Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας
Οικονομολόγος-Ψυχολόγος

Η κατάρρευση της Βενεζουέλας και οι πρωτότυπες κυβερνητικές επιλογές για την αντιμετώπιση της, όπως η τριήμερη αργία εργασιών για εξοικονόμηση ενέργειας ή οι σκηνές ανεξέλεγκτου κοινωνικού αυτοματισμού, χρησίμευσαν στην εγχώρια αναπαραγωγής τους ως δείγμα φαιδρότητας ή μνημείο αποφυγής πολιτικής πρακτικής. Ελάχιστα ασχοληθήκαμε με τα διδάγματα που θα έπρεπε να προκύψουν από τις γενικότερες εξελίξεις στην Λατινική Αμερική, περίπου όπως έγινε και με την υπόθεση της Αργεντινής.

Οι κακές αγορές, τα κοράκια, η διεθνής συνωμοσία του μεγάλου κεφαλαίου κι άλλες τέτοιες εύπεπτες, γραμμικές αναλύσεις ήρθαν να καλύψουν το κενό της λογικής χαρίζοντας αφειδώς ευφάνταστα επιχειρήματα για τον ηρωισμό των λατίνων επαναστατών. Υπάρχουν όμως δυο πολύ βασικά συμπεράσματα που θα ήταν χρήσιμο να τα συμπεριλάβουμε στην προσέγγιση μας αν θέλουμε να διδαχθούμε κάτι από την εκεί πτώση του σοσιαλιστικού μύθου. Αυτά αφορούν την φενάκη της πετρελαϊκής αυτάρκειας και τον συναισθηματισμό του εθνικού νομίσματος.

Η Βενεζουέλα, μια χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου, μετατόπισε όλον τον παραγωγικό της σχεδιασμό (άλλοτε πιο γεωργικός) προς αυτή την επιχειρηματική δραστηριότητα κάνοντας την οικονομία απολύτως ελεγχόμενη από τις διαχρονικά δεδομένες μεταπτώσεις των τιμών του. Με το 80% των εξαγωγών της και το 1/3 του ΑΕΠ της να αφορούν την ενέργεια, ήταν σίγουρο ότι όταν θα προέκυπτε απότομη πτώση των τιμών, είτε από κερδοσκοπικά παιχνίδια, είτε από πραγματική διαφοροποίηση στην επάρκεια, θα ήταν τόσο ευάλωτη, που σε συνδυασμό με την εσωτερική πολιτική κρίση και τις πληθωριστικές πιέσεις, θα αποκαλύπτονταν η γύμνια της απέναντι σε αντίξοες συνθήκες.

Αυτό που επιπρόσθετα θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι εγχώριοι ταγοί είναι ότι η σημερινή κατάσταση με τις αφύσικα χαμηλές τιμές πετρελαίου δεν θα συνεχιστεί επ” άπειρον όπως φυσικά θα συμβεί και τα μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια της ΕΚΤ που δεν θα αργήσει η στιγμή που θα πάρουν και πάλι την ανιούσα. Οι θετικές επιπτώσεις αυτών των δυο στοιχείων αποτρέπουν την εμφάνιση ακόμη βαθύτερων υφεσιακών τάσεων. Είμαστε όμως προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση της αντίστροφης πορείας ή θα βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων και επιδείνωση όλων των δεικτών;

Το δεύτερο στοιχείο που είναι άξιο προσοχής αφορά την απόδειξη ότι ένα εθνικό νόμισμα δεν διασφαλίζει καμιά αυτονομία, ειδικά στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Η διαρκής υποτίμηση του νομίσματος και η προσπάθεια επιλεκτικής κάλυψης των απωλειών στα χαμηλότερα εισοδήματα δεν αποτελεί καμιά φαεινή ιδέα. Είναι μια αντίστροφη πορεία από την εσωτερική υποτίμηση των άμεσων εισοδηματικών περικοπών που οδηγεί όμως στα ίδια αποτελέσματα. Όταν μάλιστα το επίπεδο χρέους έχει ήδη φθάσει σε μη εξυπηρετούμενα επίπεδα, απότοκο της λαϊκίστικης σοσιαλιστικής παροχολογίας, δεν υπάρχει καν η δυνατότητα παροδικής χρηματοδότησης της αγοράς ώστε να αμβλυνθούν πρόσκαιρα οι επιπτώσεις της νομισματικής υποτίμησης.

Οι αποδιοπομπαίοι τράγοι, οι εθνικοπατριωτικές κορώνες και οι άκρατοι συναισθηματισμοί μπορεί να κινητοποιούν στιγμιαία πλατιές λαϊκές μάζες, σκάνε όμως σαν γιγάντιες τσιχλόφουσκες μπρος στον κυνισμό του πραγματισμού. Αν οι κυβερνώντες μας ωφεληθούν έστω κι ελάχιστα από τα διδάγματα της Βενεζουέλας και εμπλουτίσουν τον ιδεοληπτικό δογματισμό τους με δόσεις ρεαλισμού ίσως αποφευχθούν τα πολύ χειρότερα. Αλλιώς…

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας
Οικονομολόγος-Ψυχολόγος

Κάθε Ανάσταση προϋποθέτει τον δικό της Γολγοθά και κάθε εορτασμός της περιλαμβάνει κάποιου είδους σουβλίσματος, από το πιο διεγερτικό μέχρι το πιο θανατηφόρο. Η φετινή εθνική Ανάσταση που προέβλεπε ο στρατηλάτης Πάνος Καμμένος, αποκύημα της ευρύτερης δημιουργικής ασάφειας, όχι μόνο δεν έφθασε σηματοδοτώντας το τέλος των μνημονίων αλλά “γιορτάζεται” με το διπλό σούβλισμα των δυο νέων σκληρών συμφωνιών.

Το αναμενόμενο σούβλισμα ενός ύψους μέτρων που είχε προσυμφωνηθεί από το προηγούμενο καλοκαίρι, απέκτησε και ένα απρόβλεπτο λίγο μικρότερο αδερφάκι που θα χρησιμοποιήσει προαιρετικά το σουβλί του στην περίπτωση που η επίδραση του αρχικού δεν αποδώσει το πιο καλοψημένο γεύμα. Αν και η κυβέρνηση διαθέτει το πλεονέκτημα του αυξημένου πλεονάσματος του 2015 που μπορεί να καλύψει μέτρα ύψους 1,7 δισ. ποιες ενδείξεις συνέπειας είναι ικανές να μας πείσουν για την απρόσκοπτη εκτέλεση του προγράμματος και την αποφυγή νέων δημοσιονομικών αποκλίσεων.

Όλοι αναρωτιούνται αν το σκηνικό που στήνεται και θυμίζει έντονα την περσινή διαδρομή προς το απόλυτο αδιέξοδο θα επαναληφθεί κι αν η κατάληξη θα είναι και πάλι κάποιας μορφής εκλογική διαδικασία. Αυτόβουλη προσφυγή σε εθνικές κάλπες προδιαγεγραμμένης ήττας, και μάλιστα από μια κυβέρνηση με καθαρό κοινοβουλευτικό ορίζοντα 3,5 ετών, δεν έχει υπάρξει ποτέ. Πόσο μάλλον που πέρσι υπήρχε η διάθεση εσωκομματικής εκκαθάρισης ενώ τώρα οι αποχρώσεις των 53 δεν εκφράζουν παρά μια υπενθύμιση γενικών στόχων που μπορούν να παραπεμφθούν στο μέλλον.

Ήμουν από αυτούς που από το φθινόπωρο έλεγαν ότι αυτή η διαπραγμάτευση θα μπορούσε να καταλήξει σε ένα δημοψήφισμα, όχι για να επιβεβαιώσει την ρήξη με τους δανειστές αλλά για να επανασυνδέσει τον Τσίπρα με το εν δυνάμει κοινό του που σιγά, σιγά κρατά διακριτικές αποστάσεις από την διακυβέρνηση του θέτοντας ένα ψευδεπίγραφο, καθοδηγούμενο δίλημμα που θα επιχειρούσε να ταυτίσει τον πρωθυπουργό με το … ένδοξο αριστερό μέλλον της χώρας.

Όμως φαίνεται ότι ο Τσίπρας χρησιμοποιεί την πίεση των εταίρων για τον καθορισμό των προληπτικών μέτρων ως εργαλείο διατήρησης της εσωκομματικής συνοχής υπό τον φόβο της απώλειας της εξουσίας. Πολύ λιγότερο δείχνει πλέον διατεθειμένος να προχωρήσει σε ένα δημοψήφισμα το αμφίβολο αποτέλεσμα του οποίου δεν θα μπορεί να διαχειριστεί με την περσινή λογική.

Το μαρτύριο της σταγόνας πιθανότατα θα συνεχιστεί για λίγο ακόμη. Το θέατρο με τον καλό και τον κακό αστυνόμο, ανάμεσα στην Ε.Ε. και το ΔΝΤ, θα εξαντλήσει την δυναμική του, Οι δήθεν διαπραγματευτικές μάχες του Τσίπρα θα καταλήξουν στην καλύτερη περίπτωση σε έναν οδυνηρό συμβιβασμό που θα πνιγεί στα επικοινωνιακά τεχνάσματα. Αυτό που θα απομείνει είναι το διπλό σούβλισμα για την ελληνική κοινωνία και την οικονομία.

Υ.Γ. Με ανθρώπους που ισορροπούν ανάμεσα στην ιδεοληψία και την διατήρηση της εξουσίας δεν γίνεται να υπάρχει σιγουριά στην όποια πρόβλεψη. Απλά η εξουσία ως εργαλείο χειραγώγησης μπορεί να διατηρήσει ζωντανή την μελλοντική πραγμάτωση του ιδεοληπτικού οράματος ακόμη κι όταν η τωρινή πορεία μοιάζει να λοξοδρομεί από τον τελεολογικό στόχο. Καλή Ανάσταση…