Επί χρόνια επισημαίνουμε την όλο και πιο δύσκολη σχέση των δύο τελευταίων ηγετών του ΠΑΣΟΚ με τα κοινωνικά στρώματα που παραδοσιακά αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του. Η φτωχοποίηση αυτών των στρωμάτων τα τελευταία χρόνια προχωρούσε με έναν περίπου σταθερό ρυθμό. Την εποχή του «Μνημονίου» όμως ο ρυθμός αυτός απέκτησε τρομακτική επιτάχυνση με συνέπεια την εξελισσόμενη πλήρη καταστροφή για μικρομεσαίους επιχειρηματίες, αγρότες, υπαλλήλους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.

Πριν από μήνες, όταν έγινε φανερό ότι τα συστηματικά ψεύδη της κυβέρνησης, του Παπανδρέου και του Παπακωνσταντίνου περί «σωτηρίας της χώρας» είχαν σύντομη ημερομηνία λήξης, σημειώναμε ότι πλησιάζει επικίνδυνα η σύγκρουση κυβέρνησης - ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας μάλιστα, για να προλάβουμε... παρεξηγήσεις, ότι δεν κάνουμε λόγο για το «βαθύ» και «προνομιούχο» τμήμα του κόμματος, αφού αυτό τείνει να περιοριστεί μέχρι εξαφανίσεως, ενώ παράλληλα είναι πλήρως απαξιωμένο στα μάτια ολόκληρης της κοινωνίας. Και ως εκ τούτου αδύναμο να υπερασπιστεί οτιδήποτε, ακόμη και στις περιπτώσεις στις οποίες έχει απόλυτο δίκιο να ανθίσταται.
Η επερχόμενη σύγκρουση λοιπόν δεν αφορά ούτε τους απονεκρωμένους κομματικούς μηχανισμούς ούτε τους ανύπαρκτους ή αχαρτογράφητους μελλοντικούς δελφίνους ούτε τους συνδικαλιστές ούτε, πολύ περισσότερο, τους βουλευτές και πολιτευτές. Ή, τουλάχιστον, όχι κυρίως αυτούς.

Συνενοχή, προπαγάνδα και ηλιθιότητα

Στην πραγματικότητα η κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ υπήρξε ο σημαντικότερος στόχος των απαξιωτικών και ενοχοποιητικών ρήσεων του είδους «όλοι μαζί τα φάγαμε». Διότι προφανώς δεν «τα έφαγαν» (πάντα με την έννοια που δίνει ο Πάγκαλος στην πασίγνωστη ατάκα του) «όλοι» μαζί με τις κυβερνήσεις στις οποίες συμμετείχαν επί πολλά χρόνια ο νυν πρωθυπουργός και ο αντιπρόεδρός του.

Τώρα αυτή η βάση, μαζί με ολόκληρη την κοινωνία, βρίσκεται στα πρόθυρα της πτώχευσης – όχι μόνο της κρατικής, αλλά κυρίως της ατομικής και οικογενειακής – και, σε μεγάλο βαθμό, της εξαθλίωσης. Ορατό πια διά γυμνού οφθαλμού. Είτε είχαν μια δουλειά ή μια μικρή περιουσία χάρη σε ρουσφέτια είτε όχι, είτε συμπεριλαμβάνονταν στον πολυάριθμο εσμό των μικρών και μεγαλύτερων λαμόγιων είτε υπήρξαν ευσυνείδητοι εργαζόμενοι και φορολογούμενοι, η μοίρα όλων είναι πλέον κοινή.

Μπροστά στην απειλή της καταστροφής των ίδιων και του μέλλοντος των παιδιών τους, κανένα αίσθημα συνενοχής δεν μπορεί να συγκρατήσει την οργή γι’ αυτούς που επέλεξαν, προσχεδιασμένα μάλιστα, όπως διαπιστωμένα πιστεύει πια ολόκληρη η κοινωνία, τον δρόμο προς τον γκρεμό.

Όλοι αντιλαμβάνονται ότι η υπόσχεση για «σωτηρία της πατρίδας» οδηγεί στον οικονομικό αφανισμό κράτους και κοινωνίας. Στο πλήρες ξεπούλημα «της πατρίδας» προς όφελος της εγχώριας και διεθνούς τοκογλυφίας.

Άλλωστε η επιστολή των 16 βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, η οποία, αν και δεν εστάλη στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, τελικά χθες δημοσιοποιήθηκε, δεν αποτελεί μια εσωκομματική επανάσταση. Είναι όμως μια από τις τελευταίες εκκλήσεις για αλλαγή πορείας. Εξ άλλου οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται σε δεινή θέση:

● Βλέποντας ότι το καράβι πάει στα βράχια του «μνημονίου» με συνεχώς αυξανόμενη ταχύτητα, χωρίς ο καπετάνιος να στρίβει ούτε δύο μοίρες το τιμόνι, φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι η πρόσκρουση θα είναι μοιραία για όλους. «Δικαίους» και «αδίκους».
● Οι ίδιοι δεν μπορούν να ξεμυτίσουν πέρα από τον αυστηρά καθορισμένο κλοιό ασφαλείας χωρίς να γίνουν αντικείμενο χλεύης. Αδύναμοι πολλοί απ’ αυτούς να έχουν μια κανονική κοινωνική ζωή και παρουσία, βλέπουν ακόμη και το προσωπικό, οικογενειακό και επαγγελματικό μέλλον τους πολύ σκοτεινό.
● Ακόμη και όσοι δεν έχουν παρελθόν στην πολιτική ξέρουν ότι έχουν συνυπογράψει και συγκατατεθεί σε όλες τις κομβικές επιλογές της κυβέρνησης Παπανδρέου. Καμιά δικαιολογία – πολιτικού χαρακτήρα – απ’ όσες σήμερα μοιάζουν ίσως «λογικές» δεν θα είναι σε λίγο αρκετή για να τους απαλλάξει από το βάρος της συνενοχής.

Πέρα όμως από το βάρος της συνυπογραφής για τον θάνατο της οικονομίας, της κοινωνίας και της χώρας ολόκληρης, ας υπολογιστεί άλλη μια παράμετρος, η οποία επιδεινώνει τη θέση των βουλευτών – και μάλλον όχι μόνον του ΠΑΣΟΚ:

Οι κρυπτοφασιστικές ηλιθιότητες του τύπου «όλοι μαζί τα φάγαμε», οι οποίες εμπεδώνουν στην κοινωνία την αντίληψη περί «συλλογικής ευθύνης», τώρα γίνονται μπούμερανγκ. Η αντίληψη αυτή, η οποία χωρίς διακρίσεις αντιμετωπίζει την κοινωνία σαν έναν αδιαφοροποίητο, διεφθαρμένο και συνένοχο όχλο, πυροδοτεί εξ αντανακλάσεως την αντίστροφη – επίσης κρυπτοφασιστική – ηλιθιότητα: όλοι οι πολιτικοί «είναι κλέφτες», όλοι θέλουν περίπου «κρέμασμα» και, κατά συνέπεια, «να καεί το μπουρδέλο η Βουλή».

Ζητήματα δημοκρατίας, νομιμότητας και τιμής

Το κλίμα στην κοινωνία συνεχώς χειροτερεύει. Έτσι το κείμενο των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, μπροστά στην επαπειλούμενη πανωλεθρία της ίδιας της πολιτικής, μεταξύ άλλων, κάνοντας λόγο για την «ψήφιση του Μεσοπρόθεσμού με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και μάλιστα ως άρθρο ένα» και για «ανάλογες επιλογές» «στο ευαίσθητο ζήτημα του εθνικού μας πλούτου», επισημαίνουν:

● «Αποφάσεις που θα προσδιορίσουν το μέλλον του τόπου για πολλές δεκαετίες δεν μπορούν να ληφθούν παρά μόνο με πλήρη σεβασμό στις αρχές του δημοκρατικού μας πολιτεύματος».
● «Αυτό επιβάλλει η τήρηση του Συντάγματος και η πολιτική μας τιμή».

Όταν ένας σημαντικός – άγνωστο πόσο θα αυξηθεί – αριθμός βουλευτών ενός κόμματος που κυβερνά θέτουν ζητήματα σεβασμού της δημοκρατίας, τήρησης του Συντάγματος και πολιτικής τιμής, προφανώς δεν το κάνουν μόνο για να γλιτώσουν τις σφαλιάρες. Τα ζητήματα έχουν ήδη εγερθεί από την κοινωνία, η οποία δεν θα συγχωρήσει εύκολα όσα σήμερα σχεδιάζονται, αποφασίζονται και υπογράφονται εις βάρος της.

Άλλωστε το κίνημα των «αγανακτισμένων» δεν φαίνεται να υποχωρεί. Αντιθέτως – με αφορμή την πανευρωπαϊκή κινητοποίηση της Κυριακής – κόσμος από την περιφέρεια ναυλώνει καράβια για να συμμετάσχει, με προοπτική το Σύνταγμα από παναθηναϊκό σημείο αναφοράς και συνάντησης να εξελιχθεί σε πανελλαδικό.

Όσοι έχουν ένα δράμι μυαλό ήδη αντιλαμβάνονται ότι οι «αγανακτισμένοι» ίσως προσωρινά ξεφουσκώσουν, ίσως σύντομα επιστρέψουν στα σπίτια τους με οποιονδήποτε τρόπο – ακόμη και με τη βία.

Όμως, ακόμη και σ’ αυτή την περίπτωση, έχουν ήδη αφήσει πίσω τους μια φορά τον καναπέ κάνοντας βίωμά τους τον δρόμο και τον κοινό τους αγώνα. Θα επιστρέψουν λοιπόν πολύ σύντομα, μόλις τα πράγματα χειροτερέψουν. Και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι την επόμενη φορά θα είναι τόσο καλοπροαίρετοι, τόσο «απολίτικοι», τόσο χαβαλέδες, ειρηνικοί και με χιούμορ.

Φαίνεται λοιπόν ότι, πέρα από τα αυτονόητα ζητήματα πολιτικών αρχών που εγείρονται από τις επιλογές της κυβέρνησης, οι επιστολογράφοι συμπολιτευόμενοι βουλευτές προαισθάνονται πως το επερχόμενο κοινωνικό τσουνάμι μπορεί να αποκτήσει σαρωτική δυναμική. Και σπεύδουν να γλιτώσουν όχι απλώς τους εαυτούς τους, αλλά και το κόμμα τους.

Το ίδιο μοιάζει να αντιλαμβάνεται και ο Παπανδρέου. Γι’ αυτό επιστρατεύει εκθέσεις της CIA και άλλων ευαγών, αμερικανικών κυρίως, «ιδρυμάτων», που μιλούν για κίνδυνο «εμφυλίου» στην Ελλάδα. Όμως η εκδίωξη μιας κυβέρνησης, ακόμη και κλοτσηδόν, δεν συνιστά εμφύλιο. Και η ακραία κινδυνολογία μπορεί ακόμη μια φορά να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ για τους εμπνευστές της.

Όσο για τους «αγανακτισμένους», όσο πιο σύντομα πολιτικοποιήσουν το εκκολαπτόμενο κίνημά τους, όσο πιο σύντομα το οπλίσουν με αιτήματα και όραμα για την κοινωνία, τόσο συντομότερα θα το θωρακίσουν έναντι της απειλής, της προβοκάτσιας και της βλακείας. Και τόσο περισσότερο θα δώσουν στον εαυτό τους την ευκαιρία και τη δυνατότητα να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους...

Του Σταύρου Χριστακόπουλου