Για μια ακόμα χρονιά δεν λείπουν την ημέρα της επετείου των γεγονότων του Πολυτεχνείου, οι δημοσιογραφικές αναζητήσεις για την επικαιροποίηση του μηνύματος του. Τι αντιπροσωπεύει άραγε το «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» στις μέρες μας; Ποιες αξίες στηρίζουν με συνέπεια αυτά τα διαχρονικά κοινωνικά ζητούμενα; Είναι γεγονός ότι η γενιά του Πολυτεχνείου, τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος των προεξεχόντων μελών της, εξαργύρωσε την παρουσία της στα τότε κινήματα με κομματική και κοινωνική ενασχόληση που τους καταξίωσε στους τομείς τους, ελάχιστα όμως είχε να κάνει με τις αρχικές τους επιδιώξεις. Πολλοί μάλιστα από αυτούς συμβιβάστηκαν απολύτως με την κατεστημένη νοοτροπία, διαγράφοντας τεθλασμένες διαδρομές που κάλυπταν ένα ευρύ ιδεολογικό φάσμα από την άκρα αριστερά έως την κεντροδεξιά!

Αυτό που ακολούθησε τα τότε νεανικά όνειρα, ήταν η σταδιακή επικράτηση του κύματος λαϊκισμού που εναντιώθηκε στην είσοδο της χώρας στην Ε.Ε., ανέδειξε την άκρατη κομματοκρατία και τις πελατειακές σχέσεις, εξέθρεψε την νοοτροπία της ελάσσονος προσπάθειας και αναλώθηκε σε τριτοκοσμικές ιδεολογικές αναζητήσεις που απομάκρυναν τη χώρα από τον πυρήνα των αξιών της και τους στρατηγικούς της στόχους. Σε μια εποχή κοσμογονικών αλλαγών, εμείς περιοριστήκαμε μέσα από φοβικά σύνδρομα στη συντήρηση αρτηριοσκληρωτικών, αναποτελεσματικών πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δομών, που στρέβλωσαν το νόημα του τότε οράματος.

Η βασική ανάγκη για «ψωμί» μετατράπηκε σε «όνειρο» για κρατικοδίαιτο βόλεμα, καταπιέζοντας τις αναμφισβήτητες δημιουργικές δυνατότητες του Έλληνα. Η απαίτηση για πρόσβαση όλων στην γνώση εξαντλήθηκε στην εγκαθίδρυση του νεποτισμού και την απαξίωση των Πανεπιστημίων. Η κυρίαρχη τάση για ελευθερία έδωσε τη θέση της στην επιβουλή μιας στρεβλής παγκοσμιοποίησης των αγορών και της υπερφίαλης μιντιοκρατικής εικόνας. Η σημερινή εποχή δίνει, σε όλα τα επίπεδα, μια μοναδική ευκαιρία για την ουσιαστική αναβίωση αυτών των θεμελιωδών νοημάτων, ιδωμένα υπό τις πραγματικές προτεραιότητες της χώρας.

Το δικαίωμα στην εργασία οφείλει να αποτελεί πρώτιστο πολιτικό στόχο, προτάσσοντας όμως την ανάδειξη της αξιοσύνης, δημιουργώντας συνθήκες ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, προσβλέποντας στην εκτέλεση ενός σύγχρονου αναπτυξιακού μοντέλου που εκμεταλλεύεται στο έπακρο τον ανθρώπινο και φυσικό πλούτο. Το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να περάσει στη φάση της ανάδειξης της κοινωνικοποίησης του ατόμου στις κατώτερες βαθμίδες του, αλλά και στην μετατροπή του Πανεπιστημίου σε πυρήνα αναζήτησης της καινοτόμου σκέψης.

Οι ανθρώπινες ελευθερίες στην έκφραση περνούν και μέσα από την περαιτέρω εκμετάλλευση των τεχνολογικών δυνατοτήτων που μπορούν να σπάσουν τα δεσμά της κατευθυνόμενης πληροφόρησης. Η αίσθηση της απρόσκοπτης αυτοδιαχείρισης του ατόμου σε συνδυασμό με το αναφαίρετο δικαίωμα στην ασφάλεια, έχουν ως βασική προϋπόθεση τη συγκρότηση ενός ευέλικτου, αποτελεσματικού κράτους που προασπίζει καθημερινά αυτές τις ανάγκες. Η ισονομία ως απαραίτητος παράγοντας αξιοπιστίας του κοινωνικοπολιτικού συστήματος, είναι μια καθολική απαίτηση τωωων καιρών, που μόνο μέσα από την εγκαθίδρυση νέων, βελτιωμένων θεσμών και ξεκάθαρων κανόνων μπορεί να επιτευχθεί. Τότε ίσως οι πανανθρώπινες αξίες που αποτέλεσαν το σύνθημα μιας άλλης εποχής, αποκτήσουν το νόημα που οι σημερινές και μελλοντικές ανάγκες, επιτάσσουν.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος