Συχνά οι αναφορές, ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ, στο πρόσφατο κυβερνητικό παρελθόν της ΝΔ γίνονται με όρους πλήρης απαξίωσης και ολοκληρωτικού αφορισμού. Όπως πολύ σωστά ανέφερε στις Προσυνεδριακές διαδικασίες αυτών των ημερών ο Αντώνης Σαμαράς υπάρχουν πρακτικές και πρόσωπα που τις υπηρέτησαν που πλήγωσαν σχεδόν θανάσιμα την παράταξη, Κατάφεραν να μετατρέψουν το εξαιρετικά θετικό κλίμα που είχε φέρει η εκλογική νίκη του 2004 και οι υποσχέσεις που χρησιμοποιήθηκαν για να επιτευχθεί, σε μια παρατεταμένη απαξίωση όχι μόνο σε πολιτικό αλλά κυρίως σε ηθικό επίπεδο. Ένας τομέας στον οποίο διαχρονικά η ΝΔ είχε κατορθώσει να διατηρηθεί άθικτη, οι εμπλοκές στελεχών της σε υποθέσεις που έφεραν την υποψία σκανδαλωδών ρυθμίσεων και διευθετήσεων, κατόρθωσαν να τον μετατρέψουν στην «ταφόπλακα» της κυβερνητικής της πορείας, σπέρνοντας στις ψυχές των απλών ψηφοφόρων την απόλυτη αμφιβολία για την αξιοπιστία και το ακέραιο των λεγομένων και των πράξεων της.

Μια ουσιώδης αποτίμηση κι όχι μια αφοριστική προσέγγιση μιας διακυβέρνησης οφείλει να γίνεται με βάση την αντιπαράθεση των αρχικών εξαγγελιών και τα τελικά αποτελέσματα αξιολογημένα πάντοτε μέσα στο συνολικότερο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και τις συγκυρίες. Οι βασικοί άξονες των προτάσεων της κυβέρνησης Καραμανλή αφορούσαν την επανίδρυση του κράτους, τις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία και τη συνετή νοοτροπία στη διαχείριση των δημοσίων ζητημάτων (αναγκαία μετά την αλαζονεία των τελευταίων ετών της κυβέρνησης Σημίτη αλλά και τις συνέπειες από την παραπλάνηση των πολιτών στο θέμα των επενδύσεων στη χρηματαγορά). Όσο κι αν υπήρξαν επιμέρους επιτυχείς επιλογές σε διάφορους τομείς, τις οποίες θα αναφέρουμε αμέσως μετά, η τελική κρίση της προηγούμενης διακυβέρνησης της ΝΔ κρίθηκε στην απόσταση λόγων και έργων σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς.

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η ΝΔ κατήργησε, με την ανάληψη της εξουσίας, τον άδικο φόρο του ΛΑΦΚΑ που είχε επιβάλλει το ΠΑΣΟΚ, αυξάνοντας ουσιαστικά μισθούς και συντάξεις κατά ένα επιπλέον ποσοστό (ήδη ακούγονται σκέψεις για πιθανή επιβολή και πάλι ενός παρόμοιου φόρου!!). Οι συμβασιούχοι που κατά δεκάδες χιλιάδες συσσώρευε το ΠΑΣΟΚ στο δημόσιο τομέα, μονιμοποιήθηκαν εφόσον κάλυπταν μόνιμες και διαρκείς ανάγκες, παρόλο που δεν προσέβλεπε σε ιδιαίτερα ψηφοθηρικά οφέλη με αυτή την κίνηση. Προχώρησε στην ολοκλήρωση των συμβάσεων για τη δίοδο των αγωγών φυσικού αερίου από τη χώρα, τοποθετώντας την σε σημαντική θέση στο νέο διεθνή ενεργειακό χάρτη. Εισήγαγε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που παρά το περιορισμένο των αλλαγών που περιείχε, εν μέσω λυσσαλέων αντιδράσεων της εκπαιδευτικής νομενκλατούρας και των κομματικών τους υποστηρικτών, αποτέλεσε τη βάση για τη μετέπειτα συζήτηση για αναδιοργάνωση του εκπαιδευτικού μας μοντέλου (μόλις προχθές κατοχυρώθηκαν τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων κολεγίων). Οι προτάσεις της ΝΔ για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση πέρα από τις κοινωνικές αντιδράσεις που προκάλεσε, αποτελεί σήμερα πυξίδα για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος. Οι σημερινές εξαγγελίες για άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, αναδιάρθρωση της λίστας των βαρέων και ανθυγιεινών, η μείωση των ασφαλιστικών ταμείων σε 3, ήταν όλα προτάσεις της ΝΔ που πολεμήθηκαν με ακραίο τρόπο και λαϊκίστικες κορώνες από το ΠΑΣΟΚ.

Μέσα σε ένα εχθρικό διεθνές περιβάλλον με τον Μπους αποφασισμένο να επιβάλλει τα σχέδια του για τα Βαλκάνια, η ΝΔ πέτυχε επιβάλλοντας το βέτο στο Βουκουρέστι, να περισώσει την εθνική μας αξιοπρέπεια αποτρέποντας την άμεση είσοδο των Σκοπίων σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε. Ξεκίνησε ένα επιτυχημένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων (Ολυμπιακή, ΟΤΕ, προβλήτα λιμανιού Πειραιά) η εξισορρόπηση όμως των κοινωνικών αντιδράσεων που συνεπάγονταν επιτεύχθηκε μέσα από δαπανηρά προγράμματα εθελούσιας εξόδου. Συνεχίσθηκαν και ξεκίνησαν νέα έργα βασικών υποδομών που δίνουν πνοή ανάπτυξης σε όλη την επικράτεια (Εγνατία, Οδοί Ε65, Β. Πελοποννήσου & Ιόνια, επέκταση μετρό, μετρό Θεσσαλονίκης κλπ). Σχεδιάστηκε η νέα διοικητική μεταρρύθμιση στην οποία ενώ εναντιώθηκε το ΠΑΣΟΚ, τώρα έρχεται ουσιαστικά να την υιοθετήσει και προωθήσει προσαρμοσμένη όμως στους δικούς του πολιτικούς σχεδιασμούς με αμφισβητούμενους πόρους και ασαφή διαχειριστικό πλάνο. Πρότεινε μια γενναία και ρεαλιστική συνταγματική αναθεώρηση την οποία το ΠΑΣΟΚ απέτρεψε απαξιώνοντας τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς αποχωρώντας από τη Βουλή. Στήριξε ουσιαστικά τη γεωργική ανάπτυξη και το εισόδημα των αγροτών με παρεμβάσεις στην Ε.Ε., αδυνατώντας όμως να εμπνεύσει το νέο όραμα που έχει ανάγκη η ύπαιθρος για να αντεπεξέλθει στη διακοπή των επιδοτήσεων και το έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον με τις εισαγωγές φθηνών προϊόντων από τις τρίτες χώρες.

Όσο όμως θετικά κι αν είναι όλα αυτά ως απολογισμός μιας σχεδόν εξαετούς διακυβέρνησης, δυστυχώς οι επιτυχίες στους «πυλώνες» του προεκλογικού λόγου της ΝΔ ήταν περιορισμένες. Η αναδόμηση του κρατικού μηχανισμού με δραστικό περιορισμό των δημοσίων υπαλλήλων και των οργανισμών δεν προχώρησε σε εμφανή βαθμό. Η γραφειοκρατία, το «γρηγορόσημο», οι άσκοπες σπατάλες, οι διαχειριστικοί ανορθολογισμοί παρέμειναν σχεδόν αλώβητοι. Ακόμα και σήμερα τοπική αυτοδιοίκηση και νοσοκομεία δεν καταθέτουν ολοκληρωμένους προϋπολογισμούς, οι διαδικασίες για την ίδρυση μιας επιχείρησης παραμένουν δαιδαλώδεις και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί σε υποτυπώδη κατάσταση. Σε αυτό το σκηνικό ήρθε να προστεθεί η αναποτελεσματικότητα και η ασυνεννοησία στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών και της δράσης αντιεξουσιαστικών ομάδων που δυσανασχέτησε και φόβισε μεγάλη μερίδα πολιτών.

Η οικονομική πολιτική μπήκε εξ’ αρχής σε λάθος βάση αφού στηρίχθηκε σε μια δημοσιονομική απογραφή που έγινε χωρίς τα εχέγγυα και την ενδελεχή, αξιόπιστη επίβλεψη ακέραιων οργανισμών όπως η Τράπεζα της Ελλάδος ή κάποιος διεθνής μηχανισμός. Η ανάδειξη λογιστικών αλχημειών που όμως στην πορεία χρησιμοποιήθηκαν και πάλι ευρέως, απλά μείωσε την αξιοπιστία της χώρας. Η βασική επιλογή της «ήπιας προσαρμογής» παρά τον περιορισμό των κοινωνικών αντιδράσεων ανέβαλε ατέρμονα την προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, τις οποίες τώρα συζητούμε και πάλι, που θα μπορούσαν να δώσουν το έναυσμα μιας νέας ανταγωνιστικής περιόδου για την οικονομία, συντηρώντας και αναδεικνύοντας περαιτέρω τα οφέλη από την Ολυμπιακή περίοδο. Ακόμα κι αν δεχτούμε τη λογική του συμβιβασμού για την επίτευξη μιας ακόμα εκλογικής επικράτησης, τίποτα δεν δικαιολογεί την αναποφασιστικότητα στις αρχές της δεύτερης τετραετίας και τη σχετικά νωχελική αντιμετώπιση των πρώτων σημαδιών της επερχόμενης κρίσης. Αντί να προωθηθούν άμεσα ευρείες διαρθρωτικές αλλαγές περιορίστηκε σε θεμιτές αλλά αποσπασματικές κινήσεις τόνωσης της ρευστότητας στην αγορά, προτείνοντας άκαιρα την προεκλογική περίοδο σκληρά δημοσιονομικά μέτρα για τα οποία δεν είχε προετοιμαστεί η κοινωνία.

Αυτό όμως που έφερε την πλήρη απογοήτευση σε ευρύτατα κοινωνικά στρώματα πέρα κι από τον στενό κομματικό πυρήνα ήταν η αποδόμηση της σεμνής και ταπεινής νοοτροπίας την οποία προέβαλε ιδιαίτερα η ΝΔ σε αντιπαράθεση με την αλαζονική διαχείριση της περιόδου Σημίτη. Δυστυχώς ακόμα και η υποψία ανεπαρκούς διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, η διαπλοκή θεσμών και παραγόντων προς εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων και η νεοπλουτίστικη, προκλητική συμπεριφορά κάποιων, ήταν αρκετά για να καταρρίψουν ότι με συνέπεια προσπάθησε να οικοδομήσει με τη δράση του ο Καραμανλής. Κάποιοι αποδείχθηκαν εξαιρετικά ανεπαρκείς για να αντεπεξέλθουν στις επιταγές μιας νέας φιλοσοφίας και οι συντεταγμένες κομματικές αντιδράσεις απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα υπήρξαν ετεροχρονισμένες και συγκρατημένες, ώστε να ικανοποιήσουν το δημόσιο αίσθημα.

Όσο λοιπόν κι αν ο αφορισμός της κυβερνητικής πορείας της ΝΔ, δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, η ψύχραιμη αποτίμηση των πεπραγμένων της καταδεικνύουν την ανάγκη άμεσου διαχωρισμού της θέσης της καινούριας προσπάθειας υπό την ηγεσία του Αντώνη Σαμαρά που καμιά ευθύνη δεν φέρει για τις λαθεμένες πρακτικές, όντας εκτός κυβερνητικής επιτροπής. Αυτοί που με τον άλλο ή τον άλλο τρόπο ενεπλάκησαν στα ζητήματα που αναφέραμε παραπάνω και απαξίωσαν ολοκληρωτικά την κυβερνητική πορεία της ΝΔ, επισκιάζοντας ακόμα και τη θετική παρακαταθήκη σε συγκεκριμένους τομείς, οφείλουν να κατανοήσουν μόνοι τους ότι ο κύκλος της πολιτικής τους πορείας έχει κλείσει αμετάκλητα. Η πολιτική δεν λειτουργεί με δικονομικούς όρους και η αμφιβολία δεν αποτελεί ελαφρυντικό για όσους φέρουν μερίδιο ευθύνης. Το μέλλον της παράταξης και του τόπου είναι επιτακτική ανάγκη να στηριχτεί στην ευρεία ανανέωση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να εκπροσωπούνται ενεργά «κομμάτιỨτης κοινωνίας, με διάθεση προσφοράς, σύγχρονο λόγο και ύφος, αρχές και αξιοσύνη. Η Ελλάδα διαθέτει αστείρευτες ανεκμετάλλευτες δυνάμεις και το όραμα του Σαμαρά μπορεί να εμπνεύσει και να ενεργοποιήσει αυτά τα στρώματα, ώστε να συνεισφέρουν δημιουργικά στην οικοδόμηση ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου, ενός λειτουργικού κράτους, ενός Νέου Μεταπολιτευτικού σκηνικού που θα ξεπερνά τις αγκυλώσεις και τις ξεπερασμένες συνταγές του παρελθόντος.

Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος - Ψυχολόγος