Η πολιτική είναι
η τέχνη του εφικτού... διλήμματος. Όλες οι σημαντικές, και όχι μόνο,
μετατοπίσεις της κοινής γνώμης δεν προέρχονταν παρά από την επιτυχημένη
σηματοδότηση ενός «εκβιασμού». Το «Καραμανλής ή τανκς» επεσήμανε εμφατικά την ανάγκη
για πολιτική σταθερότητα, η «Αλλαγή» ήρθε ως επίκληση αντίβαρου σε
«κατεστημένες» αντιλήψεις και λειτούργησε λυτρωτικά για καταπιεσμένες
συνειδήσεις.
Έκτοτε, και με τα
πιο θεσμικά διλήμματα να έχουν απαντηθεί, τα ερωτήματα που ετίθοντο στον ελληνικό
λαό πήραν μια πιο οικονομική χροιά φτάνοντας έως την απολυτότητα του
«ευρώ ή δραχμή». Κανένας εκβιασμός δεν γίνεται να μην εμπεριέχει και μια ισχυρή
δόση φόβου, να μην στηρίζεται στην αποτροπή μιας δυσαναπλήρωτης απώλειας.
Ο μεταπολιτευτικός κύκλος όμως δεν μπορεί να ολοκληρωθεί αν δεν συνδυαστεί με
την αποδέσμευση των διλημμάτων από το στενό εκφοβιστικό τους πλαίσιο.
Εσχάτως κάποιοι
προσπάθησαν να επαναλάβουν τη δοκιμασμένη συνταγή εφευρίσκοντας το τεχνητό
δίπολο «αυτοδυναμία ή μνημόνιο», τόσο ετεροβαρές και ψευδεπίγραφο που δεν
ανταποκρίνονταν καν σε υπαρκτές ανάγκες, ούτε έδινε ελάχιστα εχέγγυα
εφησυχασμού. Δεν πρόκειται μόνο για προφανή άγνοια βασικών κανόνων της
πολιτικής επικοινωνίας που εκδικούνται όσους επιδεικτικά τους παραβλέπουν αλλά
κυρίως για έναν αίολο πύργο επιχειρημάτων, αποκύημα μιας μικροκομματικής
εξουσιαστικής κουλτούρας, που γκρεμίζεται με την πρώτη πνοή ορθολογισμού.
Άλλοι πάλι,
βιάστηκαν να νεκραναστήσουν τα οικογενειακά δικαιώματα στον πολιτικό βίο
ντύνοντας με τη μάσκα του μεταρρυθμιστή τη σανίδα σωτηρίας στο ρουσφετολογικό
κομματικό σύστημα. Λησμονούν ότι οι ίδιοι οι πρόγονοι τους επανασχεδίασαν το
πολιτικό τόξο για να εκφράσουν τη φρεσκάδα και την επιτακτικότητα των
κελευσμάτων της μεταπολιτευτικής εποχής. Παραβλέπουν την πρότερη
«επαναστατική» γυμναστική τους με τη συντεχνιακή γροθιά να ανεμίζει σαν
παντιέρα κάλυψης κάθε παρωχημένου κεκτημένου.
Το μόνο επίκαιρο
«δίλημμα» δεν μπορεί παρά να είναι αξιακό. Oύτε εκβιαστικό, ούτε ανακυκλωτικό. Να θέτει θεσμικές απαιτήσεις, αξιοκρατικές
συντεταγμένες. παραγωγικές μεταβλητές. Να καθορίζει αξιόπιστα όρια και να
απελευθερώνει από ανασφαλή δεσμά. Να εκπέμπει εμπιστοσύνη και σιγουριά, ενώ
ανοίγει δρόμους στην αχαλίνωτη δημιουργική πρόθεση. Να λειτουργεί υποστηρικτικά
και ενισχυτικά χωρίς να αναλώνεται στην υπόθαλψη ιδεοληψιών και μεμψίμοιρων
αγκυλώσεων.
Η «τρομοκρατική»
αβεβαιότητα άλλοτε χαλυβδώνει συνειδήσεις αποτρέποντας καταστροφικούς
κινδύνους, άλλοτε φυτεύει το σπόρο της αμφιβολίας αναβάλλοντας εξελίξεις. Δεν
επαρκεί όμως για να βελτιώσει προοπτικές, να ανυψώσει το ηθικό. Οι
επιλογές της επόμενης περιόδου δεν νοείται να καθορίζονται με όρους και
προτεραιότητες μεταπολιτευτικής ανομβρίας. Η προσδοκώμενη αλλαγή δεν θα
προκύψει ξανά μέσα από την επιφώτιση μιας ασαφούς, καθησυχαστικής αυθεντίας .
Θα είναι η νίκη του συγκροτημένου, του αξιακά αναβαπτισμένου απέναντι
στη χλεύη και την αυτογελοιοποίηση του ανερμάτιστου.
Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος – Ψυχολόγος