Αγωνία, άγχος, ανακούφιση, χαρά, ελπίδα, απογοήτευση! Ανάμεικτα συναισθήματα στην πορεία μιας προσπουδαστικής διαδρομής που για άλλους καταλήγει με την εκπλήρωση ενός ονείρου, για άλλους με θετική κατάληξη σε ένα όχι ιδιαίτερα επιθυμητό αντικείμενο που συνδυάζεται με την «απελευθέρωση» από την πίεση του οικογενειακού περιβάλλοντος και για άλλους με μια αποτυχία που όσο παλαιότερα τόσο πιο καταθλιπτικά προσεγγίζονταν, αφού οι μεταπολεμικές γενιές εξέθρεψαν το συνδυασμό της αστικής κοινωνικής καταξίωσης με το πανεπιστημιακό πτυχίο. Τελικά σπουδάζω, άρα υπάρχω;

Όσο κρίσιμες για την ανάπτυξη βασικών γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων είναι η σχολική ζωή για τα παιδιά, άλλο τόσο θεμελιώδης είναι η ακαδημαϊκή πορεία για την εξειδίκευση της επαγγελματικής γνώσης και την κοινωνικοποίηση του ανθρώπου ως ενήλικου πολίτη. Σε ένα περιβάλλον επιστημονικής αναζήτησης και κοινωνικής ωρίμανσης (ειδικά το δεύτερο υπό συζήτηση για τον τόπο μας, με την κομματοκρατία και τη ρουσφετολογία που επικρατεί!) απαλλαγμένοι από τις συχνά δεσποτικές οικογενειακές επιταγές οι νέοι μπορούν να δομήσουν την ολοκλήρωση της προσωπικότητας τους σε όλα τα επίπεδα.

Η ύπαρξη όμως και η εξέλιξη του υποκειμένου δεν είναι μονοδιάστατα συνυφασμένες με ένα απολύτως προσδιορισμένο χωροχρονικό σημείο. Εμπειρίες συσσωρεύονται καθημερινά, ερεθίσματα γνώσης δίνονται κάθε στιγμή, παραδείγματα και υποδείγματα «κυκλοφορούν» γύρω μας για όσους θέλουν να τα ανακαλύψουν. Η ζωή είναι ένα περίπλοκο κι εντυπωσιακό ταξίδι που είναι μίζερο να αυτοπεριορίζεται στα στεγανά προκαταλήψεων και στερεότυπων.

Η προσωπική παιδεία δεν περιχαρακώνεται στα όρια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, ούτε καθορίζεται από το σύστημα αξιών (που συχνά αντικατοπτρίζει τις στρεβλώσεις και τις παθογένειες του γενικότερου πλαισίου). Αποτελεί μια συνειδητή ατέλειωτη διαδρομή αυτογνωσίας κι αυτοπροσδιορισμού που μπορεί να καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα μέσα από πολλές διαφορετικές διαδρομές (επαγγελματικές, κοινωνικές και διαπροσωπικές).

Κων/νος Μανίκας

Οικονομολόγος – Ψυχολόγος