Όταν δεκαετίες πριν ο Χάγεκ κατέθετε το πόνημα του σχετικά με την απελευθέρωση των δημιουργικών, ιδιωτικών δυνάμεων από την καταδυνάστευση της υπέρογκης και γραφειοκρατικής κρατικής παρεμβατικότητας, δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα ερχόταν η μέρα για τον τόπο μας που αυτός ο τίτλος (Ο δρόμος προς την Υποτέλεια) θα αποτελούσε καθημερινή φράση στο στόμα εκατομμυρίων πολιτών. Ο λόγος βέβαια διαφορετικός (η οικονομική στήριξη και τα μέτρα που επιβάλει η «Τρόικα» ΔΝΤ-ΕΚΤ-Ε.Ε.) αλλά η ανάγκη απεγκλωβισμού και μιας ευρείας πολιτικής και κοινωνικής αναγέννησης, παραμένει η ίδια.

Ο Αντώνης Σαμαράς με ξεχωριστό θάρρος για νεότευκτο αρχηγό αντιπολιτευόμενου κόμματος, ανέλαβε την ευθύνη να καταδείξει την πραγματική εξέλιξη της Ελληνικής οικονομίας τους τελευταίους μήνες, το πως οδηγηθήκαμε στο αδιέξοδο δανεισμού, την ακριβή δομή του δημοσιονομικού και αναπτυξιακού μας προβλήματος και να προτείνει συγκεκριμένο πλάνο με άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα που μπορούν να οδηγήσουν σε ταχύτερη, ασφαλέστερη και με λιγότερες κοινωνικές επιπτώσεις έξοδο από τις επιταγές του μνημονίου.

• Αποτύπωση μετεκλογικής δημοσιονομικής κατάστασης κι η εξέλιξη της.

Το έλλειμμα του 13,6% αποδεικνύεται με στοιχεία (άραγε γιατί η κυβέρνηση δεν απαντά σε αυτές τις αιτιάσεις;) ότι δημιουργήθηκε με τις μεταφορές κονδυλιών ανάμεσα στους προϋπολογισμούς 2009 και 2010. Η συνήθης προεκλογική αδράνεια των εισπρακτικών μηχανισμών εντάθηκε μετεκλογικά διευρύνοντας δυσανάλογα την υστέρηση εισόδων. Ανεξάρτητα αν επρόκειτο για υπερεκτίμηση των ικανοτήτων τους, εγγενή αδυναμία συντονισμού, ή παντελή έλλειψη σχεδίου δράσης, η αναποφασιστικότητα στη λήψη άμεσων μέτρων κι οι συνεχείς δηλώσεις απαξίωσης της χώρας εκτίναξαν το κόστος δανεισμού, το οποίο έφθασε σε δυσθεώρητα ύψη με την αδυναμία μας να προωθήσουμε έγκαιρα τις μεταρρυθμίσεις και την έλλειψη συντονισμού της Ε.Ε. για αντιμετώπιση της κρίσης πριν μετατραπεί σε «ντόμινο» και κίνδυνος για την επιβίωση του ευρώ.

• Το αδιέξοδο των μέτρων του μνημονίου.

Αποδεχτήκαμε ένα πολύ σφιχτό, χρονικά και σε επίπεδο στόχων πλαίσιο (προσαρμογή σχεδόν 11% σε 3-4 χρόνια) όταν άλλες χώρες χρειάστηκαν το διπλάσιο χρόνο για ανάλογε προσπάθειες και με το κύριο βάρος να πέφτει στην 1η χρόνια (2010) οδηγώντας σε ακραίες αντιλαϊκές επιλογές (σημαντικές περικοπές μισθών συντάξεων). Η απότομη προσαρμογή «στεγνώνει» από ρευστό την αγορά, εντείνει την ανασφάλεια και τη φοβία μειώνοντας περαιτέρω την κατανάλωση, βυθίζοντας τελικά την οικονομία σε πρωτόγνωρη, παρατεταμένη ύφεση. Αυτό οδηγεί σε αδυναμία συλλογής εσόδων και στο φαύλο κύκλο νέων μέτρων με ακόμα πιο μειωμένη απόδοση κι ακόμα χειρότερα αποτελέσματα για την αγορά. Γι’ αυτό η επίτευξη των στόχων απαιτεί τη λήψη διπλάσιων από τα απαιτούμενα μέτρα. Τα μισά πάνε χαμένα λόγω της εντεινόμενης ύφεσης.

• Διαρθρωτικό και κυκλικό έλλειμμα.

Ο διαχωρισμός ήταν απαραίτητος για να γίνει κατανοητό ότι χρειάζεται διαφορετικό μίγμα πολιτικής, ώστε όταν μειώνεται το διαρθρωτικό (6,7% που οφείλεται σε γραφειοκρατία, σπατάλη, φοροδιαφυγή, αγκυλώσεις της αγοράς, μονοπώλια, καρτέλ) με μέτρα δημοσιονομικής περιστολής να αποφεύγεται η αύξηση που δημιουργείται στο κυκλικό (3,2% λόγω της ύφεσης). Γι’ αυτό και κορυφαίοι οικονομολόγοι και πολιτικοί (π.χ. Στίγκλιτζ, Ομπάμα) προτάσσουν πλέον την ανάγκη τόνωσης της οικονομίας με αναπτυξιακά μέτρα (όσο το δυνατόν μικρότερου δημοσιονομικού κόστους για να μην τροφοδοτείται το διαρθρωτικό έλλειμμα).

• Αντισταθμιστικά αναπτυξιακά μέτρα.

Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι οι μέχρι τώρα περικοπές έχουν καλύψει τις ανάγκες μείωσης του διορθωτικού ελλείμματος, άρα είναι άμεση η ανάγκη για αναπτυξιακά μέτρα πριν «φουντώσει» κι άλλο η ύφεση. Έχει υπολογιστεί με βάση τη συσσωρευμένη ύφεση και την πρόσθετη, πέραν της ονομαστικής ωφέλειας των μέτρων (συνέργειες, οικονομίες κλίμακος κπ) ότι θα πρέπει να είναι το 7,2% του ΑΕΠ. Αυτά τα μέτρα σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (άνοιγμα των αγορών ιδιαίτερα της ενέργειας,, απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, αποκρατικοποιήσεις, μηχανογράφηση των υπηρεσιών), αλλά και μέτρων επανόρθωσης κοινωνικών αδικιών (στήριξη χαμηλοσυνταξιούχων, καταπολέμηση λαθρεμπόριου, διακανονισμός χρεών του δημοσίου προς τρίτους κλπ), μπορούν να επαναφέρουν την οικονομία στις ράγες μιας ισορροπημένης πορείας. Τα 23 μέτρα ανάσες που έχουμε αναλύσει εκτενώς στις αναρτήσεις Ανάσες στην Ελληνική Αγορά & Συμπεριφορική Οικονομία (Μέρος Ι) και Ανάσες στην Ελληνική Αγορά & Συμπεριφορική Οικονομία (Μέρος ΙΙ) είναι η βάση αυτής της πολιτικής.

• Το δημόσιο χρέος κι η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.

Οι κυβερνώντες μοιάζουν να λησμονούν ότι η εξέλιξη του χρέους θα είναι αρνητική τα επόμενα χρόνια με περαιτέρω επιδείνωση που μπορεί να το οδηγήσει στο 150% του ΑΕΠ. Η ακίνητη περιουσία που παραμένει ένας τεράστιος αναξιοποίητος πλούτος μπορεί να συνεισφέρει καίρια στη μείωση του χρέους με τις υπεραξίες και τα έσοδα που μπορεί να φέρει στο κράτος. Η υπαγωγή όλων των ακινήτων του δημοσίου σε μια ενιαία Υπηρεσία Διαχείρισης με διευκόλυνση των νομικών διαδικασιών και χρήση σύγχρονων μεθόδων αξιοποίησης (leasing, ΣΔΙΤ κλπ), στοχευμένη τουριστική οικιστική ανάπτυξη, αξιοποίηση αεροδρομίων, λιμανιών, μαρινών με ανάπτυξη ευρύτερων επιχειρηματικών χρήσεων μπορεί να αποτελέσει μια καθοριστική πηγή εσόδων.

Το τελικό αποτέλεσμα αυτού του μίγματος πολιτικής θα είναι πρωτίστως να μειωθούν έλλειμμα και χρέος ταυτόχρονα και σε μικρότερο χρονικό διάστημα, εξαλείφοντας τις πιθανότητες αδυναμίας δανεισμού από τις αγορές ακόμα και μετά το πέρας χρήσης του μνημονίου, και δίνοντας στη χώρα ελπίδα και προοπτική για τα επόμενα χρόνια. Στη διεθνή συζήτηση για το κατά πόσο θα πρέπει να εμμένουμε άτεγκτα στη δημοσιονομική προσαρμογή ή η ανάπτυξη θα πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον ισομερή επιλογή, η ΝΔ κι ο Αντώνης Σαμαράς διαλέγουν αυτό το μίγμα πολιτικής που θα προσδώσει στη χώρα την ταχύτερη δυνατή έξοδο από τους περιορισμούς της Τρόικας κι αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και τον καταιγισμό με αναπτυξιακά μέτρα.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος