Πριν ένα χρόνο περιγράφαμε με ακρίβεια την προοπτική μικτού δανεισμού από Ε.Ε.-ΔΝΤ με υπερβολικό επιτόκιο εν είδη «τιμωρίας» για την παρεκτροπή μας από τους κανόνες της «Λισσαβόνας». Ήταν προφανές ότι το χρονοδιάγραμμα κι οι εμπροσθοβαρείς δημοσιονομικές απαιτήσεις οδηγούσαν τη χώρα σε διόγκωση του χρέους που θα απαιτούσε νέες παρεμβάσεις. Στα πλαίσια μιας φοβικής κατάστασης (ελέω πιθανής χρεοκοπίας) προωθήθηκαν όχι μόνο αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές (ενώ σημαντικές μεταρρυθμίσεις στις αγκυλώσεις του παραγωγικού μας δεν έχουν αγγιχτεί – καρτέλ, μεσάζοντες, ολιγοπώλια, κλειστές αγορές) αλλά και υπερβολές σε εργασιακά κι ασφαλιστικά ζητήματα εις βάρος των νεώτερων γενεών που βλέπουν την εργασία να μετατρέπεται σε απασχόληση (αφού δεν τίθενται ξεκάθαροι όροι καταφυγής μιας επιχείρησης σε ελαστικοποίηση) και την αξιοπρεπή σύνταξη σε άπιαστο όνειρο.

Αντί να διδαχθούμε από τα προβλήματα που δημιούργησε η εμμονή σε μια μονεταριστική αντίληψη της οικονομίας, καλούμαστε να αναπαράγουμε το Γερμανικό μοντέλο, ωσάν να μην υπάρχουν ξεκάθαρες παραγωγικές ιδιαιτερότητες από χώρα σε χώρα. Αναφερόμαστε στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας διαμονοποιώντας το δήθεν υψηλό κόστος εργασίας (με τις υπερβολικές ασφαλιστικές εισφορές να ευθύνονται γι’ αυτό), παρουσιάζοντας μάλιστα και πίνακες για την «υπέρογκη» αύξηση του στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία, λες και μια χώρα με σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης (απ’ τους υψηλότερους στην ΟΝΕ) δεν οφείλει να διαχύσει μέρος του πλούτου στην κοινωνία. Σχεδόν παραβλέπουμε τις δομικές μας αδυναμίες (γραφειοκρατία, διαφθορά, υποδομές, υψηλή φορολογία κλπ) που αποτρέπουν τις επενδύσεις, όπως καταδεικνύουν όλες οι διεθνείς αξιολογήσεις.

Ο αυτοματοποιημένος δημοσιονομικός περιορισμός μοιάζει να αγνοεί δυο πολύ σημαντικά στοιχεία. Μια αναπτυσσόμενη χώρα όπως η δική μας, δεν μπορεί, ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης (συστημική ή «εποχική»), να περιορίζει σε τέτοιο βαθμό τις δημόσιες επενδύσεις της και να καθυστερεί την ολοκλήρωση έργων λόγω αδυναμίας πληρωμής της συμμετοχής σε Κοινοτικά έργα ή ΣΔΙΤ. Περιορίζοντας το ρυθμό προώθησης αναγκαίων υποδομών (κατασκευαστικών, τεχνολογικών κλπ) και την αναπτυξιακή δυναμική που δημιουργούν, αυξάνουμε περαιτέρω την απόσταση σε ανταγωνιστικότητα από τις ανεπτυγμένες αγορές.

Επίσης δεν αντιλαμβάνεται ότι ο οικονομικός κύκλος επαναλαμβάνεται αργά ή γρήγορα, κι ότι οι σημερινές προοπτικές παρατεταμένων ισχαιμικών κι ασταθών ρυθμών ανάπτυξης σε πολλούς παραδοσιακούς πυλώνες της παγκόσμιας οικονομίας, δεν επιτρέπουν μεγάλη αισιοδοξία για τις άμεσες θετικές εξελίξεις. Πόσο δε μάλλον που η οικονομική δραστηριότητα μετατοπίζεται προς τις αναπτυσσόμενες αγορές και η Ε.Ε. μοιάζει να ακολουθεί ασθμαίνοντας  τα γεγονότα. Με μια τέτοια ρύθμιση οι Ευρωπαίοι, ιδίως οι πιο αδύναμοι θα στερούνται και το τελευταίο όπλο, της, Κεϋνσιανής αντίληψης, πρόσκαιρης ενεργοποίησης της οικονομίας με δημόσια παρέμβαση.

Πολύ φοβάμαι ότι η συνταγματική κατοχύρωση θα οδηγηθεί σε αποτυχία αντίστοιχη του διαρκώς αναμενόμενου αποπληθωρισμού. Αντί να επισπεύσει τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και να ανοίξει επιτέλους το διάλογο για την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου, «επιχειρηματικού» τύπου, πλάνου για την αξιοποίηση των φυσικών και ανθρώπινων πόρων του τόπου και συνολικά των δυνάμεων του Ελληνισμού, θα οδηγήσει στην ευκολία της συνεχούς περικοπής εισοδημάτων, του αφανισμού κάθε έννοιας ασφαλιστικής κι εργασιακής κατοχύρωσης με το μόνιμο πρόσχημα της, έστω και πρόσκαιρης, δημιουργίας ελλείμματος.

Καλό λοιπόν το «τυρί» (έστω και καθυστερημένη στήριξη στη διαχείριση του χρέους) αλλά αν η φάκα είναι ένας μόνιμος μηχανισμός λιτότητας με τις κυβερνήσεις να παραχωρούν πλήρως πέρα από τη νομισματική και τη δημοσιονομική πολιτική τους, μήπως κάποιοι θα πρέπει να ξανασκεφτούν τους επικείμενους πανηγυρισμούς τους;

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος