Στις 22 Μαΐου 2017 πραγματοποιήθηκε στο Χαλάνδρι η επόμενη παρουσίαση του βιβλίου του Κωνσταντίνου Μανίκα “Στην Ψυχή του Ηγεμόνα” των Εκδόσεων Ιωλκός. Ακολουθεί η εξαιρετική ομιλία της Αφροδίτης Χατζηγεωργίου, Εκπαιδευτικού, πρ. Αντιδημάρχου Χαλανδρίου και αρθρογράφου του LastPoint.gr

Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,

Βρίσκομαι μπροστά σας με μια εύλογη αμηχανία, επειδή θεωρώ πολύ σοβαρή υπόθεση το να μιλήσεις για ένα βιβλίο, όχι στη συντροφιά ενός καφέ με τους κολλητούς σου, αλλά στην παρουσίασή του!

Ο Κώστας Μανίκας, ο νέος συγγραφέας, νέος και στην ηλικία και αυτό είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο, που μου ζήτησε να βρίσκομαι σήμερα ενώπιόν σας και να εκθέσω τις εντυπώσεις μου για το πρώτο βιβλίο του, προφανώς και μου έκανε πολύ μεγάλη τιμή. Είναι δηλαδή σαν να μου ζήτησε να γίνω μία από τους αναδόχους, του πρώτου του παιδιού.

Υπήρχαν όμως δύο ζητήματα κάπως αντικρουόμενα μεταξύ τους, που το ένα με έκανε να διστάζω να το αποδεχτώ και το άλλο προσπαθούσε να με ενθαρρύνει και μου έλεγε στο αυτί κρυφά, «μη φοβάσαι κάντο»! Ο δισταγμός μου σχετιζόταν με το ό, τι αυτό δεν το είχα ξανακάνει ποτέ – εντελώς πρωτάρα δηλαδή στο άθλημα – και που όταν του το είπα, έδειξε πως δεν τον απασχολεί καθόλου! Πράγμα που σήμανε για εμένα, έτσι δηλαδή ήθελα να το εκλάβω,   πως τον ενδιαφέρει το ίδιο δυνατά με την άποψη των ειδικών και μυημένων, και εκείνη του απλού αναγνώστη. Το θάρρος σχετιζόταν με το ό, τι θα έμπαινα στη διαδικασία να θυμηθώ, αν πέρασε ποτέ από τα χέρια μου, εκείνα τα χρόνια που έκανα στη δημόσια εκπαίδευση υπηρετώντας   μιαν ενδιαφέρουσα ειδικότητα αυτήν της γυμνάστριας, παιδί που θα μπορούσε να γίνει «ηγεμόνας».

Και την χαρακτηρίζω μετά λόγου γνώσεως ως ενδιαφέρουσα, καθότι στο δικό μου μάθημα είναι αυτονόητο πως αποκαλύπτονταν πολλά περισσότερα στοιχεία από τον χαρακτήρα, τις ικανότητες και τις δεξιότητες των παιδιών, αυτές που συνήθως καθορίζουν και τη μετέπειτα πορεία και   στάση της ζωής τους μέσα στην κοινωνία. Συλλαμβάνεις δηλαδή στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής πολύ πιο εύκολα, ποιό παιδί προετοιμάζεται για ηγέτης και ποιό για μπιστικός, ποιό είναι αυτόφωτο και ποιό ετερόφωτο, ποιό είναι θαρραλέο και ποιό συνεσταλμένο, ποιό έχει θάρρος και ποιό έχει θράσος, γιατί υπάρχει ζήτημα όταν το θάρρος δεν συνδυάζεται με αυτογνωσία και σύνεση.

Στις μέρες μας το ενδιαφέρον μας, για να μην πω η περιέργειά μας για κάποιον άνθρωπο, δεν αφορά συνήθως σε κάποιον ανώνυμο. Ανώνυμος βέβαια δεν είναι κανείς μας, με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Ως ανώνυμο θεωρούμε κάποιον άνθρωπο της διπλανής μας πόρτας, κάποιον που δεν έχει ξυπνήσει την κουτσομπολίστικη διάθεση όσων είναι φαν των κοινωνικών σχολίων, δεν έχει απασχολήσει ποτέ είτε με τη δόξα και τα επιτεύγματά του είτε με την κατρακύλα και την κατάντια του, την κοινή γνώμη.

Τότε είναι που θέλουμε διακαώς όλοι να δούμε ποιός ήταν, ποιό το παρελθόν του, και προπαντός ποιά ήταν η πορεία που ακολούθησε και τα συμπαρομαρτούντα αυτής,  για να φθάσει ως εκεί που έφτασε.

Πολύ πρόσφατα επί παραδείγματι,   παρασχοληθήκαμε όλοι ιδιαίτερα με τον έφηβο Μακρόν και το τί ειδικά έκανε στο λύκειο. Και χωριστήκαμε, ως είθισται ανάλογα με την πολιτική μας προτίμηση, σε αυτούς που του έσφιγγαν το χέρι για τη λεβεντιά του να παντρευτεί την αρκετά μεγαλύτερη πρώην δασκάλα του   και στους άλλους που τον καταχέριαζαν πως διάλεξε να κοιμάται με τη «μαμά» του για να νοιώθει πιο ασφαλής. Η λεβεντιά που βλέπαμε οι μεν και η ανασφάλεια που βλέπαμε οι δε, αποτελούσαν τα σοβαρά κριτήρια της Ελληνικής κοινής γνώμης, για το αν θα έπρεπε να εκλεγεί ή όχι.

Το μυθιστόρημα του Κώστα Μανίκα, από τις πρώτες σελίδες του σε προδιαθέτει πως ο κεντρικός του ήρωας,   ο Λευτέρης, σου κλείνει το μάτι να τον προσέξεις από την πρώτη ημέρα που πήγε στο σχολείο. Τότε που σαν πρωτάκι   στύλωσε τα πόδια και δεν έμπαινε στην αίθουσα, αν δεν γινόταν το χατήρι του.

Αυτό λοιπόν το πεισματάρικο παιδί, που ήθελε να τον αναγνωρίζουν και οι άλλοι ως μεγάλο, γιατί έτσι ένοιωθε κι ας ήταν ένας σπόρος ακόμα, κατάφερε την έμπειρη δασκάλα να του κάνει το χατήρι! Τώρα αν καλώς ή κακώς υποχώρησε η παιδαγωγός, θα το συναντήσουμε ίσως πιο πέρα στη ζωή του.

Ο συγγραφέας με έναν περίτεχνο ομολογουμένως γραπτό λόγο, κατάφερε από το πρώτο του κεφάλαιο να περιγράψει τα νοσταλγικά χρόνια του Δημοτικού Σχολείου, πάντα φυσικά με επίκεντρο τον μικρό του ήρωα. Από την πρώτη συγκρουσιακή ημέρα με τη δασκάλα και μέχρι τη γιορτή της αποφοίτησης από το Δημοτικό, όταν δέχθηκε το πολυπόθητο λυτρωτικό φιλί του κρυφού του και ανεκπλήρωτου έρωτα, της συμμαθήτριάς του Ρούλας.

Η αφήγηση στη συνέχεια γίνεται όλο και πιό ενδιαφέρουσα, γιατί ο Λευτέρης μπορεί να είναι ο ήρωας ενός μυθιστορήματος, ωστόσο μοιάζει να είναι τόσο αληθινός που θαρρείς πως τον ξέρεις! Κι αν δεν έχεις γνωρίσει τον ίδιον, σίγουρα σου θυμίζει κάποιον που έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη, οπότε άθελά σου τον ταυτίζεις με αυτόν.

Τα Γυμνασιακά και Λυκειακά χρόνια είναι προφανώς τα απολύτως ταυτισμένα χρόνια με την όμορφη περίοδο της εφηβείας. Είναι τα χρόνια της ανθοφορίας του ανθρώπου, είναι το αγουροξύπνημα του άντρα και της γυναίκας, είναι τα χρόνια της απελευθέρωσης και για κάποιους είναι και τα χρόνια της λύτρωσης.

Τί κάνει σε αυτά ο ήρωάς μας, πώς την περνάει αυτήν την περίοδο; Πόσο επηρεάζεται από την ταραγμένη κατάσταση που προέκυψε στην οικογένειά του – με το χωρισμό των γονιών του – και πόσο από το γεγονός πως είναι το μεσαίο παιδί της τρίτεκνης οικογένειας, που δεν είχε τα προνόμια του πρωτότοκου αλλά και που δεν πρόλαβε να χαρεί τα τυχερά που έχει το στερνοπούλι; Ερωτήματα εύλογα, για να καταλάβουμε το πού και πώς ανδρώθηκε ο Λευτέρης και τί λειτούργησε λυτρωτικά στην απελευθέρωσή του και αν πράγματι απελευθερώθηκε. Ποιός να ήταν και ο ρόλος των γονιών του και πως επέδρασε αυτός πάνω του;

Γιατί είναι αλήθεια πως πολλοί γονείς, που δεν νοιώθουν πλήρεις και καταξιωμένοι όπως είχαν σχεδιάσει και ονειρευτεί για τη ζωή τους, προσπαθούν συνήθως να βρουν την καταξίωση μέσα από την προκοπή των παιδιών τους και βάζουν μπρος μεθοδικά την κατασκευή τους! Με τί υλικά όμως; Τα αγνά και ενδεδειγμένα της Παιδαγωγικής επιστήμης, ή τα εμπλουτισμένα και χρωματισμένα με την αρωγή της επιστήμης της Χημείας;

Με μια σκληρή αλλά απολύτως αληθινή κριτική, μας προετοιμάζει να κατανοήσουμε και το πολιτικό γίγνεσθαι των τελευταίων δεκαετιών, προφανώς γιατί αυτό ίσως να παίξει ένα σημαίνοντα ρόλο στην πορεία του Λευτέρη για την κορυφή. Εκεί επιβεβαιώνεται πως τα τελευταία χρόνια, σ’ όλο και περισσότερους νέους ανοίγει η όρεξη να ασχοληθούν με τα κοινά. Ενθουσιασμός που πολλές φορές μετατρέπεται σε απογοήτευση, γιατί στα κόμματα παλιά και νέα, τόσο η αξιοκρατία όσο και η αξιοποίηση των ικανών στελεχών μειονεκτεί  μπροστά, στα κληρονομικά δικαιώματα των επιγόνων των πολιτικών τζακιών, στα στελέχη του κομματικού σωλήνα, στην αναγκαία ενεργή παρουσία και δράση στη φοιτητική παράταξη, αλλά    και στους άλλους, τους λεγόμενους τυχερούς! Αυτούς που φρόντισαν έγκαιρα να ψάξουν να βρουν τις διαδρομές, για να μπορέσουν να κάνουν «χρήσιμες» και «πολύτιμες» γνωριμίες και κατάφεραν έτσι να έχουν την εύνοια και να στηρίζονται τόσο από τα ΜΜΕ, όσο και   από δυνατά επιχειρηματικά συμφέροντα.

Προφανώς ο Κώστας Μανίκας θέλει κάτι να μας πει, ίσως όμως και να θέλει κάτι να προλάβει! Θέλει να μας καταδείξει πως Η πολιτική είναι πολύ σπουδαία και αναγκαία υπόθεση για την αρμονία της κοινωνίας, αλλά πως πρέπει να προσέχουν ΟΙ πολιτικοί να μην κάνουν φάλτσα. Να μην έρθει η στιγμή που θα δει με έκπληξη ο πολίτης, πως αυτή είναι μια μπάμπουσκα, που φαντάζει πληθωρική απ’ έξω και απογοητεύει όσο φτάνεις στο μέσα της, στα σωθικά της. Περιγράφοντας την αγωνιώδη προσπάθεια του Λευτέρη να χωθεί και να διακριθεί στην πολιτική, μας περνά το μήνυμα του τί πρέπει να προσέχουμε κι εμείς ως πολίτες στην επιλογή των εκλεκτών μας για τα κέντρα αποφάσεων, καθώς και στην ανάδειξη των όποιων ηγεσιών και όχι μόνον. Γιατί τα κέντρα αποφάσεων ρυθμίζουν καθοριστικά τη ζωή μας, οπότε θα πρέπει και εμείς να προσέχουμε ποιούς πραγματικά αξίζει να στείλουμε σε αυτά.

Μετά υπάρχει και η άλλη παθογένεια που κατακλύζει την πολιτική ζωή και δημιουργεί περιβάλλοντα πολλών ειδών και ποιοτήτων! Για παράδειγμα, από κόλακες και αυλικούς δεν ήταν ποτέ φτωχό κανένα περιβάλλον ηγέτη και το τραγικό είναι πως συνήθως από αυτό λείπουν οι άξιοι και με πολλά γράδα άνθρωποι. Ίσως γιατί οι μετρίου ειδικού βάρους, που έχουν κατορθώσει   να χωθούν με τα προσόντα του σαλιγκαριού, φροντίζουν να κόβουν σύρριζα φτερά και πόδια   εκείνου που φοβούνται πως ενδέχεται μπαίνοντας να τους επισκιάσει και να τους κλέψει τα προνόμια!

Αυτή είναι μια παλιά και καλή συνταγή, χρήσιμη για την απροσπέλαστη περίφραξη της αυλής του όποιου ηγέτη και που διευκολύνει και τη μαζική παραγωγή μέτριων και ανάξιων!

Ο Λευτέρης θα περάσει διά πυρός και σιδήρου για να πραγματοποιήσει τα όνειρά του και τις φιλοδοξίες του. Πόσο απέχει άραγε η βούλησή του να ασχοληθεί με τα κοινά, μέχρι που να πιστέψει πως έχει και τα προσόντα να γίνει ηγέτης και από εκεί να ανέβη στο θρόνο του ηγεμόνα; Αλλά και τί μπορεί να οδήγησε έναν άξιο και επιμελή νέο, με καλές υποδομές και σπουδές, να καταλήξει στο κρεβάτι του ψυχαναλυτή;

Ο συγγραφέας κάνοντας ένα συνεχές πήγαινε-έλα, μεταξύ των φανερών και των κρυφών επιδιώξεων του πρωταγωνιστή, σε βάζει στον πειρασμό να πας όλο και παρακάτω την ανάγνωση του βιβλίου του, για να δεις αν αυτές τις επιρροές τις κουβάλησε και στη μετασχολική ζωή του. Πλέκει όμορφα τις στιγμές του άπειρου μεν αλλά αρκούντως φιλόδοξου   Λευτέρη, με τις στιγμές εκείνων που έχουν κάνει επαγγελματική καριέρα στην πολιτική. Και σε βάζει έντεχνα να δεις πίσω από την κουΐντα της παράστασης, εντελώς άβαφους τους πρωταγωνιστές της. Μαθαίνεις αν στην πολιτική υπάρχουν γάμοι «αντιπαροχή», για να πάρεις το εισιτήριο της εισόδου και πως αν δεν προσέξεις μπορεί να οδηγηθείς από τον Παράδεισο που προσδοκούσες στην Κόλαση που δεν υποψιαζόσουν.

Ο Λευτέρης αγωνίστηκε πολύ να κατασκευάσει την εικόνα του, με τί υλικά το έκανε όμως; Αυτά που είχε ως προσόντα και που θεωρούσε αυτοδίκαια δικά του, ή αυτά που πίστεψε πως μπορεί να αποκτήσει από τους άλλους, κάνοντας τις απαραίτητα χρήσιμες γνωριμίες και κονέ; «Θεωρούσε εαυτόν ικανότατο», όπως μας λέει ο συγγραφέας, αλλά αυτή η πεποίθησή του ήταν αρκετή, του έφτανε να κάνει το άλμα που του χρειάζονταν; Πού εν τέλει ταξίδεψε την ψυχή του και σε ποιά λιμάνια πούλησε κομμάτια της, για να φτάσει από τη συστολή και την απογοήτευση ενός τραυματικού ανεκπλήρωτου παιδικού έρωτα, ως τα ύπατα αξιώματα της πολιτικής;

Ήταν άραγε ο Λευτέρης γεννημένος για πολιτικός, από αγνή και άδολη αγάπη για τον πολίτη και την ποιότητα της ζωής του, ή πήρε χαμπάρι πολύ ενωρίς πως με την πολιτική αποκτάς εξουσία και χρήμα, που αποτελούν πολύ ελκυστικούς στόχους για πολλούς νέους ανθρώπους; Αγιάζεις ή χαλάς εν τέλει, όταν μπεις στον κόσμο της;

Όλα τα πραγματεύεται ο συγγραφέας σε αυτό του το μυθιστόρημα! Δεν αφήνει τίποτα να πέσει κάτω και δεν χώνει τίποτα κάτω από το χαλί. Σιγά όμως μην δεν κατάφερνε ο Κώστας Μανίκας, εξαιρετικός χειριστής του λόγου και με τις εξειδικευμένες σπουδές που έχει κάνει τόσο στην Ψυχολογία όσο και στα Οικονομικά, αλλά και με το μικρόβιο της πολιτικής να έχει μπει και στο δικό του αίμα, να παρατηρήσει και να συγγράψει μια ολοκληρωμένη μελέτη. Ένα πολύ δυνατό δοκίμιο περί της σχέσεως της Πολιτικής με την Ψυχολογία, που μας το σέρβιρε πανέξυπνα ως ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα! Κατά την τελική γνώμη μου είναι μόνον κατ’ όνομα μυθιστόρημα. Πιο πολύ το βρίσκω ως μια καλογραμμένη διδακτική βιογραφία, ενός ανθρώπου που αναρριχήθηκε και κατάφερε να ανεβεί ψηλά, αλλά όταν υποψιάστηκε πως δεν τον κρατούν τα χέρια του, αντί να πέσει και να τσακιστεί ζήτησε τη βοήθεια του γερανού για να ξαναπατήσει στο στέρεο έδαφος.

Κωνσταντίνε έγραψες ένα μυθιστόρημα προφανώς για να την πεις εντέχνως στην πολιτική και να της θυμίσεις, το πόσο θα έπρεπε αυτή να πασχίζει να αναδείξει αυτό που λέει ο Αριστοτέλης, πως δηλαδή «το αγαθό της πόλεως είναι υπέρτερο από το αγαθό του ατόμου».

Κατάφερες να μας πας ένα ταξίδι, που δεν του έλειπε τίποτα. Ούτε η γαλήνη ούτε η τρικυμία, ούτε η ομορφιά ούτε η ασχήμια, ούτε η αθωότητα ούτε η ενοχή, ούτε η κορυφή ούτε το βάραθρο. Τα έχει όλα και γι’ αυτό καταφέρνει να ξεκλειδώσει στον αναγνώστη σου πολλά και ποικίλα συναισθήματα και τον παρασύρει να τρέξει τις σελίδες του!

Τις 370 σελίδες του βιβλίου σου, τις περνάς ασταμάτητα σχεδόν, γιατί σου κεντρίζει το ενδιαφέρον να δεις αν το ταξίδι άξιζε, και αν στο τέλος του ταξιδιού βρήκε ο ήρωάς σου την Ιθάκη του. Όταν η ψυχή κατεβεί από την καρέκλα της εξουσίας και ζητήσει λίγη ανάπαυση – λύτρωση στην ουσία – στο κρεβάτι του έμπειρου ψυχαναλυτή, τότε ξέρεις πως ο προορισμός είναι πλέον πολύ κοντά και πως η Οδύσσειά σου τέλειωσε! Εκείνος έχει και τη γνώση και τον τρόπο να σε βοηθήσει και τότε   μπορείς να ξαναπάρεις στα χέρια σου το κουμάντο για να ρυθμίζεις τη ζωή σου, όπως εσύ θες. Και το φτάσιμο στη δική σου Ιθάκη είναι η λύτρωση! Το ζήτημα είναι, ειδικά στις μέρες μας που όλοι διαπιστώνουμε κρίση αξιών, να ψάξεις να βρεις τη χαμένη σου Αυτογνωσία! Να αναγνωρίσεις πως δεν φταίνε πάντα οι άλλοι, για ό, τι κακό σου συμβαίνει και να μπορείς να αντισταθείς στην όποια απελπισία σου χτυπήσει την πόρτα! Αυτή είναι η πραγματική λύτρωση και από εκεί θα ξεκινήσει η νέα σου ζωή, αυτή είναι η αναγέννηση!

Σας ευχαριστώ!