Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος

Πολύ πιο οριακά από ότι αναμένονταν και με αντιπολιτευτικές καταγγελίες για νοθεία, ο Ερντογάν πέρασε την συνταγματική αναθεώρηση που ήθελα αλλάζοντας ριζική την δομή του πολιτεύματος στην Τουρκία. Όπως είχα αναλύσει και πριν από δυο μήνες στο άρθρο μου  «Πόσο δικτάτορας θα γίνει ο Ερντογάν;» οι διευρυμένες αρμοδιότητες που αποκτά και η δυνατότητα επέκτασης της προεδρικής θητείας μέχρι και το… 2029 τον μετατρέπουν σε απόλυτο «άρχοντα» της Τουρκικής πολιτικής ζωής και του δίνουν το χρονικό περιθώριο να αναπτύξει την γεωπολιτική στρατηγική.

Το δημοψήφισμα αφήνει πίσω του ένα σοβαρό κοινωνικό ρήγμα, όχι τόσο επειδή επί της ουσίας οι ψηφοφόροι μοιράστηκαν στα δυο αλλά επειδή προέκυψε σαφής γεωγραφικός και κοινωνικοοικονομικός διαχωρισμός. Η ενδοχώρα, οι φτωχότερες περιοχές πιο επιρρεπείς στην επίδραση της θυμικής παρότρυνσης, του ηγετικού «βέτο» κα των γενικότερων πιέσεων (τρομοκρατία, οικονομία κλπ) στήριξαν μαζικά το ΝΑΙ. Από την άλλη, στις πιο μεγαλοαστικές περιοχές όπως η Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα με τον πιο Ευρωπαϊκό αέρα, τα τουριστικά θέρετρα των Μεσογειακών παραλίων με τον φόβο της περιθωριοποίησης της χώρας και φυσικά τα Κουρδικές μέρη για προφανείς λόγους, υπερίσχυσε το ΟΧΙ.

Αυτός ο δομικός διχασμός θυμίζει σε πολλά σημεία του τον αντίστοιχο του Βρετανικού δημοψηφίσματος για έξοδο από την Ε.Ε. Κι εκεί η περιφέρεια τάχθηκε με συντριπτικό ποσοστό υπέρ του Brexit ενώ το Λονδίνο έδωσε σαφές προβάδισμα στην παραμονή. Δυο κόσμοι με αποκλίνουσες προσλαμβάνουσες που θέτουν προτεραιότητες με διαφορετικά κριτήρια. Πιο κλειστοφοβικά εθνικιστικά οι μεν, πιο πολυπαραγοντικά διεθνιστικά οι δε.

Μόνο που εδώ πρόκειται κυρίως για ζήτημα δημοκρατικής επιβίωσης μιας χώρας που θέλει να πιστεύει ότι στο απώτερο μέλλον θα διαθέτει κοινή Ευρωπαϊκή περπατησιά. Πως να συνεχίσει να συνομιλεί η Ε.Ε. με έναν ηγέτη που επιβάλει σχεδόν απολυταρχικά τα θέλω του, που περιορίζει ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα, που δεν διστάζει να «εκτελέσει», με ή χωρίς εισαγωγικά, όσους θεωρεί εμπόδιο στα σχέδια του;

Μην αναμένει κανείς μας ιδιαίτερες αλλαγές στους αρχικούς σχεδιασμούς του Ερντογάν απλά και μόνο επειδή υπήρξε μια πύρρειος νίκη αντί για τον μεγάλο θρίαμβο που προσδοκούσε. Φάνηκε κι από την ομιλία του αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος ότι μέλημα του ήταν ο επικοινωνιακός εξορθολογισμός και η δικαιολόγηση κι όχι η κατανόηση των δεδομένων.

Το μόνο που θα μπορούσε να αποσυντονίσει τον απόλυτα κυρίαρχο Τούρκο ηγέτη θα ήταν μια δυσάρεστη εξέλιξη στην εύθραυστη οικονομία τους, ίσως περισσότερο κι από τα γεγονότα στην Μέση Ανατολή. Όμως αυτό βρίσκεται υπό την αίρεση πολλών εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων, από τις τιμές στο πετρέλαιο έως την αρνητική επίδραση στον τουρισμό. Προς το παρόν ας αρκεστούμε στο ότι πλέον διαθέτει στα χέρια του το απόλυτο εργαλείο εσωτερικής επικυριαρχίας. Το αν θα το χρησιμοποιήσει με τρόπο αυτοκαταστροφικό ή… αυτοκρατορικό θα φανεί στην πορεία…