Μια μέρα μετά τη συμφωνία για τη δυνατότητα οικονομικής στήριξης σε όσες χώρες αδυνατούν να δανειστούν από τις αγορές, τις δηλώσεις Τρισέ με τις αμφιβολίες του για τη λειτουργικότητα και το μήνυμα της συμμετοχής του ΔΝΤ στη διαχείριση αυτού του μηχανισμού, αλλά και την προγενέστερη της Συνόδου πιστοποίηση του ότι τα Ελληνικά ομόλογα θα γίνονται δεκτά ως εγγύηση για τη χορήγηση δανείων στις Ελληνικές τράπεζες, ανεξαρτήτως επιπέδου αξιολόγησης των διαφόρων οικονομικών οίκων, οι αγορές δεν δείχνουν ιδιαίτερα θετική αντιμετώπιση στις εξελίξεις. Τα spreads μειώθηκαν ελάχιστα στις 302 μονάδες βάσεις, στα επίπεδα δηλαδή που δανειστήκαμε την τελευταία φορά που το επιχειρήσαμε, και μεγάλοι όμιλοι όπως η Goldman Sachs αποσύρει τις τοποθετήσεις της στην ισχυροποίηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, εκτιμώντας ουσιαστικά ότι είναι πιθανότερη μια περαιτέρω διολίσθηση του ευρώ.

Φυσικά κ.Τρισέ δεν πήρε την απόφαση για συνέχιση της εγγυοδοσίας μέσω Ελληνικών ομολόγων, που σίγουρα αποτελεί σημαντικότερο γεγονός από την ασαφή πολιτική συμφωνία, απλά από ενδιαφέρον για το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και νοικοκυριών μας. Ο κίνδυνος απαξίωσης των δεκάδων δις ευρώ σε Ελληνικά ομόλογα που διαθέτουν οι μεγάλες Ευρωπαϊκές τράπεζες αλά και η πιθανότητα να βρεθούν σύντομα σε παρόμοια κατάσταση τα Πορτογαλικά και Ισπανικά ομόλογα, αποτέλεσαν σίγουρα ισχυρότερα κίνητρα. Γι’ αυτό άλλωστε αυτή η κίνηση δεν έγινε νωρίτερα, όταν θα μπορούσε να αποβεί θεμελιώδης για τη σταθερότητα της οικονομίας μας και να αποτρέψει τις κερδοσκοπικές πιέσεις. Εκτός κι αν κάποιοι νομίζουν ότι οι περικοπές στο δημόσιο (τα οφέλη των οποίων δίνονται στο μεγαλύτερο βαθμό για την αποπληρωμή των υπέρογκων τόκων), η φορολογική μεταρρύθμιση που βαθαίνει την ύφεση και οι ανύπαρκτες μεταρρυθμίσεις άλλαξαν την εικόνα της χώρας μας στα μάτια του κ.Τρισέ!! Υπάρχει βέβαια και το εναλλακτικό σενάριο, ο κ.Παπανδρέου να προτίμησε τη διασπορά φοβικών συνδρόμων στους πολίτες με τις ελλιπείς πρωτοβουλίες του, ώστε τώρα η αποδοχή της περιοριστικής πολιτικής του να εμφανίζεται ως βάλσαμο μπροστά στον υποτιθέμενο κίνδυνο χρεοκοπίας.

Η σταθερότητα στη ροή ρευστότητας στην Ελληνική αγορά θα λειτουργήσει άμεσα ευεργετικά και στους όρους δανεισμούς της χώρας, εκεί κυρίως οφείλεται η επαναφορά των spreads στα πρότερα επίπεδα, λόγω της σημαντικής μείωσης της πιθανότητας χρεοκοπίας ακόμα κι ως σενάριο. Για να αποτελέσει όμως μεσοπρόθεσμα θετικό παράγοντα και στην υπέρβαση των ισχυρών τάσεων ύφεσης, θα πρέπει η κίνηση Τρισέ να εκληφθεί από τις τράπεζες μας, ως σταθεροποίηση μιας καίριας μεταβλητής των επιχειρησιακών πλάνων τους, και να αντιδράσουν με σταδιακή μείωση του περιθωρίου κέρδους τους που αυξήθηκε έντονα το τελευταίο διάστημα. Σε μια περίοδο που οι πυλώνες της οικονομίας μας (κατασκευές, τουρισμός, ναυτιλία) στενάζουν κάτω από τις φορολογικές επιβαρύνσεις και τον περιορισμό των εργασιών τους, αλλά και ο αριθμός των υπερχρεωμένων νοικοκυριών αυξάνεται, οι τράπεζες θα πρέπει να λειτουργήσουν με όλους τους δυνατούς τρόπους ως μηχανισμός ουσιαστικής οικονομικής ενίσχυσης.

Ο κ.Τρισέ αποτέλεσε κεντρικό πρόσωπο στις χθεσινές εξελίξεις και για τις δηλώσεις του, για την εμπλοκή του ΔΝΤ στο μηχανισμό οικονομικής ενίσχυσης των χωρών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες δανεισμού. Ο μέχρι χθες δογματικός μονεταριστής συνειδητοποιεί αυτό που κάποιοι προσποιούνται ότι δεν ισχύει. Η οποιαδήποτε συμμετοχή του ΔΝΤ στη διαχείριση της χορήγησης των ενισχύσεων αποτελεί ομολογία ανικανότητας και αναξιοπιστίας από την πλευρά της Ε.Ε. Η έλλειψη συγκροτημένης και αποτελεσματικής πολιτικής και οικονομικής διοίκησης αναδεικνύεται στο έπακρο και αποκαλύπτει την αβέβαιη φύση των χθεσινών ανακοινώσεων. Σε όλα τα κρίσιμα σημεία της αυτή η συμφωνία περιγράφεται με γενικόλογους και πολυσήμαντους όρους που αφήνουν τεράστια περιθώρια ερμηνειών.

Τι θεωρείται αδυναμία δανεισμού από τις αγορές, κι αν αυτό δεν αγγίζει τα όρια της χρεοκοπίας, περιγράφει τουλάχιστον τα πρόθυρα της, αφού ο υψηλότατος εκτοκισμός στο ενδιάμεσο διάστημα ως την απόφαση χορήγησης κεφαλαίων (Σύνοδο κορυφής, Eurogroup, ίσως και επικύρωση από τα Εθνικά συμβούλια!!) θα έχει βαθύνει τραγικά τον κύκλο της ύφεσης και θα έχει σχεδόν διαγράψει τα όποια οφέλη από τις επώδυνες δημοσιονομικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης. Ποιες άλλες προϋποθέσεις θα πρέπει να πληρούνται και κυρίως ποιοι θα είναι οι όροι που θα τεθούν από τις χώρες που θα συνάψουν τα διμερή δάνεια; Ποιο θα είναι το ακριβές επιτόκιο δανεισμού (η αναφορά σε επιτόκια της αγοράς είναι πολύ γενική); Ο ουσιαστικός ρόλος, όπως ακριβώς αναφέρεται, του ΔΝΤ σε τι θα συνίσταται; Θα μπορεί να επιβάλει όρους χορήγησης και πολιτικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν; Η αναφορά στην προσπάθεια ύπαρξης δυνατότητας επιβολής κυρώσεων στις χώρες που δεν συμμορφώνονται άμεσα με τις δεσμεύσεις του συμφώνου της Λισσαβόνας, αφήνει ανοικτά τα περιθώρια για πίεση λήψης νέων μέτρων ιδιαίτερα αν οι επιπτώσεις της ύφεσης αποδειχθούν ικανές να οδηγήσουν στην επανεκτίμηση, για μια ακόμα φορά, των στόχων του προϋπολογισμού. Άλλωσε ήδη οδηγούμαστε επίσημα σε ύφεση της τάξης του 2% και έπεται συνέχεια...

Η τελική συμφωνία μοιάζει ένας συνδυασμός των 2 πιθανών σεναρίων που είχαμε περιγράψει πριν δέκα ημέρες στην ανάρτηση μας  «Διπλωματική» οικονομία (θύτες και θύματα). Αν όμως η πιθανότητα προσφυγής στο νέο υπό συγκρότηση μηχανισμό, είναι προσχηματική, πως θα πεισθούν οι αγορές για την αξιοπιστία και λειτουργικότητα του, όταν μάλιστα οι αναγακίες διευκρινήσεις μοιάζουν να παραπέμπονται προς το παρόν στις Καλένδες; Λογικά το θέμα της συνέχισης εγγυοδότησης μέσω Ελληνικών ομολόγων, να αποκλιμακώσει περαιτέρω τα spreads μας, αλλά μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο αυτή η εξέλιξη να κατορθώσει από μόνο της να τα ρίξει κάτω από τις 250 μονάδες βάσης. Αν δεν υπάρξει άμεση διευθέτηση των ασαφειών της συμφωνίας και συνέχιση των διαρθρωτικών αλλαγών, που προς το παρόν με τον τρόπο που γίνονται δεν πείθουν για την αποτελεσματική προσέγγιση της κυβέρνησης (πολλές εξαιρέσεις όσον αφορά τα κλειστά επαγγέλματα, καθυστέρηση για τα βαρέα & ανθυγιεινά, μετάθεση του ασφαλιστικού βάρους στις επόμενες γενιές κλπ), κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι το μαρτύιρο της Ελληνικής οικονομίας και των πολιτών βαίνει προς το τέλος του.

Οι επόμενες εβδομάδες θα αποδείξουν κατά πόσο αρκούν αυτές οι κινήσεις για να μπορέσουμε να δανειστούμε με επιτόκια κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (ο προϋπολογισμός αναφέρει ως επιτόκιο δανεισμού της χώρας το 4,7%!!). Οι προοπτικές δεν μοιάζουν οι καλύτερες και πολύ φοβάμαι ότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια επικονωνιακή επίθεση για να πεισθούμε ότι και το 5,5% είναι εξαιρετική επιτυχία σε σύγκριση με το 6,2% της προηγούμενης προσπάθειας μας.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος