Του Γιάννη Αναστασάκου

Παρακολούθησα σε αρκετά δελτία ειδήσεων την θανατερή αμηχανία δημοσιογράφων στις ερωτήσεις για την είδηση της ημέρας. Την ανακάλυψη του μποζονίου, του υποσωματιδίου δηλαδή που δίνει τη δυνατότητα υλικής υπόστασης, δίνει τη μάζα στα σωματίδια.

Γιατί αμηχανία. Γιατί ήθελαν να φέρουν την είδηση στα μέτρα του δήθεν απλού ανθρώπου. Τι σημαίνει για μένα η ανακάλυψη; Τι θα αλλάξει στη ζωή μου με το μποζόνιο; Ευγενικά οι επιστήμονες προσπαθούσαν να εξηγήσουν πως το θέμα δεν είναι εκεί. Πως η μοναδικότητα της ανακάλυψης είναι συγκλονιστική, μπορούμε να συγκινηθούμε με κάτι κι ας μην είναι χρηστικό, καθημερινό. Συνέβαινε και σε άλλες χώρες όμως πριν 200 χρόνια.

Όταν βραβεύθηκε ο Μ. Faraday για την ανακάλυψη των νόμων του ηλεκτρομαγνητισμού, τον ρώτησε ο εκπρόσωπος του “κοινού”, υπουργός Οικονομικών της Αγγλίας με παρόμοια οπτική και απορία. Ποιες είναι κύριε Faraday οι επιπτώσεις των ανακαλύψεων σας; Ο μεγαλύτερος επιστήμων του αιώνα του απάντησε. Τι να σας πω δεν γνωρίζω. Αν υπάρξουν όμως είμαι σίγουρος πως θα τις φορολογήσετε! Η ακαδημία χειροκρότησε και ο υπουργός επέστρεψε στα χωράφια του.

Δελτία της ρουτίνας ασχολήθηκαν με το έκτακτο. Δελτία της ανθρωπομορφίας αντιμετώπισαν τη λογική και την επιστήμη. Εντίμως προσπάθησαν να την φέρουν στα μέτρα τους. Στο κρεβάτι του Προκρούστη.

Η αμηχανία-απορία προκύπτει γιατί σε τέτοια γεγονότα αυτοί οι δημοσιογράφοι βρίσκονται σε σύγχυση. Ένα μείζον επιστημονικό γεγονός μεταφέρεται στο πεδίο των ρυθμίσεων καθημερινότητας, αυτό που λέμε ρουτίνα. Μια τέτοια μεταφορά έχει νόημα; Απολύτως κανένα. Αυτοί οι ίδιοι δημοσιογράφοι δεν ρωτούν ποτέ έναν παίκτη τι επίδραση έχει για τη ζωή μας η νίκη της εθνικής ή της ψ ομάδας σε αγώνα ποδοσφαίρου. Γιατί η απάντηση είναι αυτονόητη. Δεν έχει καμία επίδραση. Αυτό δεν εμποδίζει την συναισθηματική απόλαυση και άρα την “κοινή” εκδήλωσή της.

Το ίδιο ισχύει και με το μποζόνιο. Καμιά σύνταξη δεν θα αυξηθεί, ούτε μειωθεί λόγω του επιταχυντή του CERN. Όμως η συγκίνηση γιατί ο κόσμος μαθαίνει αποκωδικοποιεί τα μυστήρια της δημιουργίας του μπορεί να είναι κοινή. Ακόμη και με το θαυμασμό της άγνοιας.

Εξάλλου ποτέ στην ιστορία της επιστήμης καμιά ανακάλυψη δεν είχε άμεσες πρακτικές συνέπειες. Επί της ουσίας η ερώτηση περί πρακτικών συνεπειών προδίδει μπέρδεμα των εννοιών ανακάλυψης και εφεύρεσης. Ανακαλύπτουμε κάτι που υπάρχει αντικειμενικά ( την Αμερική ο Κολόμβος ή το μποζόνιο ο Χίγκς ) ενώ εφευρίσκουμε κάτι που δεν υπάρχει, το κατασκευάζουμε. Οι συνέπειες των ανακαλύψεων στην καθημερινή ζωή είναι οι εφευρέσεις που έπονται. Όπως το τηλέφωνο και το ηλεκτρικό ρεύμα .

Γιατί χαρακτήρισα την αμηχανία θανατερή; Γιατί στο πεδίο της λογικής χωρίς ανθρωπομορφισμούς το κενό ανάμεσα σε αυτούς τους δημοσιογράφους και την είδηση είναι αφόρητο. Χάσμα αγεφύρωτο. Όταν δηλαδή δεν μπορούν να αναδείξουν την συναισθηματική αξία ενός γεγονότος δεν ξέρουν πως να το χειρισθούν και το απαξιώνουν de facto.

Πρόκειται για την μεγάλη μεταπολιτευτική σχολή κυρίως τηλεοπτικής δημοσιογραφίας που ανθεί στην Ελλάδα. Η σχολή που θεωρεί πως ο καλύτερος τρόπος να εκπροσωπείς το κοινό είναι η συναισθηματική διέγερση, άρα ο ανθρωπομορφισμός, να σκέφτεσαι όπως “ο απλός πολίτης”. Μα σωστό δεν είναι αυτό θα αναρωτιόταν κάποιος. Αυτή δεν είναι η δουλειά του δημοσιογράφου; Να εκπροσωπεί το κοινό, να υποβάλλει τις ερωτήσεις που θα ήθελε ο καθένας να κάνει στους επώνυμους ή τους ειδικούς! Ο “απλός πολίτης “ δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και το κοινό. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί “απλοί “ πολίτες που πρεσβεύουν εντελώς ανάποδα ή διαφορετικά πράγματα και θα ήθελαν να ρωτήσουν ή να σχολιάσουν πολύ διαφορετικές πλευρές ενός θέματος.

Γι αυτό και η δημοσιογραφία, όχι η αγοραία εκδοχή της δεν στηρίζεται στο κοινό αλλά στον κοινό νου. Δηλαδή στην δύναμη της απλής λογικής, του ορθού λόγου στη βάση του οποίου μπορεί να σχολιασθεί ή να αναλυθεί οποιοδήποτε θέμα. Προσέξτε την διαφορά και το γλίστρημα. Βάλτε όπου κοινός νους το “κοινό”, βάλτε όπου απλή λογική τον “απλό πολίτη”, δηλαδή δώστε στη σκέψη, στον ορθό λόγο, (λογική-νου) ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά (πολίτης- κοινό) και μόλις διαβήκατε τα σύνορα της δημοσιογραφίας. Καλώς ήλθατε στην Ελλάδα.

Τώρα γιατί στον τίτλο έγραψα: το μνημόνιο και το μποζόνιο; Που κολλάει το μνημόνιο; Μα απολύτως πουθενά. Όμως αυτοί οι δημοσιογράφοι θα σας εξηγήσουν πως τίτλους πουλάμε όχι ουσία και περιεχόμενο. Σκέφτηκα λοιπόν κι εγώ πως μνημόνιο - μποζόνιο κάνει ρίμα και πως όταν λες μνημόνιο θα σε διαβάσουν αρκετοί ενώ με σκέτο μποζόνιο ελάχιστοι. Έχοντας διαβάσει το άρθρο – όσοι το αντέξατε – , με άλλο τίτλο θα του δίνατε σημασία;

ΠΗΓΗ: PROTAGON.GR
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=16666