Του Τάκη Αναστόπουλου*

Τα τρία τελευταία χρόνια έχουν μπει στη ζωή μας νέες λέξεις ή λέξεις από καιρό ξεχασμένες, τις οποίες επαναλαμβάνουμε καθημερινά και είμαστε σίγουροι ότι τις κατανοούμε. Πώς θα ήταν διαφορετικά, άλλωστε, αφού για τις περισσότερες από αυτές νιώθουμε τις συνέπειες κατευθείαν στο πετσί μας, έτσι λέμε. Μιλάμε για κρίση, Μνημόνιο, ευθύνες της Ευρώπης, ξενιτιά, μετανάστευση. Ας προσπαθήσουμε να ξανασκεφτούμε μερικούς από αυτούς τους όρους και σήμερα θα ασχοληθούμε με τον όρο «κρίση».

Έχει επανειλημμένως επισημανθεί ότι η κρίση εισήχθη στην Ευρώπη μετά την κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς το 2008. Δεν ήταν απότοκη μόνο των αδυναμιών του ευρώ όπως μερικοί ευρωσκεπτικιστές (και όχι μόνον) συχνά υποστηρίζουν. Η κρίση έθιξε μερικά κράτη σε μικρότερο ή μεγαλύτερο και άλλα σε δραματικό βαθμό, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας. Σήμερα έχουν ήδη ληφθεί και συνεχίζουν να λαμβάνονται τα μέτρα εκείνα που κρίνονται αναγκαία για να θωρακιστεί η Ευρώπη και να μην ξαναβρεθεί απροετοίμαστη σε μία ενδεχόμενη νέα κρίση. Είναι αλήθεια πως η Ευρώπη κινήθηκε καθυστερημένα, δειλά και αποσπασματικά, όμως έκανε σίγουρα και συνετά βήματα.

Διαψεύσθηκαν έτσι όλοι εκείνοι οι έγκριτοι οικονομολόγοι που προέβλεπαν κατάρρευση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος τύπου Κραχ του 1929 και εκείνοι, μεταξύ των οποίων και μεγάλοι νομπελίστες, που πρότειναν την ελληνική έξοδο (Grexit) και οι οποίοι στην πραγματικότητα ποτέ δεν ευνόησαν τη δημιουργία του ευρώ αλλά εύχονταν ενδομύχως τη διάλυση της Ευρωζώνης (αρχής γενομένης από τον πιο αδύναμο κρίκο).

Εξίσου απέτυχαν όσοι από το πολιτικό σύστημα έσπευσαν να μεταφράσουν αυτές τις δοξασίες σε πολιτική στρατηγική. Η Ιρλανδία και η Ισλανδία (η τελευταία, αν και μη μέλος της Ε.Ε. πλήρωσε βαρύ τίμημα στην κρίση) επιστρέφουν εντός του 2013 στις αγορές. Η ανάγνωση όλων των δεικτών, υπό την αίρεση της εφαρμογής του Μνημονίου, παρέχει θετικά μηνύματα και για την Ελλάδα.

Έχει γυρίσει πια αυτή η σελίδα για τα ευρωπαϊκά κράτη, οι ζοφερές μέρες της κρίσης είναι πίσω μας. Οι παρατηρητές μιλούν ήδη για Crexit (crisis exit). Από εδώ και εμπρός έχουμε να αντιμετωπίσουμε τη διαχείριση της επόμενης μέρας. Ως Ευρώπη και ως μεμονωμένα κράτη-μέλη. Ως κοινωνία, ως οικονομία και ως πολιτικό σύστημα. Το ερώτημα, λοιπόν, το οποίο τίθεται σήμερα είναι γιατί στην Ελλάδα συνεχίζουμε να μιλάμε για κρίση; Η ίδια η λέξη δηλώνει την έντονη εκδήλωση και κορύφωση μιας παθολογικής κατάστασης για την άμβλυνση της οποίας επιβάλλεται μία αγωγή που μπορεί να συνεχισθεί για ένα χρονικό διάστημα το οποίο ποικίλλει αναλόγως. Αλλά τότε δεν μιλάμε πια για κρίση, αλλά για παρακολούθηση μέχρι την αποθεραπεία.

Σε αυτό το σημείο βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα. Ολα δείχνουν ότι η χώρα έχει ξεφύγει τον κίνδυνο, αλλά για να αναλάβει πλήρως χρειάζεται χρόνο, η διάρκεια του οποίου εξαρτάται από τη δυνατότητα ελέγχου όλων των παθογενειών, αμιγώς ελληνικών, που η κοινωνία μας εξέθρεψε και ανέχθηκε επί μακρόν, που συνετέλεσαν στο να μην μπορέσουμε να τιθασεύσουμε την κρίση όταν ξέσπασε. Γιατί δεν θέλαμε να δούμε καταπρόσωπα τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης της χώρας, τα οποία για πολλά χρόνια βόλευε να τα σπρώχνουμε κάτω από το χαλί.

Στο πέρασμά της η κρίση άφησε πίσω της πολλά θύματα, τόσο μεταξύ των πλέον ευάλωτων κατηγοριών του πληθυσμού όσο και της μεσαίας τάξης. Τώρα χρειάζεται δουλειά για να επουλωθούν οι πληγές. Η ανακύκλωση των επιχειρημάτων της μιζέριας δεν μπορεί παρά να διαιωνίζει την ίδια τη μιζέρια. Η διατήρηση κατάστασης διαρκούς παροξυσμού και πολιτικής εμπάθειας δεν συμβάλλει στη συντεταγμένη διαχείριση της επόμενης μέρας.

Έχει συχνά υποστηριχθεί ότι η ψυχολογία παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία. Η στάση που τηρούν οι πολίτες είναι υπόθεση αντίληψης ή πρόσληψης (perception). Η χώρα έχει ανάγκη από την καλλιέργεια ενός θετικού και αισιόδοξου κλίματος που θα της επιτρέψει να κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις της για να φτάσει σε καλύτερες μέρες μία ώρα αρχύτερα. Αυτό προαπαιτεί το καταλάγιασμα των πνευμάτων. Ο πολιτικός ορίζοντας μέχρι τις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές το καλοκαίρι 2014 (ευρωεκλογές και περιφερειακές/δημοτικές εκλογές) -οπότε κατά τα ειωθότα θα ξαναεμφανισθούν πολωτικές τάσεις- είναι αρκετός για την εμπέδωση ενός κλίματος κοινωνικής ηρεμίας. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να δούμε τα πράγματα να μπαίνουν επιτέλους σε μία σειρά.

* Ο κ. Τάκης Αναστόπουλος είναι τ. διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_18/01/2013_508208