Γράφει ο Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος-Ψυχολόγος

Μπροστά σε μια τέτοια τραγική εικόνα, όπως αυτή των τόσων αθώων θυμάτων μιας τρομοκρατικής επίθεσης, το μόνο που απομένει για να κρατήσεις την αυτοκυριαρχία σου είναι αυτές οι τρεις απλές έννοιες. Θρήνος για τις σωρούς των ανυπεράσπιστων Γάλλων, Ιφιγένειες στο βωμό του ισλαμικού φονταμελιστικού μίσους. Αποτροπιασμός για την σκληρότητα, την μήνη και την αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζουν την ανθρώπινη υπόσταση. Ψυχραιμία γιατί ένα τόσο πολυεπίπεδο πρόβλημα όπως η τρομοκρατία χρειάζεται λεπτούς χειρισμούς σε μια σειρά από ζητήματα όπως η εθνική ασφάλεια, πολυπολιτισμικότητα, το μεταναστευτικό.

Η Γαλλία μια χώρα με έντονες εσωτερικές αντιθέσεις και διαχρονική αδυναμία να αφομοιώσει τον αυξημένο αριθμό μεταναστών γίνονταν συχνά επίκεντρο συγκρούσεων και επιθέσεων. Το συμβάν στο Charlie Hebdo ήταν μέχρι χθες το αποκορύφωμα αυτού του φαινομένου. Τώρα όμως περάσαμε στο επόμενο στάδιο των τυφλών χτυπημάτων που δεν αναζητούν στοχευμένο εχθρό για να τον δαιμονοποιήσουν. Η μαζικότητα και το πλήθος των χτυπημάτων αποκαλύπτει ότι πλέον περνάμε στην πιο απροκάλυπτη φάση όπου “εχθρός” προς εξάλειψη θεωρείται κι επίσημα οποιοσδήποτε δεν συμπλέει με τις αρχές μας.

Η Ευρώπη στηρίχτηκε πάνω σε ένα πρότυπο ανεκτικότητας που επέτρεπε στην πολυπολιτισμικότητα να παρουσιαστεί ως το απόλυτο εργαλείο ομαλής διαχείρισης των μεγάλων μεταναστευτικών ροών. Ως ένα βαθμό έμοιαζε να λειτουργεί. Στο βαθμό που οι “εκρήξεις” ήταν περιορισμένες και ελεγχόμενες. Αυτό όμως δεν απέκρυπτε το δομικό πρόβλημα της ανυπαρξίας ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου ενσωμάτωσης που θα στηρίζεται στον σεβασμό της διαφορετικότητας όσο αυτή δεν αντίκειται σε βασικές αρχές της χώρας φιλοξενίας και δεν αποτελεί ευθεία απειλή για την σταθερότητα και την ασφάλεια των πολιτών της.

Έχει δημιουργηθεί ένα επικίνδυνο αμάλγαμα φανατικών θρησκόληπτων και κοινωνικά παραγκωνισμένων (2ης και 3ης γενιάς μεταναστών), κυρίως λόγω της ανεργίας, που μετατρέπονται σε κινούμενες βόμβες έτοιμες να πυρπολήσουν το “σύστημα” που τους ενοχλεί. Ακόμα κι αν υπάρξει η πιο στιβαρή μεταναστευτική πολιτική που δεν θα φλερτάρει με αστειότητες ανοικτών συνόρων. Ακόμα κι αν προωθηθεί η πιο αποτελεσματική πολιτική ενσωμάτωσης με σωρεία παροχών και κινήτρων. Ακόμα κι αν λειανθούν κάποιες από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Η πραγματικότητα θα αποδεικνύει ότι οι ρίζες του φανατισμού δεν κόβονται, ούτε γίνονται διαχειρίσιμες.

Όταν ο κοινωνικός εξτρεμισμός, ως κούφια αντίδραση στις επιλογές του αστικού συστήματος, συναντά τον θρησκευτικό “οπαδισμό”, τότε προκύπτει ένα ανεξέλεγκτο μείγμα που μόνο μέσα από συνολική αλλαγή του προτύπου μπορεί να αντιμετωπιστεί. Η Ε.Ε. οφείλει μέσα στα πλαίσια του γενικότερου επαναπροσδιορισμού των δομών της να αποκτήσει σαφή προσανατολισμό στην εξωτερική πολιτική της και τα θέματα ασφαλείας, να επανακαθορίσει τη στάση της στο μεταναστευτικό ρεύμα καθιστώντας υπεύθυνες για το ρόλο τους τις γειτονικές χώρες που επιτρέπουν, αν όχι υποκινούν, το λαθρεμπόριο ψυχών, να θέσει όρια και κανόνες στις δυνατότητες και τον τρόπο απορρόφησης των μεταναστών, να προσδώσει νέα πνοή στο Ευρωπαϊκό όραμα, το αναπτυξιακό και κοινωνικό περιεχόμενο του.