Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος

Όσοι θυμούνται τον ερχομό των πρώτων reality στην Ελλάδα ανακαλούν αναμνήσεις προσμονής για ένα καινούριο τηλεοπτικό φαινόμενο που θέτει τον απλό πολίτη σε ρόλο ιδιότυπου πρωταγωνιστή, τόσο από την πλευρά των συμμετεχόντων που αποδέχονται την προβολή των προσωπικών στιγμών τους, όσο κι από την πλευρά των τηλεθεατών που για πρώτη φορά αποκτούσαν την δύναμη να ρυθμίζουν τις εξελίξεις και την πορεία κάθε παίκτη ενώ ταυτόχρονα μπορούσαν με άνεση να σχολιάζουν χαρακτήρες, ύφη, νοοτροπίες και πράξεις.

Μέσα σε λίγα χρόνια τα τηλεοπτικά κανάλια κατακλύστηκαν από κάθε λογής σχετικές εκπομπές. Μουσικά σόου ανεύρεσης νέων ταλέντων. Παιχνίδια συγκατοίκησης σε διαφορετικά σκηνικά (σπίτια, μπαρ, παραλίες, φάρμες). Χύθηκε και τότε άπλετο μελάνι και καταναλώθηκε απεριόριστος τηλεοπτικός χρόνος ανάλυσης, επίκρισης ή υπεράσπισης του φρέσκου «φρούτου».

Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις για την εσωστρέφεια του σύγχρονου ανθρώπου που κλίνεται στο σπίτι προτιμώντας την ανέξοδη κριτική στα πεπραγμένα άλλων παρά τον αληθινό, περιπετειώδη βίο. Δημοσιογραφικές εξηγήσεις για το διαδραστικό προϊόν που σπάει το κατεστημένο των σήριαλ με υψηλότατες τηλεθεάσεις διανθισμένες με αποτιμήσεις για την ποιότητα και την στόχευση αυτών των προγραμμάτων. Κοινωνικές συζητήσεις γύρω από τις δυνατότητες προσωπικής προβολής σε μια εποχή που μεγάλο μέρος της νεολαίας έλκονταν από την προοπτική μιας καριέρας στο χώρο του θέματος.

Όταν σταδιακά κατακάθισε ο πρώτος κουρνιαχτός και η υπερκατανάλωση reality shows έφερε την φυσική φθορά τους και την αποστροφή του κοινού, για πολλά χρονιά κανείς δεν άρθρωνε λέξη για το θέμα. Είχαν απομείνει μόνο κάποια διάσπαρτα talent shows που δεν κατατάσσονταν όμως στην κατηγορία των ακραιφνώς realities να περισώζουν την τρωθείσα τιμή του αρχικού μιντιακού ανεμοστρόβιλου.

Χρειάστηκε να εμφανιστεί μετά από 12 χρόνια το Survivor και να χτυπήσει ηγεμονικά νούμερα τηλεθέασης για να ανοίξει και πάλι η παλιά συζήτηση. Λίγο πολύ με τα ίδια επιχειρήματα, τις ίδιες θεωρίες αλλά με αλλαγές στους ρόλους. Άτομα που τότε στήριζαν την… νεωτερικότητα στην Ελληνική τηλεόραση τώρα για να σταθούν αλληλέγγυοι στις πεσμένες αποδόσεις του καναλιού τους στάζουν χολή και αναδεικνύουν τον καταπιεσμένο ηθικολογικό εαυτό τους που νοιάζεται για τα πρότυπα της νεολαίας και τις αξίες της. Κήνσορες της ποιότητας οι περισσότεροι από τος οποίους υπηρέτησαν την πιο χυδαία δημοσιογραφία της κλειδαρότρυπας.

Τι μας αποκαλύπτει λοιπόν το τωρινό φαινόμενο Survivor; Την ανομολόγητη ανάγκη μας, ειδικά σε συνθήκες κρίσης, να αποκτήσουμε ξανά την κυριαρχία πάνω στα γεγονότα, να ανακτήσουμε τον έλεγχο των κινήσεων, να μετατραπούμε σε τελικούς κριτές, «αυτοκράτορες» της ζωής των άλλων μέσα στο τηλεοπτικό Κολοσσαίο όπου άσημοι αλλά κυρίως διάσημοι προσφέρονται βορά στις διαθέσεις και τα γούστα μας;

Μήπως πάλι το ξέσπασμα από μια περίοδο μακράς εσωτερικής καταπίεσης με προβλήματα και αδιέξοδα που εκτονώνεται με την αποκαθήλωση κάποιων, εντός ή εκτός εισαγωγικών, διάσημων; Μήπως ενδόμυχα μας αρκεί η «διασκέδαση» που κερδίζουμε από την ταλαιπωρία στην οποία υπόκεινται και ορισμένοι από αυτούς που θεωρούσαμε ότι βρίσκονται στο απυρόβλητο της κρίσης;

Ίσως πάλι για πολλούς να πρόκειται πλέον για μια από τις ελάχιστες απολαύσεις. Μειωμένες κοινωνικές συνευρέσεις, περιορισμένοι οικονομικοί πόροι και να που ένα reality δίνει χώρο για παρεούλα, σχολιασμό, ασφαλή «κακία», κοροϊδία ή θαυμασμό. Μια πιο χαλαρή ματιά σε μια καθημερινότητα που πνίγεται από τα άγχη και τις αγωνίες της κι αποζητά μέχρι και στα τηλεοπτικά μυθεύματα ένα φιλόξενο παραμύθι για να ξαποστάσει…