδειχθεί μια λογική κατάτμησης της συνολικής μνημονιακής διαδικασίας (των κινήσεων που οδήγησαν σε αυτό, την υπερψήφιση της σύμβασης, τις συνέπειες του).

Αυτή η λογική θεωρείται ότι επιτρέπει στους θιασώτες της, να μιλούν για το αναπόφευκτο της υπογραφής διατηρώντας το δικαίωμα όχι μόνο στην κριτική για την μέχρι τώρα ακολουθούμενη κυβερνητική πολιτική, αλλά και στην αντίδραση στις πολιτικές που περιελάμβανε το μνημόνιο. Το πολιτικό παράδοξο είναι προφανές. Μια κυβέρνηση που διαθέτει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και δεν αναζητεί εξαρχής τη συναίνεση σε πολιτικές που θα απέτρεπαν την προσφυγή στο μνημόνιο (σαν αυτές που έγκαιρα πρότεινε η ΝΔ) και θεωρεί θεμιτό στην αναζήτηση άλλοθι για την αποποίηση των ευθυνών για τις λαθεμένες αποφάσεις της, να συκοφαντεί αποκλειστικά την προηγούμενη διαχείριση (το περιλαμβάνει μάλιστα ως εισηγητική έκθεση στο μνημόνιο!), οφείλει να υποστεί πλήρως και τις συνέπειες των επιλογών της. Δεν τίθεται καν το ζήτημα της ψήφισης ή μη, της σύμβασης από την αντιπολίτευση αφού το μόνο που θα προσέφερε ήταν να επικροτήσει έμμεσα την δριμεία και υπερβολική κριτική στην παράταξη και να δώσει άφεση αμαρτιών στην κυβέρνηση για τις μετέπειτα επιλογές της.

Όταν λοιπόν απέχεις από τη διαμόρφωση του πριν και αρνείσαι το μετά, μιας απόφασης, το περίεργο και άκρως καιροσκοπικό είναι να στηρίζεις την ίδια την απόφαση κι όχι να καταδεικνύεις με συνέπεια το εσφαλμένο του συνόλου μιας διαδικασίας (των αρχικών κινήσεων, της μη διαπραγμάτευσης των όρων της χρηματοδότησης, του αδιεξόδου της εμπροσθοβαρούς, αντιαναπτυξιακής δημοσιονομικής προσαρμογής). Αν δικαιούνται οι πάντες να καταδικάζουν το πριν και το μετά της υπερψήφισης του μνημονίου, είναι σαν να θεωρείτε δευτερευούσης σημασίας η ίδια η ψήφιση της σύμβασης και δυστυχώς η κοινωνία που βιώνει τη νέα σκληρή πραγματικότητα μόνο σε αυτό δεν μπορεί να συναινέσει.


Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος