Η εμμονή της Γερμανίδας Καγκελαρίου τόσο σε σκληρές κυρώσεις σε όσες χώρες παρεκτρέπονται δημοσιονομικά, όσο και στη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών στα βάρη της στήριξης μιας αδύναμης οικονομίας, αναδεικνύουν πέρα από την έλλειψη συνολικού Ευρωπαϊκού οράματος και την αντίφαση των στόχων που πιθανότατα υποκρύπτονται πίσω από αυτές τις θέσεις της. Κρατώντας στην ίδια μασχάλη τόσα πολλά «καρπούζια» πολιτικής διαχείρισης, φαντάζει απίθανο να μην θρυμματιστούν κάποιο ή κάποια από αυτά. Ο συνδυασμός του εσωτερικής χρήσης ρητορικού λαϊκισμού, της επίδειξης αλαζονικών ηγεμονικών τάσεων στο Ευρωπαϊκό οικοδόμημα και η αδιαφορία για το μέλλον της Ευρώπης που περνά μέσα από μια κοντόφθαλμη θεώρηση για τη σύσταση και τις προοπτικές της στο διεθνές ανταγωνιστικό σκηνικό, αποτελεί ένα μίγμα πολιτικής φιλοσοφίας που δεν δείχνει να έχει μια ξεκάθαρη μακρόπνοη στόχευση.

Η μόνη ειλικρινής διαπίστωση στην οποία ομονοούμε είναι η προχειρότητα και η έλλειψη προγραμματισμού με την οποία στήθηκε η Ευρωζώνη. Είναι χαρακτηριστική η ευκολία με την οποία έγιναν αποδεκτά αρκετά μέλη της (όχι μόνο η Ελλάδα) που χρησιμοποίησαν κάθε δυνατή λογιστική αλχημεία για να δώσουν μια πρόσκαιρη πλαστή εικόνα της πραγματικότητας που επί της ουσίας δεν συμβάδιζε ούτε με το παραγωγικό μοντέλο, ούτε με την κρατική διαχείριση της κάθε υποψήφιας χώρας.

Για αυτή την εξέλιξη όμως πέρα από τις προφανείς πολιτικές ευθύνες των Σοσιαλδημοκρατών ηγετών της εποχής που προέταξαν άλλα κριτήρια από τα αυστηρά τεχνοκρατικά, βάρος για τα μετέπειτα συμβαίνοντα φέρουν κι όσοι (από όλους τους πολιτικούς χώρους) ουδέποτε συνέδεσαν την Ευρωπαϊκή ενοποίηση με στενότερη, συγκροτημένη πολιτική διαχείριση, δεν έδωσαν εγκαίρως προτεραιότητα στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, επιτρέποντας επί δεκαετίες σε οικονομίες και κρατικούς μηχανισμούς να λειτουργούν με δομές που προσιδίαζαν περισσότερο σε χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, περιοριζόμενοι σε αποσπασματική επιβολή προστίμων που δεν οδηγούσε σε καμιά διαρθρωτική κίνηση.

Αυτό όμως το μοντέλο σκέψης που έρχεται να επιβληθεί σήμερα στην Ευρώπη, οδηγεί σε ένα αδιέξοδο που δεν ωφελεί κανέναν, ούτε καν τη Γερμανία που μοιάζει να συμπεριφέρεται λες κι αγνοεί ότι τα πλεονάσματα της δεν μπορούν να συντηρηθούν αν δεν υπάρχει ισχυρή κατανάλωση από τους εταίρους της. Άλλωστε σημαντικότατο μέρος των εξαγωγών της αφορά αυτές τις χώρες, αφού ο ανταγωνισμός σε επίπεδο προϊόντων χαμηλού κόστους είναι άνισος απέναντι στις νέες υπερδυνάμεις της Κίνας (πρωτίστως) αλλά και της Ινδίας. Η δε ανάμειξη των ιδιωτών στην διαχείριση των κρατικών χρεών, είναι αναπόφευκτο να φέρει την εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού για τις πιο αδύναμες οικονομίες και την ουσιαστική εξώθηση τους προς την χρεοκοπία και την έξοδο από την ΟΝΕ.

Από κάποιους προωθείται η λογική των πολλών ταχυτήτων στην Ε.Ε. Αυτό θα είχε κάποια αξία αν είχε αναδειχθεί την εποχή, που για καθαρά πολιτικούς λόγους, προχώρησε η είσοδος στην Ε.Ε. σωρείας χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ που ούτε τις δομές, ούτε τους μηχανισμούς διέθεταν για να προσαρμοστούν άμεσα στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Στις μέρες μας αυτή η συζήτηση περιγράφει ένα διέξοδο μοντέλο που μπορεί πρόσκαιρα να οδηγήσει στην περιθωριοποίηση των πιο αδύναμων οικονομικών (ειδικά αν οδηγηθούν εκτός ΟΝΕ), μακροπρόθεσμα όμως η συνολική μείωση της κατανάλωσης θα πλήξει τις ισχυρές εξαγωγικές χώρες και θα δώσει την ευκαιρία σε κάποιες χώρες (με βαρύ κοινωνικό τίμημα) να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξαγωγική ανταγωνιστικότητα, γεγονός που επίσης θα επηρεάσει αρνητικά τη θέση των ισχυρότερων.

Η πρόληψη σε όλα τα επίπεδα είναι πιο ευεργετική από την επίπονη και συχνά βιαστική ίαση. Αυτή η κρίση είναι η μεγάλη ευκαιρία για εκ των βάθρων αλλαγή δομών, διαχείρισης και οράματος για την Ε.Ε. Όσο αυτή η ανεπανάληπτη συγκυρία δεν αξιοποιείται προς αυτή την κατεύθυνση, το πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι η συνολική απαξίωση της Ε.Ε. ως πολιτική και οικονομική οντότητα. Κι αυτή η εξέλιξη δεν θα έχει θετικές συνέπειες για κανέναν. Ούτε καν γι’ αυτούς που αισθάνονται σήμερα ισχυροί, ενισχυμένοι από τη συντήρηση οικονομικών παραδόξων που όπως έχει αποδειχθεί και ιστορικά δεν μπορούν να έχουν ατέρμονη πορεία.


Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος