Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας
Οικονομολόγος–Ψυχολόγος

Γυαλίσαμε τα άρβυλα, έτοιμοι για την κατάκτηση της Ανατολής. Εμπεδώσαμε την χρησιμότητα των κοινωνικών δικτύων. Ξιφουλκήσαμε για τις αιτίες του πραξικοπήματος στην Τουρκία. Καταθέσαμε την βεβαιότητα μας για το στημένο της επιχείρησης, αφού αυτή απέτυχε. Στηρίξαμε την νομιμότητα και την δημοκρατία (λέμε τώρα!) ή δηλώσαμε υποστηρικτές της ανατροπής. Αφού ολοκληρώσαμε τον κύκλο των “εμπεριστατωμένων” αναλύσεων τι απομένει τελικά ως επιμύθιο και δίδαγμα από αυτό το απρόσμενο συμβάν;

Έχει τόση σημασία, το αν το πραξικόπημα – παρωδία μπορούσε να ήταν ενορχηστρωμένο από τον ίδιο τον Ερντογάν ή αν έστω ήταν εν γνώσει του; Είναι τόσο θεμελιώδες ζήτημα το αν ο σχεδιασμός του ήταν απλά ελλιπής ή όσοι εμπνεύστηκαν αυτή την πρωτοβουλία υπερεκτίμησαν τις δυνατότητες του ή/και υποεκτίμησαν τις κοινωνικές αντιδράσεις και κυρίως τις αντοχές του συστήματος εξουσίας; Τι θα έπρεπε πραγματικά να μας απασχολεί;

Το ουσιαστικό στην όλη ιστορία είναι τι θα συνέβαινε στην περίπτωση επιβολής στρατιωτικού νόμου, τι σηματοδοτεί η δυναμική επιστροφή Ερντογάν και πως κάθε μια από αυτές τις πιθανές εξελίξεις θα μπορούσε να επηρεάσει την χώρα μας, ακόμη κι αν αυτό γινόταν από τα απόνερα των ευρύτερων εξ Ανατολών γεωπολιτικών εξελίξεων.

Μια τέτοια αλλαγή καθεστώτος στην Τουρκία είναι δεδομένο ότι θα έφερνε επιπρόσθετη σκλήρυνση των εθνικών θέσεων της, -με ότι αυτό θα σήμαινε για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών ζητημάτων-, απομόνωση από το διεθνές διπλωματικό στάτους αλλά πιθανότατα και διαφοροποίηση στη στάση απέναντι στον ISIS γεγονός που ίσως να λείαινε κάπως τις θεσμικές αντιδράσεις της Δύσης.

Η αποτυχία του πραξικοπήματος δεν ενισχύει απλά τον Ερντογάν σε εσωτερικό επίπεδο αλλά τον μεταβάλει και σε εγγυητή της δημοκρατίας (αυτής της κουτσουρεμένης και καταπιεσμένης κάτω από τις ηγεμονικές και ισλαμικές εμμονές του) στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, ελλείψει αξιόπιστης εναλλακτικής λύσης με λαϊκό έρεισμα.

Από τη μια, του δίνει το περιθώριο να προχωρήσει απρόσκοπτα και με κοινωνική συναίνεση στις μαζικές εκκαθαρίσεις αντιφρονούντων που επιθυμούσε εδώ και καιρό, κατηγορώντας τους για συμμετοχή στο πραξικόπημα. Από την άλλη, ισχυροποιεί την θέση του στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Μέσης Ανατολής θέτοντας όρους και προϋποθέσεις για να στοιχηθεί στον αγώνα κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας.

Πόσο αξιόπιστος συνομιλητής όμως, μπορεί να θεωρηθεί ο Ερντογάν; Έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι δεν φείδεται μέσων και λόγων για να πετύχει τους στόχους του και δεν διστάζει να παριστάνει ότι αλλάζει συμμάχους, πιέζει, εκβιάζει για να περάσει τις θέσεις του. Από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, έως την Ρωσία, το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες, η πορεία του είναι γεμάτη με επιθετικότητα, αντιφάσεις, λεπτούς χειρισμούς και επιδέξιες διαπραγματεύσεις.

Η ισλαμική δημοκρατία, που προσπαθεί εδώ και χρόνια να εγκαθιδρύσει στην Τουρκία, βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ σε φάση ολοκλήρωσης, Πιο αυταρχική, πιο περιοριστική για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες, πιο συγκεντρωτική, μέσα και από συνταγματικές αλλαγές που θα καθιστούν τον Ερντογάν αυτό που πάντα επιδίωκε. Αδιαμφισβήτητο… Σουλτάνο εντός κι εκτός χώρας!